Trong giấc mơ, sau khi đấu lý với ma bất phân thắng bại tôi bị bọn ma vây bắt. Tôi liền chạy và hét lên liền tỉnh cơn mơ. Xin cho biết hiện tượng trên là gì? Có cách nào khắc phục không?

(Chí Hào, Thiệu Hóa, Thanh Hóa)

Ma trong tâm và ma bên ngoài

Đáp:

Bạn Chí Hào thân mến!

Giáo lý Phật giáo có đề cập đến bốn loại ma: Phiền não ma, Ngũ ấm ma, Tử ma và Thiên ma. Theo luận Đại trí độ (q.5): Phiền não ma là những dục vọng, tham muốn, sân hận… tạo ra nghiệp xấu ác, làm não hại thân tâm, khiến chúng sanh trôi lăn trong luân hồi sanh tử. Ngũ ấm ma là thân năm uẩn chính là nguồn gốc phát sinh mọi khổ đau cho chúng sanh. Tử ma là sự chết, thây chết, sự hủy hoại, chấm dứt sự sống con người. Thiên ma là ma vương trời Tha Hóa Tự Tại, còn gọi ma Ba Tuần, thường phá hoại sự nghiệp tu hành hướng thiện của con người. Trong đó, thiên ma ở bên ngoài (ngoại ma) còn các loại ma khác từ nơi thân tâm chúng ta lưu xuất (nội ma).

Giáo điển Kim cương thừa cũng đề cập đến bốn thứ ma: Ma xiềng xích gồm những phiền não, sự bám víu hay ghét bỏ đối với sự vật, hiện thượng bên ngoài. Ma buông thả tức những dục vọng, tà tư duy gây đau khổ trong tâm. Ma hoan hỉ tức sự vui thích, tự mãn, hãnh diện, nhất là sự bám víu hỉ lạc thiền định. Ma kiêu căng là sự tự kiêu, ngã mạn và chấp thủ tự ngã.

Như vậy, ma theo quan điểm Phật giáo, là tất cả những phiền não như tham dục, sân hận, mê mờ, tà kiến, chấp thủ tự ngã do vô minh che lấp mà biến hiện, sanh khởi, trú ẩn nơi thân tâm mỗi người. Những ảo giác, ảo ảnh mà không ít người nghĩ là “ma” xuất hiện trong giấc mơ chỉ là những biểu hiện, lưu xuất của nội ma. Do vậy cần phải nhiếp tâm, an trú tâm vào thiền định bằng cách thực hành các pháp Chỉ-Quán, niệm Phật, tụng kinh, trì chú… nhằm thiết lập và duy trì chánh niệm. Chánh niệm càng lớn thì sự loạn động, quấy nhiễu của ma càng bớt đi. Đối với sự phá hoại của Thiên ma, thiết nghĩ chúng ta không cần lưu tâm, vì hầu hết chúng ta chưa phải là đối tượng của Thiên ma, trừ các bậc sắp chứng đạt Thánh quả.

Về một phương diện khác, những ảo giác ma mị bạn thường gặp trong giấc ngủ ban trưa mà không hề gặp trong giấc ngủ ban đêm, nên bạn cần lưu ý đến các điều kiện khác như chỗ ngủ trưa quá nóng bức, bị chiếu sáng, áo quần quá chật… cũng là những nguyên nhân gây nên ảo giác, tạo ra những giấc mơ gặp ma.

Ấm ma và thiền định

Nhiên Như - Quảng Tánh

(Gạn Đục Khơi Trong, tập I)