Duyên trời khéo sắp, ngày tiễn Bác về đất mẹ cận kề ngày Thương binh liệt sĩ, hay chính những anh linh Tổ quốc đó đã chờ đợi để chào đón người đồng chí. Trong cái tiết âm u hoang hoải khiến lòng người cũng man mác niềm riêng, xin được dâng một niềm trân trọng cho những hồn thiêng nước Việt. 

Lật giở từng trang hùng sử, khói lửa chiến chinh như thổi mãi đuổi theo vận số dân tộc. Dân ta từ thuở vỡ đất giữ làng, đã nuôi chí lớn bảo vệ bờ cõi chống quân xâm lược. Thân mang nghiệp binh, mấy ai nuôi mộng trở về, dẫu biết cuối con đường là cửa tử, nhưng họ vẫn tiến bước, đánh cược thân mạng, hiến dâng tuổi xuân, khát khao mong giành lại non sông, mưu cầu đổi lấy một thời thái bình. Chỉ chừng ấy thôi cũng khiến hậu nhân nghiêng mình tri ân. Huống hồ, nước Nam ta là đất địa linh, từ ngàn xưa đã khiến bao bạo quốc chầu chực thâu tóm, từng vốc đất, từng ngụm nước xứ này đều ẩn chứa hồn thiêng tử sĩ trải bao lần nhật nguyệt. 

Hồn hề, hồn qui lai

Núi cao nay lấp thành hào

Hồn thiêng hoá xác non sông 

Dấu xưa mây phủ bụi mờ…

Nguyên lai, mỗi chiến sĩ đồng bào trước khi vướng nợ sơn hà, đều là người bình dân áo vải, ước ao lớn nhất mỗi ngày chỉ là bữa cơm đủ củi đủ lửa. 

Nhớ linh xưa:

Cui cút làm ăn, riêng lo nghèo khó

Chưa quen lưng ngựa, đâu tới trường nhung

Chỉ biết ruộng trâu, ở trong làng bộ 

Trong kinh Pháp Cú, Đức Phật dạy “Tất cả chúng sanh đều sợ bạo lực, tất cả đều sợ chết. Lấy mình làm tiêu chí, không nên giết hại hay gây nên chết chóc đau thương.” Thật sự, những trai tráng, gái làng, nếu được lựa chọn, nào ai muốn xa rời dòng sông quê đã tắm cả tuổi thơ để tắm mình trong máu lửa chiến tranh, nào ai muốn xa rời khói bếp lam chiều để chui mình vào khói đạn mưa bom, khi mà:

Việc cuốc, việc cày, việc bừa, việc cấy, tay vốn quen làm

Tập khiên, tập súng, tập mác, tập cờ, mắt chưa từng ngó.

Nhưng vì họ có những thứ quan trọng hơn cần bảo vệ. Tình thương sâu rộng chuyển hoá thành động lực để những thanh niên tràn trề tinh lực, bước về phía bạo lực, dùng máu thịt mình để chặn họng súng, dùng xương cốt mình để ngăn thiết giáp, dùng nhuệ khí của mình để dập cái sát khí của kẻ thù.

Họa đao binh từng đốt nung đất Việt

Nạn xâm lăng đã giày xéo trời Nam

Phận làm trai, đành gánh vác nợ non sông

Người chiến sĩ, phải hy sinh đời oanh liệt

Nhớ những anh hùng xưa!

Vì chánh nghĩa, mất còn nào tiếc

Rửa nhục chung, sống chết đâu màng

Chúng ta mãi mãi không thể biết được giây phút các anh nằm xuống, suy nghĩ nào còn lại sau cùng, là nụ cười của chị? Là lời ru của mẹ? Là giọng nũng nịu của em thơ? Hay ánh mắt sâu thẳm của cô gái hàng xóm? Là vạt dừa đu gió trước nhà, là tiếng cóc đêm mưa, hay tiếng gà ban trưa? Dù là gì, một khoảng dịu dàng ấy cũng đủ để các anh dùng cả xác thân để bảo vệ, như những hộ pháp kim cang, bảo hộ điều mong manh thuần khiết ấy trước cường hào ác bá. 

Chữ Trung được mất tình Hiếu thảo 

Đành liều theo máy tạo vần xoay 

Trước cờ da ngựa bọc thây

Còn thương hỡi gia đình thảm cảnh 

Vợ cùng con hiu quạnh trước sau 

Chiến tranh luôn kèm với nghiệp sát. Chiến tranh và sát sanh là nhân quả đồng thời xen kẽ nhau, tạo nên chuỗi bi kịch tang thương mất mát ở cả hai phe. Thế nhưng, những người tham gia chiến trận cũng có người thiện và người ác. 

Trong Kinh Về Chiến Tranh, Đức Phật nói về trận chiến của hai nước Ma Kiệt Đà đánh nước Kiều Tát La như sau: “..Này các Tỷ-kheo, vua A Xà Thế - con bà Vi Đề Hy nước là ác hữu, là ác bạn lữ, là ác giao du. Và này các Tỷ-kheo, vua Ba Tư Nặc nước Kiều Tát La là thiện hữu, là thiện bạn hữu, là thiện giao du”. Để thấy, dù cùng tham chiến nhưng tâm ý mỗi người khác nhau sẽ dẫn đến nghiệp quả khác nhau. 

Anh linh chiến sĩ ta, dù bị buộc vào nỗi khổ trần lao, vai mang nghiệp binh đao, nhưng tấm lòng đau đáu vận non sông, niềm bi phẫn sơn hà chia cắt hoà vào từng hơi thở khi các anh sống, hoá vào từng ngọn gió khi các anh mất. Những tấm lòng đơn thuần kia, chỉ chấp niệm một tâm nguyện, sống làm người bảo vệ đất nước, mất hoá hồn cũng bảo vệ đất nước.

Sống đánh giặc

Thác cũng đánh giặc

Linh hồn theo giúp cơ binh

Muôn kiếp nguyện được trả thù kia

Mỗi người con Phật đều thấm đẫm tinh thần tứ trọng ân, trong đó có ân Tổ quốc. Thiết nghĩ, những hùng binh của dân tộc đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh của mình. Càng không thể không nhớ tới Phật hoàng Trần Nhân Tông. Một lòng hướng đạo giải thoát, nhưng ngài vẫn biết mình thân thọ nhận ơn nghĩa muôn dân, phải đeo trọng trách gánh vác giang sơn. Phật hoàng ngài ấy, tâm niệm Phật, tay cầm gươm, vó ngựa chưa từng chùn bước trước giặc. Ngài lên lưng ngựa là chủ soái hiên ngang bảo vệ con dân, bước xuống ngựa là một Phật tử chí thành cầu đạo. Kiêu hùng thay, lẫm liệt thay những bảo khí quốc gia. 

Tiền thân Đức Phật Thích Ca cũng có đôi lần vì tình thương mà phạm sát giới. Như một kiếp ngài làm trưởng đoàn thương buôn 500 người. Để bảo vệ đoàn buôn đó, ngài phải giết 1 tên tướng cướp. Ngài nghĩ rằng, ta sẵn lòng vào địa ngục vì giết 1 người, còn hơn để chúng giết hại hơn trăm mạng người. Thực tế, khi mãn kiếp đó, ngài được tái sinh lên cảnh giới chư thiên, sau này ngài cũng phải trả dư báo cho sát nghiệp đó nhưng nhẹ hơn rất nhiều, chỉ giẫm phải gai trên đường. (Kinh Huệ Thiện Bồ Tát Vấn Đại Thiện Quyền, số 345). 

Nhân quả tinh tế và vi tế trùng trùng lớp lớp, cũng là thứ huyền diệu của vũ trụ mà ta chưa đủ trí tuệ để thấu hiểu. Duy chỉ có một niềm tin, dù là dấn thân vào địa ngục hay mang nợ máu trên vai, người giữ được trái tim thuần khiết từ ái, vì người quên mình sẽ có được thiện báo đời sau. 

Tấm gương chiến sĩ thời bình vì dân đánh đổi, vì nước hi sinh xin trân trọng dành trao cho bác Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Đến hơi thở cuối cùng, Người vẫn một lòng suy tính cho cuộc chiến chống tiêu cực. Người Bác của nhân dân, dành cả đời cống hiến cho dân tộc như một người lính, bảo vệ sự thanh sạch của chính trường Việt Nam như một chiến sĩ quên thân mình. Người dấn thân vào nguy nan hiểm hóc để đối đầu với cái ác cái tham, cái hại dân hại nước.

Thế mới hay, thời nào thì đất nước cũng cần những chiến binh, dân tộc cũng cần những anh hùng. Người nằm xuống, ngỡ như bờ tường vững chắc bảo bọc tinh thần nhân dân cũng sụp xuống. 

Chúng ta hôm nay, mất một nhà lãnh đạo vĩ đại, nhưng trên tượng đài ngàn năm của hồn thiêng dân tộc, xuất hiện thêm một cái tên sáng chói. Người dành cả đời phụng sự nhân dân, khi về với núi sông, người sẽ lại cùng muôn vạn anh linh chiến sĩ bảo hộ cho dòng máu Lạc Hồng. 

Thân ngã xuống thành đất đai Tổ quốc - Hồn bay lên hoá linh khí Quốc gia

Xin mượn những ý niệm nhân văn và từ bi của đạo Phật để tiễn biệt những anh hùng đã sống và đã chết cho quê hương:

Kính dâng một nén tâm hương

Thắp người quá vãng qua đường Lạc Bang

Thác vinh quang, sơn hà nhỏ lệ

Sống vĩ đại, Tổ quốc ghi công

Hôm nay tấc dạ chí thành

Gửi về anh linh tấm lòng tri ân

Vì đại nghĩa đã vong thân

Mong anh linh hãy ngủ an giấc nồng

Gửi lòng vào dãy non sông

Ngàn năm vẫn mãi sáng soi cho đời

Điếu văn xin gửi mấy lời

Tế người thiên cổ muôn đời không quên

Ngày buồn tháng Bảy, hậu nhân xin cúi đầu tiễn đưa những linh khí nước Nam về với trời Nam, nguyện tấm lòng son không phụ tình non sông. 

Bài viết tham khảo các tư liệu: 

1. Chiêu hồn ca, Việt sử Kiêu Hùng, https://www.youtube.com/watch?v=7KhgeSX8oOI

2. Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Nguyễn Đình Chiểu, https://www.thivien.net/Nguyễn-Đình-Chiểu/Văn-tế-nghĩa-sĩ-Cần-Giuộc/poem-KdLiE7HzgpevhhRTxSmKEw

3. Kinh Pháp Cú, phẩm Hình Phạt 129, https://www.daitangkinhvietnam.org/kinh-pháp-cú-phẩm-hình-phạt-dhp-129-145/node/8890

4. Văn tế liệt sĩ, https://ducphatvanhansinh.com/van-than-hon-liet-si/ 

5. Kinh Hai lời nói về chiến tranh (Kinh số 4 và số 5, Phẩm 2, Chương 3, Tập 1, Tương ưng bộ kinh), https://www.chuahoangphap.com.vn/thu-vien-kinh-sach/chi-tiet-vua-pasenadi-ba-tu-nac-206/index-2426/

6. Tiểu sử Phật hoàng Trần Nhân Tông, Tịnh Duyên, https://phatgiao.org.vn/tieu-su-phat-hoang-tran-nhan-tong--vi-vua-tu-bo-ngai-vang-de-di-tu-d69911.html#:~:text=Năm%201308%2C%20sau%20nhiều%20năm,là%20vua%20Phật%20Việt%20Nam).

7. Kinh Huệ Thiện Bồ Tát Vấn Đại Thiện Quyền, https://tangthuphathoc.net/kinh-tue-thuong-bo-tat-van-dai-thien-quyen/

8. Quan điểm của Phật giáo về sát sanh và chiến tranh, Thích Giác Hoàng, https://thuvienhoasen.org/a19048/quan-diem-phat-giao-ve-sat-sanh-va-chien-tranh

9. Trường ca Phía sau mặt trời, Trần Thế Tuyển, thơ, xb. 2023 

10. Điếu văn truy niệm anh hùng liệt sĩ, Thích Thiện Thuận, https://www.vienchuyentu.com/dieu-van-truy-niem-anh-hung-liet-si/