450
Làm gì khi biết con hay nói dối?
Tôi có cậu con trai, gia đình dạy cháu rất nhiều điều tốt, mong con sống tử tế, thiện lương. Nhưng, cháu có một tính xấu là hay nói dối. Tôi biết, nếu con cứ như vậy hoài sẽ tạo khẩu nghiệp. Nhưng tôi không biết cách nào để uốn nắn, giúp con thay đổi. Rất mong ban biên tập giúp tôi một phương pháp... (Thanh, Hà Nội)
Chào chị Thanh,
Lời nói là tấm gương phản chiếu tâm. Đức Phật dạy trong Bát chánh đạo, một trong tám con đường đưa đến an lạc là Chánh ngữ - nói lời chân thật, hòa ái, có ích, đúng lúc. Vì thế, việc con trẻ hay nói dối không chỉ là thói quen xấu trong giao tiếp, mà là hạt giống của tâm không ngay thật, dễ khiến con mất niềm tin nơi người khác và tự đánh mất sự bình an nơi chính mình.
Tuy nhiên, với một đứa trẻ, nói dối không phải lúc nào cũng vì ác ý. Phần lớn là vì sợ bị la mắng, muốn được khen, hoặc chưa biết đối diện với sai lầm. Nếu cha mẹ chỉ phạt hoặc răn đe mà không hiểu nguyên nhân, đứa trẻ sẽ càng thu mình, càng giỏi che giấu hơn. Trong đạo Phật, trước khi sửa người, phải hiểu người. Muốn con nói thật, cha mẹ trước hết phải tạo cho con môi trường an toàn để nói thật.
Khi con dám thừa nhận lỗi mà không bị quát mắng, con sẽ học được rằng nói thật không đáng sợ. Mỗi khi con thành thật, dù lỗi nhỏ hay lớn, hãy khen con vì dám nói thật trước, rồi mới nhẹ nhàng chỉ lỗi. Đó chính là “từ bi trong giáo dục” - lấy lòng thương làm gốc, không dùng quyền uy để dạy dỗ.
Chị cũng có thể kể cho con nghe những câu chuyện trong đạo: chuyện Vua A Dục biết nhận lỗi mà trở nên minh triết, chuyện chú tiểu thật thà với Thầy mà được khai ngộ. Những câu chuyện ấy gieo vào con hạt giống thiện lành một cách tự nhiên, không áp đặt.
Trong gia đình, điều quan trọng là cha mẹ phải làm gương. Trẻ con không học nhiều từ lời dạy, mà từ cách cha mẹ sống. Nếu cha mẹ đôi khi nói dối vô tình - “bảo là hết tiền tiêu”, “nói dối qua điện thoại để tránh ai đó”… - con sẽ học theo mà không nhận ra. Vì vậy, hãy để con thấy: người lớn cũng có thể sai, nhưng luôn trung thực nhận lỗi. Khi cha mẹ nói thật, con sẽ tin rằng sự thật luôn có chỗ đứng trong ngôi nhà mình.
Về mặt tâm linh, Đức Phật dạy “nghiệp khẩu là một trong ba nghiệp lớn nhất”. Lời nói sai sự thật làm tổn phước, khiến tâm nhiễu loạn, trí tuệ lu mờ. Dạy con giữ lời chân thật cũng chính là giúp con gieo nhân lành cho tương lai. Chị có thể cùng con tập thực hành mỗi ngày: buổi tối, hai mẹ con ngồi tĩnh tâm vài phút, cùng nói về một điều thật đẹp và thật lòng trong ngày - “hôm nay con đã giúp bạn”, “mẹ thấy con cố gắng học bài”… Khi con được nhìn nhận, lòng thiện trong con sẽ nở hoa.
Nếu một lần con nói dối, hãy xem đó như cơ hội để cùng con học - chứ không phải tội để phạt. Hỏi con: “Con sợ điều gì khiến con nói vậy?”, “Nếu con nói thật, mẹ sẽ thấy thế nào?”. Khi con thấy mình được lắng nghe, con sẽ dần tin rằng tình thương lớn hơn nỗi sợ.
Giáo dục con bằng tinh thần Phật dạy là dạy bằng hiểu biết và thương yêu, chứ không bằng quyền lực. Mỗi lần con nói dối, đừng nghĩ con đang chống lại mình - mà là con đang cần mình hướng dẫn để quay về với “chân tâm” bên trong.
Một ngày nào đó, khi con đủ tin rằng nói thật là bình yên, con sẽ tự chọn trung thực như hơi thở. Và lúc ấy, chị sẽ thấy: không có lời răn nào hiệu quả bằng một trái tim được nuôi dưỡng bằng chánh niệm, bằng tình thương, và bằng niềm tin rằng sự thật luôn là điều đẹp nhất.
Chúc chị và gia đình luôn an vui!
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Nghiệp chứa ở đâu?
Phật giáo thường thức
08:01 21/11/2025
Một lần nọ, vua Milanda hỏi Đại đức Nāgasena rằng: “Bạch Ngài, Ngài có thể chỉ cho tôi biết Nghiệp chứa đựng ở đâu không?”.
Quở trách hay xúc phạm chư Tăng mang nghiệp rất nặng!
Phật giáo thường thức
17:28 20/11/2025
Việc quở trách hay xúc phạm chư Tăng - theo lời dạy của ngài Luang Pu Mun - không chỉ là hành vi bất thiện trong đời sống thường nhật, mà còn là một loại nghiệp rất nặng, có thể đưa người tạo nghiệp vào những cảnh giới đau khổ sau khi chết.
Tu là trở về nguồn cội, quá trình biến đổi tâm thức và tư duy
Phật giáo thường thức
16:00 20/11/2025
Tu không phải chỉ là việc đơn thuần lên chùa, ăn chay, và tụng kinh niệm Phật; cũng không chỉ là việc tìm đến những nơi hẻo lánh, xa rời thế tục.
Vì sao niệm Phật mà tâm chẳng được quy nhất?
Phật giáo thường thức
14:32 20/11/2025
Niệm Phật điều cần yếu là thường xuyên đặt mình vào trường hợp sắp chết, sắp đọa địa ngục thời không khẩn thiết cũng tự khẩn thiết. Dùng tâm sợ khổ để niệm Phật, ấy là “xuất khổ diệu pháp đệ nhất” cũng là “tùy duyên tiêu nghiệp diệu pháp đệ nhất”. Tâm niệm Phật sở dĩ chẳng qui nhất là do lỗi của tâm đối với sự sanh tử chẳng tha thiết.
Xem thêm
