Hỏi: 

Kính thưa thầy, làm thế nào để sống an nhiên tự tại trong một cuộc sống nhiễu nhương đầy thay đổi.

Tâm con hiện giờ đang nhiều chuyện buồn thương giận ghét. Con chán chường với công việc hằng ngày, cứ lặp đi lặp lại. Con lại không thể buông bỏ mọi lo toan để đi tu hay ngồi thiền. Con vẫn phải đi làm mỗi ngày để trả bill, tình cảm gia đình lại vô vị chán ngắt, buông bỏ mọi thứ chăng? Làm sao đây hởi Thầy?

Đáp: 

Đời sống với những khổ đau phiền lụy, với những biến đổi vô thường của nó chỉ là duyên, không phải là nhân. Nhân là thái độ của con đối với những duyên ấy.

Khi con mong muốn những duyên ấy tốt đẹp như ý mình thì chính thái độ đó làm con phiền não. Nghĩa là khi nào đối với đời sống con còn cho là... phải là... sẽ là... thì con không thể nào tự tại được. Nhưng nếu con thật sự biết trở về cảm nhận trọn vẹn chỉ duy nhất thực tại thôi (sự kiện đang là trong phút giây hiện tại, dù đó là khổ hay lạc) thì ngay đó không có tư tưởng, thời gian, bản ngã và phiền não, đó chính là tự tại, mà tự tại thì vô ngại, con còn bị chướng ngại bởi duyên thì làm sao có thể tự tại được.

Không phải là từ bỏ tất cả duyên đời sống mới tự tại, mà chỉ thay đổi thái độ với đời sống thôi. Chính nhờ duyên đời sống là khổ đau phiền lụy, là biến đổi vô thường, là không đáng tham đắm, chấp thủ mới giúp con nhận chân được bản chất vô thường, khổ, vô ngã của nó.

Nếu cuộc đời thường lạc ngã tịnh như ý muốn của mình thì tà kiến và tham ái ngày càng tăng trưởng và hậu quả vẫn sẽ là đau khổ, chán chường. Nghĩa là nếu không khổ khổ cũng là hoại khổ, và rồi cái tâm lăng xăng muốn được thế này thế khác chính là hành khổ.

Tóm lại, không có cách nào thoát ra khỏi khổ khi thái độ vẫn còn cho là, phải là, sẽ là... tức còn sinh, hữu, tác, thành. Chỉ khi nào thái độ là không, vô tướng, vô tác, vô cầu thì mới không sinh, không hữu, không tác, không thành và mới chấm dứt mọi nhân sinh đau khổ. Vậy là từ bỏ thái độ chứ không phải từ bỏ cuộc đời.

Quán sâu vô ngã vơi dần khổ đau