450
Làm sao nhận diện và chuyển hóa tâm kiêu mạn?
Có đệ tử thưa hỏi, làm sao nhận diện và chuyển hoá ngã mạn, kiêu mạn trong đời sống tu học, đời sống thực tế.
Chúng tôi có vài lời:
Ngã mạn, chữ Hán 我慢), Phạn ngữ là Àtma-màịa, là tâm kiêu mạn do u mê chấp ngã sinh ra.
Có thể mô tả một số trạng thái, trường hợp phát sinh tâm kiêu mạn, kiêu hãnh, ngã mạn như sau: Cống cao ngã mạn, kiêu kì trịnh thượng, cho mình hơn người, mục hạ vô nhân, kiêu hãnh về chủng tộc cao sang, kiêu ngạo dòng họ quyền quý , kiêu hãnh sức mạnh, kiêu hãnh tuổi trẻ, kiêu hãnh đời sống giàu có, kiêu hãnh có nhiều lợi lộc, kiêu mạn được kính ngưỡng, kiêu ngạo được trọng vọng, kiêu hãnh được tôn vinh, kiêu ngạo có người hầu cận tùy tùng, kiêu mạn có nhiều tài sản, kiêu ngạo dung nhan xinh đẹp, kiêu hãnh học vấn bằng cấp cao, kiêu mạn có tài biện luận, kiêu mạn kinh nghiệm lão thành, kiêu mạn danh dự, kiêu mạn giữ oai nghi, kiêu ngạo có tài năng, kiêu mạn có danh tiếng, kiêu hãnh có đao hạnh, kiêu mạn có giữ giới, kiêu ngạo có nghề nghiệp giỏi, kiêu hãnh có nhiều sở trường, kiêu hãnh hiểu biết, kiêu mạn địa vị, kiêu ngạo thành tựu....
Các trạng thái kiêu mạn, ngã mạn này làm tâm uế nhiễm mê muội. Thường tìm mọi cách tôn vinh bản thân và hạ thấp, chê bai người khác, lấy đó để tranh danh dự những phần hơn về bản thân, đẩy điều xấu, khó khăn thua thiệt cho người khác.
Ngã mạn là cái tâm so sánh, so đo, tính toán cho bản thân, ở chỗ nào, đi đến đâu, tiếp xúc với ai cũng khởi tâm so sánh về trình độ địa vị, tài sản, danh tiếng, tu tập để làm ra vẻ, tỏ thái độ kẻ cả, quan trọng, xem mình là trung tâm.
Thích khoe khoang, hợm hĩnh, thích khoa trương hình thức, nói quá sự thật về mình, thích đến những nơi đẳng cấp để tạo danh tiếng, thích chụp hình chung với giới uy tín, giàu sang quyền chức, , luôn muốn tạo ra khoảng cách và cách biệt giữa mình và người khác lấy đó làm kiêu hãnh tự mãn, buông lung tùy tiện.
Một trong những ngọn nguồn của ngã mạn là u mê, hiểu sai, tà kiến, chấp có, hoặc chấp không, hoặc chấp thường, chấp đoạn, chấp ngã, chấp ngã sở.
Đôi khi được các bậc cao đức thức giả chỉ bảo cũng nhận biết đó là sai nhưng không chừa bỏ, khi có người chăn thành góp ý chỉ ra cho mình thì tự ái, bao biện, lấp liếm không chịu thừa nhận, nghiêm túc tu tập sửa đổi.
Tâm cống cao ngã mạn là do đâu?
Vài cách tu bớt/ hết ngã mạn, kiêu mạn:
- Hiểu sâu ngã là không thật có. Nhận diện rõ biểu hiện chấp ngã, ngã mạn, kiêu mạn.
- Chánh niệm tỉnh giác, quay vào tâm mình, quan sát những biểu hiện của ngã mạn, kiêu mạn (cả phần thô và vi tế; cả những ngã mạn, kiêu mạn đã biểu hiện ra thành lời nói, hành động, thái độ, sắc mặt, suy nghĩ và cả những chủng tử ngã mạn, kiêu mạn đang âm ỉ trong tâm thức chưa biểu hiện ra rõ ràng.
- Biết rõ ngã mạn, kiêu mạn thường đi chung với tâm tham, sân, si...sẽ ngăn che tánh giác, cản trở tiến trình tu tập giác ngộ, nên thực hành pháp chân thật khiêm nhường và cung kính với tất cả mọi người, hợp với chân lý vô ngã.
- Biết rõ ngã mạn, kiêu mạn là một phần của chấp ngã, là pháp ác bất thiện. Cái ngã vốn không có thực tính chỉ là do huân tập vô tà kiến lâu ngày hình thành, thì sao Phát sinh kiêu mạn.
- Khi tâm ngã mạn, kiêu mạn khởi lên, thì chánh niệm nhận diện ngay thì vượt thoát sự chi phối, dẫn dắt và nô lệ cho nó.
- Học thực hành hạnh khiêm cung của Bồ Tát Thường Bất Khinh trong kinh Pháp Hoa.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Súc sanh có vãng sanh được không?
Hỏi - Đáp
13:20 18/11/2025
Hỏi: Súc sanh có được vãng sanh không? Hộ niệm cho súc sanh có được không?
Người giàu là người có phước?
Hỏi - Đáp
08:25 09/11/2025
Một người có nhiều nhiều tiền bạc, của cải vật chất không hẳn là người có phước. Bởi vật chất có thể tạo ra được bởi rất nhiều cách từ tư duy và kiến thức do bản ngã trau dồi. Đôi khi nó là sản phẩm của tham, sân, si mà có được.
Cuộc sống là một sự cầu nguyện
Hỏi - Đáp
08:48 07/11/2025
Khi ta có chánh niệm khi đi, khi ngồi, khi nấu ăn, rửa bát thì ta không phung phí sự sống. Ta sống sâu sắc từng giây phút. Cuộc sống của ta trở thành một sự cầu nguyện. Sống được như vậy ta sẽ có nhiều hạnh phúc và bình an.
Nhân duyên giữa thai nhi và cha mẹ
Hỏi - Đáp
13:30 29/10/2025
Phải hiểu là giữa con cái và Cha Mẹ có nhân duyên rất mạnh, rất sâu. Cho nên, dẫu con mang bệnh hay có dị tật gì, cũng đều là nghiệp duyên chung, bắt buộc Cha Mẹ phải nhận lấy. Nếu Cha Mẹ nhất quyết phá bỏ, có tránh được đời này thì đời sau vẫn phải trả báo.
Xem thêm
