Câu hỏi:

Hữu không - Đạo Hạnh thiền sư

Tạc hữu trần sa hữu,
Vi không nhất thiết không.
Hữu, không như thuỷ nguyệt,
Vật trước hữu không không.

Có thì có tự mảy may
Không thì cả thế gian này cũng không
Kìa xem bóng nguyệt lòng sông
Ai hay không có, có không là gì ?

Con thấy tất những thứ mình đọc, mình nghe về Phật tất cả chỉ hướng về Sự thật (Pháp) khi Ngộ ra (Minh) mọi thứ được mở ra và mọi Tư duy, nói năng, hàng động... (Bát chánh đạo) đều trong sáng, tuỳ duyên mà sinh khởi.
Cái khó nhất của người học Phật chính là thấy được Sự thật (Chánh kiến) vì không có một ngôn ngữ, lời văn nào diễn tả được Sự thật đó, tất cả chỉ là các phương tiện và khi qua đó đã thành tư tưởng, quan điểm, văn hoá, triết học... nó trở nên trừu tượng đến độ muôn hình vạn trạng trong mỗi người.
Và Sự thật đó là Không có gì, Không tướng, Không tánh, Không thể, Không dụng... nó tuỳ duyên sinh diệt mỗi lúc, mỗi thời điểm, mỗi người mỗi khác.
Khi diễn tả điều này với người khác quả thật rất khó. Chính vì vậy mà tự một Sự thật đơn giản đến độ 'Không có gì' trở thành bao nhiêu cuốn sách, lời kinh, trường phái.
Đúng là mỗi người phải "Tự thắp đuốc mà đi"!
Kính Thầy luôn khoẻ mạnh.

Trả lời: