Thứ, 03/12/2018, 13:57 PM

Chuyện vui về “Kiềng ba chân” trong Phật học

Nguyễn Thành Công

Học Phật có lắm thú vị, nhiều chuyện vui khi bạn “ngộ” ra tri thức tâm linh giao cắt cùng dòng mạch văn hóa dân tộc hay khoa học Đông - Tây, Kim - Cổ... Về số học, số 3 khá đặc biệt với những trùng lặp mang tính quy luật trong đời sống và có khi trong sự mê tín dân gian.

Thành ngữ, tục ngữ, ca dao Việt Nam… phong phú, đặc sắc, giàu tính nghệ thuật về ngôn từ và đậm đà triết lý Việt, có vị trí quan yếu trong đời sống tinh thần của người dân đất Việt nghìn đời. “Kiềng ba chân” tồn tại vững vàng trong kho tàng văn hóa phi vật thể của dân tộc qua những tổ hợp, ví như “dù ai nói ngả nói nghiêng, lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân”. Trong tổ hợp ấy, “kiềng ba chân” chỉ sự vững vàng, tính nguyên tắc, chỗ dựa, sự bất biến...

Chuyện vui về “Kiềng ba chân” trong Phật học 1

Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)

Vận dụng hình tượng “kiềng ba chân” trong đời sống và lý luận khá phổ biến, Phật học không thuộc về ngoại lệ. Dưới góc nhìn cá nhân của bậc sơ cơ, kinh điển Phật giáo dung chứa “kiềng ba chân” trong lý luận không chỉ trong một trường hợp, ý tứ chỉ số lượng cần. Ví dụ: thân – khẩu – ý, giới – định – tuệ, Phật - pháp – tăng...

Một nỗ lực hướng đến cái đơn nhất sẽ khập khiễng, không thành tựu. Tu thân chung chung mà không kiểm soát gìn giữ tu khẩu và ý cũng không hiệu quả. Thân khẩu ý là điều kiện cần để tinh tấn trên hành trình giác ngộ, xét theo cơ chế tạo nghiệp, thọ nghiệp và chịu nghiệp báo của con người. Tu thân và khẩu mà không tu ý, như cắt cỏ từ ngọn và dừng ở ngọn, ý tạo nghiệp tiên khởi, tân – khẩu – ý là tổ hợp biện chứng không thể tách rời. Chuyện này sơ đẳng, ai cũng biết.

“Kiềng ba chân” có thể thấy trong tổ hợp “giới – định – tuệ”, một nội hàm khác song về phân tích để thấy rõ, vẫn như với trường hợp thân khẩu ý.

Quy y Tam bảo, đương nhiên quy y Phật – pháp – tăng, cả bên trong và bên ngoài. Quy y Phật là sự đương nhiên, theo đạo, ngưỡng mộ và tin cẩn, theo về. Hướng về một lý tưởng tâm linh và thực tiễn trong đời sống đạo đức, tôn giáo. “Qui trình” biến hứng, quy y Phật suông suông mà không quy y pháp - ánh sáng, lý luận, con đường giải thoát của Phật, cũng như không! Quy y tăng cũng biện chứng trong tổ hợp không thể tách rời, tăng là hiện thân của Phật trong đời sống hiện tiền, dung chứa pháp - hướng dẫn, giúp quá trình tu học của phật tử được đúng chính pháp và hanh thông.

Những ví dụ trên chỉ điển hình, khó liệt kê phân tích hết những trường hợp trong Phật học có tổ hợp “kiềng ba chân” như điều kiện cần tiên quyết. Bạn sẽ có vô số ví dụ khác theo đường hướng suy tư này?

Trong đời sống thường nhật, “kiềng ba chân” là một nhắc nhở có khi về đạo lý, lúc về phương pháp...

Trong đấu tranh cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam, những vận dụng theo ý tưởng “kiềng ba chân” được thể hiện nhiều: “ba mũi giáp công” là một trong nhũng ví dụ. Mói đây, nữ bộ trưởng y tế Nguyễn Thị Kim Tiến có vận dụng trong phát biểu về y tế cơ sở về hình tượng “kiềng ba chân” rất thú vị: chân phải, chân trái và chân thứ ba, trong đấy chân thứ ba không thể thiếu!

Đấy, đường học Phật có lắm chuyện vui, “kiềng ba chân” chính là sự vận dụng nho nhỏ vốn văn hóa dân tộc để dung nạp và cảm hiểu tri thức Phật giáo vốn mang tính trừu tượng, triết lý không dễ tiếp thu, qua đấy cho thấy chút nét lấp lánh của văn hóa Việt.

Tản mạn đôi dòng, mong được miễn chấp.

Nguyễn Thành Công

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Dành cho bạn

Kinh Lương Hoàng Sám (Quyển 8)

Phát hiện cuốn kinh Di Đà thời Tự Đức dưới chân tượng Phật

Nước mắt nào là thuốc? Nước mắt nào là độc dược?

Kinh Bách Dụ: Nói dối ngựa đã chết

Kinh Hoa Nghiêm: Phẩm Tứ Thánh Ðế Thứ tám (Tập 1)

Phật thuyết Kinh tạc hình tượng Phật

Kinh Vu lan Báo hiếu (tiếng Việt, dễ nhớ)

Bài Kinh: Người đẹp không bằng người có đạo đức

Kinh trường thọ diệt tội

Kinh Hoa Nghiêm: Phẩm Như Lai Thập Thân Tướng Hải Thứ ba mươi bốn (tập 3)

Niềm vui từ một chén trà

Phật pháp và cuộc sống

16:22 21/11/2025

Anh bạn tôi nhỏ hơn tôi vài tuổi, còn là sinh viên, nhưng lại có sở thích thưởng thức trà hàng ngày. Mỗi buổi sáng thức dậy, anh bạn tự pha cho mình một ấm trà thơm nóng rồi ngồi nhâm nhi đọc sách. Những khi tôi đến chơi, thể nào anh bạn cũng pha một ấm trà thật đậm ngon mời tôi. Biết anh bạn có sở thích này nên nhiều lần đến tôi thường mua theo một gói bánh ngọt, thế là anh em lại có một buổi uống trà, ăn bánh nói chuyện thật hợp ý. Cũng vì sở thích này mà bạn tôi hay bị bạn bè trêu chọc, rằng thanh niên gì mà cứ như ông già, bia rượu cà-phê thì họa hoằn gọi mãi mới chịu đi, còn nhắc đến trà thì khoái cả chí, cứ có bộ ấm là tìm trà pha ngay.

Không thể nghĩ bàn

Phật pháp và cuộc sống

16:02 21/11/2025

Tôi sinh ra và lớn lên trong một gia đình tương đối khá. Cha mẹ chăm lo cho ăn học chu đáo nên tôi phần nào có “bệnh công tử”. Học xong ở lại thành phố và lấy vợ, nhà vợ cũng khá nên cho chúng tôi một căn nhà nhỏ, cuộc sống như thế cũng quá đẹp so với bạn bè.

Đồng niên huynh đệ

Phật pháp và cuộc sống

12:21 21/11/2025

Từ xa xưa, chư Tổ sư đã ngộ Đạo từ tuổi nhỏ. Ngày nay, con thấy mình và chú Tuệ Đạo cũng mang trong lòng khát khao ấy, mong muốn được sống trong ngôi nhà chung của Đức Thế Tôn. Hai huynh đệ mang hai hành trình khác biệt, nhưng cùng chung một chí lớn: Đi trên đường Đạo.