Thứ tư, 17/09/2025, 17:59 PM

Muốn thấy mặt trời mọc, phải chờ rạng đông

Bhaddanta Candāvarābhivaṃsa Sayadaw

Buổi sáng, ai cũng biết muốn thấy mặt trời mọc thì phải đợi rạng đông. Chừng nào chưa thấy ánh rạng đông, thì cũng chưa thể thấy mặt trời ló dạng. Chỉ khi bình minh bắt đầu, mặt trời mới xuất hiện.

Hình ảnh giản dị ấy chính là ví dụ tuyệt vời cho con đường tu tập. Trong giáo pháp, Vipassanā (tuệ quán) được ví như rạng đông, còn Magga (Đạo - Thánh đạo) được ví như mặt trời mọc. Chỉ khi Vipassanā-ñāṇa, tức các tuệ quán, được tu tập đến chỗ chín muồi, thì Magga-ñāṇa - đạo trí - mới sinh khởi.

Muốn thấy mặt trời mọc, phải chờ rạng đông 1

Các Phật tử, chư hành giả đều mong cầu Niết-bàn, mong được Đạo quả, mong chứng Magga. Nhưng nói mong chứng Magga tức là mong trở thành bậc Thánh Nhập lưu - Sotāpanna. Nếu con đường này có thể đạt được chỉ bằng cách bỏ ra một khoản tiền, thì hẳn mọi người đã sẵn sàng “đầu tư” để trở thành bậc Thánh cả rồi. Thế nhưng, Đạo quả không thể mua bằng vật chất, mà phải đạt được bằng công phu tu tập thật sự.

Vì thiếu hiểu biết, không ít người nghe chỗ này chỗ kia quảng bá rằng có thể “thành Sotāpanna” trong một thời gian ngắn, hoặc chỉ cần tham dự một khóa tu là chứng quả. Thế là nhiều người nôn nóng chạy đến, với hy vọng tìm con đường tắt. Nhưng sau một thời gian, khi được hỏi: “Các vị đã chứng Sotāpanna chưa?”, họ chỉ biết mỉm cười, chẳng thể nói gì. Bởi quả Thánh không thể có được nếu chưa đi qua những bước cần thiết, giống như không thể thấy mặt trời mọc khi bầu trời chưa kịp rạng đông.

Trong Aṭṭhakathā (Chú giải), các bậc hiền trí đã ghi rõ: “Không đạt được các tầng tuệ Vipassanā thì sẽ không bao giờ đạt được tầng Đạo. Như không có rạng đông thì không thể có mặt trời mọc. Phải có rạng đông, rồi mặt trời mới mọc”. Đây không chỉ là lời nhắc nhở, mà còn là kim chỉ nam cho hành giả.

Thực hành Vipassanā là rèn luyện để thấy rõ thực tướng của các pháp: vô thường, khổ, vô ngã. Mỗi tầng tuệ quán giống như một ánh sáng mới dần hé lộ nơi chân trời tâm thức. Có ánh sáng ấy thì bóng tối si mê mới dần tan, và chỉ khi trời thật sự rạng, đạo trí mới hiển bày. Người nóng vội, bỏ qua bước này để chạy thẳng đến đạo quả, giống như muốn nhảy cóc từ đêm tối sang trưa hè chói chang - điều đó là bất khả.

Vì vậy, ai thật sự mong cầu đạo quả, hãy tinh tấn tu tập để phát triển Vipassanā-ñāṇa cho vững chắc. Đừng nóng vội, đừng mong cầu quá mức. Con đường giác ngộ không phải là một “gói dịch vụ tâm linh” có thể chọn mua, mà là hành trình dài hơi của sự kiên nhẫn, bền bỉ, và tĩnh lặng.

Giống như người chờ mặt trời mọc, điều ta cần làm là hướng về phía đông, quan sát từng tia sáng đầu tiên, kiên trì chờ đợi, và giữ niềm tin rằng mặt trời chắc chắn sẽ lên. Người hành Vipassanā cũng vậy: hãy đặt niềm tin vào giáo pháp, kiên trì với từng bước quán chiếu, rồi đạo quả sẽ đến vào lúc thích hợp, tự nhiên như mặt trời mọc sau rạng đông.

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.