450
Một bát cơm ngàn nhà...
“Nhất bát thiên gia phạn, cô thân vạn lý du. Kỳ vi sanh tử sự, giáo hóa độ xuân thu” (一鉢千家飯，孤身萬里遊。奇為生死事，教化度春秋) là một bài kệ ngắn gọn nhưng hàm chứa triết lý sâu sắc về hành trình hoằng hóa của người xuất gia, đặc biệt là hình ảnh của bậc du tăng - người đem thân mình làm phương tiện giáo hóa, lấy sự đi và sống giữa đời làm con đường tu chứng.
“Nhất bát thiên gia phạn” - “Một bát cơm ngàn nhà cho”. Câu này mở ra hình ảnh quen thuộc trong đời sống Phật giáo: vị khất sĩ ôm bát đi khất thực. Nhưng đằng sau hành động bình dị ấy là một triết lý sống lớn: người tu không sở hữu gì cho riêng mình, sống nương vào lòng tín thí của bá tánh, để mỗi hạt cơm đều là ân nghĩa, mỗi bước chân đều mang tâm biết ơn.
“Một bát cơm ngàn nhà” không chỉ diễn tả sự kham nhẫn, giản dị, mà còn thể hiện tinh thần “cộng sinh tâm linh” - đời nuôi đạo, đạo soi sáng đời. Chính sự tương duyên đó tạo nên mối liên hệ thâm sâu giữa người hành đạo và chúng sinh.
“Cô thân vạn lý du” - “Một thân cô độc, muôn dặm rong ruổi”. Hình ảnh người tăng hành cước, đi xa vạn dặm, biểu trưng cho tinh thần không vướng bận, không nơi nương tựa, lấy bốn phương làm nhà, lấy chúng sinh làm thân quyến.
“Cô thân” không mang nghĩa cô đơn, mà là tự tại - không ràng buộc vào tiện nghi, danh vọng hay tình cảm thế tục. Con đường đạo vốn không dễ đi, mỗi bước là thử thách, mỗi dặm là cơ hội để quán chiếu vô thường, vô ngã. Tâm càng vững thì bước càng an; càng đi xa, càng gần hơn với chân lý.
“Kỳ vi sanh tử sự” - “Lạ thay, chỉ vì việc sanh tử”. Chữ “kỳ” (lạ thay) ở đây không phải để than thở, mà là sự cảm thán trước chí nguyện hiếm có của người xuất gia: rời bỏ mọi tiện nghi thế gian chỉ vì một việc lớn - giải quyết vấn đề sanh tử, tức là tìm con đường giác ngộ, thoát khỏi vòng luân hồi. Câu này như tiếng thở dài cảm phục cho lý tưởng vĩ đại của người tu, cũng là lời nhắc nhở người hành đạo: đừng quên mục đích tối hậu của việc tu tập.
“Giáo hóa độ xuân thu” - “Giáo hóa độ đời qua năm tháng”. Nếu hai câu đầu là hình ảnh của đời sống khất sĩ, hai câu sau mở ra sứ mệnh của người tu: đem trí tuệ, từ bi để độ đời, không quản tháng năm, nắng mưa, xuân thu. Chữ “giáo hóa” hàm nghĩa dạy và chuyển hóa - không chỉ bằng lời nói mà bằng chính đời sống thanh tịnh, giản dị của mình. “Độ xuân thu” không chỉ là độ người qua mùa, mà còn là độ tâm, độ nghiệp, độ chính bản thân qua từng năm tháng vô thường.
Toàn bài kệ toát lên tinh thần “vô ngã vị tha” - sống không vì bản thân mà vì sự an lạc của muôn người. Một bát cơm - ngàn ân nghĩa. Một thân cô - muôn dặm đạo. Cả đời chỉ vì “việc lớn sanh tử”, không mưu cầu danh lợi, không sợ gian nan. Đó là hình ảnh cao đẹp của người hành đạo phương xa - âm thầm nhưng đầy sức mạnh, giản dị mà sâu sắc.
Nhìn rộng hơn, bài kệ còn là tấm gương soi cho mọi người trong đời sống hôm nay. Dù không phải ai cũng là tu sĩ, nhưng ai cũng có thể học tinh thần “nhất bát thiên gia phạn”: sống biết ơn, biết chia sẻ, không bám chấp. Cũng có thể thực tập “cô thân vạn lý du”: dám bước đi trên con đường riêng, giữ tâm an giữa nghịch cảnh. Và khi đã hiểu rằng mọi việc đời đều “sanh tử sự”, thì ta sẽ sống nhẹ hơn, thương hơn, sống một đời có ích cho mình và cho người.
Bài kệ chỉ bốn câu, nhưng là bức họa đầy thiền vị - nơi con đường đạo không tách khỏi đời, nơi bước chân người du hành là tiếng chuông tỉnh thức ngân vang giữa cõi nhân gian.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Cái giá của thiền tập
Phật giáo thường thức
13:22 22/11/2025
Không khổ nào bằng khổ ngồi thiền. Không mệt mỏi nào bằng mệt mỏi ngồi thiền. Nhưng người ngồi thiền được trả giá rất xứng đáng, vì đã kinh nghiệm được già, đau, chết trong từng giây phút.
Công dụng của hồi hướng
Phật giáo thường thức
09:55 22/11/2025
Hồi nghĩa là chuyển, hồi chuyển. Hướng nghĩa là hướng đến một mục tiêu cụ thể. Hồi hướng là vận tâm, tác ý chuyển công đức phước báo từ những việc lành mình đã làm, hướng về một mục tiêu cao quý như giác ngộ, Phật quả, hoặc vì mục đích an siêu cho mình và người, vì lợi ích hữu tình chúng sinh.
Oai nghi hành thiền
Phật giáo thường thức
08:30 22/11/2025
Oai nghi hành thiền có thể duy trì trong một thời gian mà không thay đổi. Đừng nằm trên giường hoặc tựa lưng vào ghế.
Xem thêm
