Tài sản, danh tiếng, quyền lực, tình cảm, quan hệ… tất cả sẽ biến đổi. Có thể biến đổi tích cực và không tích cực. Nhưng đến một lúc nào đó, tất cả sẽ tan biến ở điểm dừng: Chết.

Chết sẽ đưa cái của tôi về lại chính nó. Tôi đến như thế nào, tôi về như thế đó. Hai bàn ta xưa là cái còn lại. Những gì tôi nghĩ là của tôi hoá ra chẳng có gì, ngoại trừ ý thức hiện hữu và nghiệp lực thiện ác.

Đức Phật Gotama nói: “Người ta sầu khổ vì những cái CỦA TÔI. Không tài sản nào thường còn. Vì Thấy những ly tan không gì là CỦA TÔI, ngươi chớ nên sống đời thế tục. Tất cả những gì người ta nhận là CỦA TÔI đều bị rời bỏ trong cái chết. Biết như thế, người trí không nên sống ích kỷ với những gì cho là CỦA TÔI. Những người tham giữ cái CỦA TÔI sẽ sống với sầu khổ, tuyệt vọng và tham đắm. Do vậy người trí rời bỏ cái CỦA TÔI để sống trong cái thấy tịch tịnh an bình.”(1)

Khi chúng ta chiêm nghiệm được những gì được cho là CỦA TÔI vô thường và sẽ bị bỏ lại khi chết, chúng ta dần sẽ không còn cố nắm giữ nữa. Chúng ta sẽ biết sử dụng cái CỦA TÔI trong hiện tại cho mình và người đi qua sầu khổ. Chúng ta cũng sẽ biết buông xả đúng thời. Gánh nặng CỦA TÔI sẽ nhẹ và thậm chí không còn nữa. Tâm chúng ta có thể an trú, an toạ, định tĩnh và chuyên nhất. Các niệm và tư duy thuộc dục tham vắng mặt. Chúng ta rất dễ dàng an trú chánh niệm trong đời sống và cũng rất dễ dàng có cận định và an chỉ định. Từ đây, tâm giải thoát và tuệ giải thoát sẽ lớn mạnh. Chúng ta bước chân được vào an bình phi sở hữu và hạnh phúc phi thời gian. Chúng ta hiểu được Phật Gotama, hiểu được Trần Nhân Tông và hiểu được tại sao các bậc chân sư trên cuộc đời này đều vô sản, ly dục và ly bất thiện. Và chúng ta bắt đầu thật sự sống. Thật sự sống và cũng thật sự chết với nụ cười trong an bình nội tại không tên.

—————

(1) SN 4:6 Jara Sutta, Nguyên Giác dịch.