450
Con đường rời xa ác hạnh
Trong giáo lý nhà Phật, mười ác hạnh (Dasa Akusala-kammapatha) được xem là những hành động, lời nói và ý nghĩ làm hoen ố đời sống con người, dẫn dắt chúng sinh trôi lăn vào bốn ác đạo: địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh và a-tu-la.
Bởi vì ác hạnh gieo xuống những hạt giống khổ đau, nên quả báo tất yếu là khổ đau trở lại, dù sớm hay muộn. Đó không chỉ là sự giải thích bằng ngôn ngữ của nghiệp báo, mà còn là sự thật hiển hiện trong chính đời sống thường ngày: một hành động bất thiện có thể lập tức mang đến đổ vỡ, mất mát, thậm chí hủy hoại tương lai của chính mình.
Ba ác hạnh thuộc về thân là sát sinh, trộm cắp và tà dâm. Sát sinh không chỉ là giết hại con người mà còn là sự tàn nhẫn đối với mọi loài. Người gieo nhân sát sinh gieo vào tâm mình hạt giống bạo lực, khơi dậy oán hận và tự làm cạn kiệt lòng từ bi vốn có. Trộm cắp là lấy của không cho, tạo ra bất an và nghi ngờ trong cộng đồng, đồng thời làm mất đi phẩm hạnh lương thiện của chính bản thân. Tà dâm phá vỡ niềm tin, gieo rắc khổ đau cho nhiều phía, làm tan vỡ mái ấm gia đình - vốn là nền tảng quan trọng của xã hội.
Bốn ác hạnh thuộc về khẩu là nói dối, nói hai lưỡi, nói lời ác và nói phù phiếm. Lời nói vốn có thể là công cụ kết nối, chữa lành, xây dựng niềm tin; nhưng cũng có thể là mũi dao làm rạn nứt, chia cắt và gây tổn thương sâu sắc. Người nói dối đánh mất sự tín nhiệm, tự làm mờ đi sự trong sáng nơi tâm mình. Người nói hai lưỡi gieo rắc nghi kỵ, phá vỡ tình thân. Lời ác như những mũi tên, không chỉ làm đau người khác mà còn phản chiếu sự hẹp hòi, sân hận trong chính bản thân người nói. Còn những lời phù phiếm, vô ích tưởng như nhẹ nhàng nhưng lại làm lãng phí thời gian, khiến tâm trí chạy theo hư vọng, quên mất sự tỉnh thức.
Ba ác hạnh thuộc về ý là tham lam, sân hận và tà kiến. Tham lam biến lòng người thành chiếc giếng không đáy, mãi mãi không biết đủ, luôn bất an. Sân hận thiêu đốt chính tâm can, đẩy con người đến hành động mù quáng. Tà kiến nguy hiểm hơn cả, vì khiến con người xa rời chân lý, phủ nhận nhân quả, từ đó dẫn đến mọi hành động sai lầm khác. Ý ác hạnh có thể chưa biểu hiện ra ngoài, nhưng khi nuôi dưỡng lâu ngày, nó thành thói quen, chi phối toàn bộ đời sống, tạo ra môi trường bất thiện cả trong tâm thức lẫn ngoài xã hội.
Đức Phật từng dạy, con đường diệt khổ không thể tìm thấy nếu vẫn còn để mặc cho mười ác hạnh chi phối. Người muốn đi trên lộ trình giải thoát cần dứt khoát từ bỏ, đồng thời gieo trồng mười thiện hạnh: không sát sinh, không trộm cắp, không tà dâm; không nói dối, không nói hai lưỡi, không nói lời ác, không nói phù phiếm; không tham lam, không sân hận, không tà kiến. Đó là con đường của từ bi, lương thiện và trí tuệ.
Trong đời sống hôm nay, những ác hạnh vẫn hiển hiện ở khắp nơi: sự vô cảm trước sinh mạng, tham nhũng, ngoại tình, tin giả, lời độc hại trên mạng xã hội, sự thù ghét và cực đoan. Khi quán chiếu sâu, ta thấy hậu quả không chỉ là khổ đau cá nhân, mà còn là những đổ vỡ xã hội, những bi kịch gia đình, và cả sự xuống cấp niềm tin nơi cộng đồng. Chính vì thế, thực tập từ bỏ ác hạnh không phải là chuyện riêng của người tu, mà là trách nhiệm của mỗi công dân, để xã hội có thể an ổn và bền vững.
Người biết tránh xa mười ác hạnh là người gieo cho mình những hạt giống an lành. Bởi hành vi thân, khẩu, ý khi trong sạch thì thân tâm tự khắc nhẹ nhõm, xã hội cũng bớt đi nhiều phiền não, oán hận. Mỗi ngày, nếu biết dừng lại trước khi làm, nói hay nghĩ điều bất thiện, chúng ta đã tự cứu mình khỏi những hệ lụy không đáng có.
Đạo Phật không đưa ra mười ác hạnh để răn đe bằng sự sợ hãi, mà để nhắc nhở con người nhìn rõ sự thật: gieo nhân gì sẽ gặt quả nấy. Bỏ ác làm lành chính là cách duy nhất để chuyển hóa đời sống, để không còn trôi lăn vào bốn ác đạo, mà ngược lại mở ra con đường hướng thượng, đi tới hạnh phúc và giải thoát.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Cuộc đời ngắn lắm, hãy tạo niềm vui cho chính mình
Sống an vui
15:08 18/11/2025
Hãy nhớ rằng, người khác có thể phán xét bạn, nhưng bạn mới là người sống cuộc đời của mình. Vì vậy, đừng để những suy nghĩ sáo rỗng ấy làm tổn thương hạnh phúc mà bạn xứng đáng có.
Nếu có cơ hội gọi điện về quá khứ...
Sống an vui
15:05 18/11/2025
Có những lúc đời sống chậm lại, không phải vì ta cố tình dừng bước, mà vì lòng chợt muốn “gọi về quá khứ”.
Lắng nghe những nỗi niềm
Sống an vui
12:37 18/11/2025
Mẹ tôi thường vẫn nghe radio vào những buổi sáng khi cha con tôi bước chân ra khỏi nhà; cha đi làm, tôi đi học. Khi trưa trở về, mẹ vẫn lắng nghe âm thanh phát ra từ chiếc máy phát thanh nhỏ.
Giữ tâm ý trong sạch
Sống an vui
09:23 18/11/2025
Trong đời sống con người, tâm (citta) hay ý (mana) đóng một vai trò hết sức quan trọng. Nó là chỗ phát khởi của muôn sự muôn việc ở đời. Sự đời tốt hay xấu, thiện hay ác, vui hay buồn, lạc hay khổ, tất cả đều do tâm ý tạo nên. Đức Phật, bậc thiện xảo về tâm và phương pháp điều tâm, dạy rằng ý dẫn đầu các pháp, ý làm chủ, ý tạo tác; nếu với ý ô nhiễm mà nói năng hay hành động thì theo đó khổ não sẽ phát sinh, như bánh xe lăn theo chân con vật kéo xe.
Xem thêm
