Nắng nóng cực đoan đe dọa thế giới, nguyên nhân tại sao?

Thế giới đang bị đe dọa bởi nắng nóng cực đoan

Thế giới đang trải qua tháng 6 nắng nóng với hàng loạt kỷ lục được thiết lập. TP Helsinki - Phần Lan chứng kiến ngày nắng gắt chưa từng thấy trong tháng 6 vào ngày 21, khi nhiệt độ đạt mức 31,7 độ C. 

 TP Palm Springs - Mỹ không chỉ ghi nhận mức nhiệt cao kỷ lục mà còn trải qua đêm tháng 6 oi bức chưa từng có tại Bắc Mỹ. Trong khi TP Moscow - Nga đang phải hứng chịu tháng 6 nắng nóng kỷ lục kể từ năm 1901, nhiệt độ mặt đất ở Siberia có lúc chạm mốc 47,8 độ C.

Vì sao thời tiết nắng nóng kỷ lục thiêu đốt khắp thế giới?

Tại Mexico, mức nhiệt cao kỷ lục trong tháng 6 được ghi nhận ở TP Mexicali, bang Baja California, vào ngày 18 khi nhiệt kế chạm mốc 51,4 độ C, gần bằng mức kỷ lục mọi thời đại trên khắp cả nước. Cần lưu ý rằng nhiệt độ Bắc Bán cầu trong tháng 6 thường không cao bằng tháng 7 và tháng 8.

Trong khi đó theo The New York Times, một "vòm nhiệt" đang bao phủ toàn bộ vùng Tây Bắc Thái Bình Dương khiến nhiệt độ vượt ngưỡng 37,7 độ C. Đây được xem là "mức cực đoan" đối với một khu vực vốn dĩ xa lạ với tiết hè oi bức và hệ thống điều hòa.

Mỹ không phải là quốc gia duy nhất đang đón nhận đợt nắng nóng cực đoan kéo dài. Ngay cả tại Moscow (Nga) cũng đang phải hứng chịu tháng 6 nắng nóng kỷ lục kể từ năm 1901.

Cùng lúc đó, Canada cũng ghi nhận mức nhiệt cao kỷ lục sau khi nhiệt độ khu vực Lytton, tỉnh British Columbia, vượt mốc 46,1 độ C - cao hơn 1,1 độ C so với kỷ lục trước đó tại tỉnh Saskatchewan vào năm 1937.

Tại khu vực Trung Á, nắng nóng kỷ lục và hạn hán đang gây ra tình trạng thiếu nước và mất mùa. Uzbekistan bước vào tháng 6 với lời cảnh báo nhiệt độ từ ngày 3 đến 7-6 có thể tăng thêm 7-10 độ C so với thông thường. Nhiệt độ đo được tại thủ đô Tashkent vào ngày 6-6 là 42,6 độ C - cao hơn 4,1 độ C so với kỷ lục trước đó đối với riêng ngày này vào năm 1811.

Thời tiết ngày càng nóng hơn, khô hơn là do nguyên nhân gì?

Giám đốc Trung tâm Khí tượng Tajikistan Jamila Baydulloeva cho biết trong tuần đầu tiên của tháng 6, có những ngày nhiệt kế chạm mốc 45 độ C ở thủ đô Dushanbe và tỉnh Khatlon. Đây là con số cao kỷ lục từng được Tajikistan ghi nhận vào đầu tháng 6 trong suốt nhiều thập kỷ.

Tương tự, thủ đô Ashgabat của Turkmenistan cũng đang trải qua tháng 6 với nhiệt độ có ngày lên đến 45 độ C trong khi mùa hè chỉ mới bắt đầu. Thông thường, tháng 7 và tháng 8 mới là thời điểm nóng nhất trong năm của Ashgabat nói riêng và Trung Á nói chung.

Theo Scott Handel, nhà khí tượng học tại Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA), tình trạng nóng lên ở các quốc gia phương Tây được thúc đẩy bởi hiện tượng El Niña (hay còn gọi là La Niña).

Đây là dạng hiện tượng thời tiết trái ngược lại với hiện tượng El Niño (còn được gọi là Anti-El Nino, và đã diễn ra trong suốt mùa đông 2020-2021. Theo các nhà khoa học, hiện tượng El Niña thường xảy ra ngay sau khi El Niño kết thúc.

Những tác động dễ thấy của El Niña đó là gây nhiều cơn bão trên vùng biển Đại Tây Dương, nhưng lại giảm nguy cơ bão ở Thái Bình Dương. Ở Mỹ, nhiệt độ mùa đông ấm hơn mức thông thường ở vùng Đông Nam bán cầu và lạnh hơn ở vùng Tây Bắc. Nhiệt độ hạ xuống thấp đáng kể nên sẽ gây ra những trận rét đậm rét hại cho khu vực chịu ảnh hưởng.

Biến đổi khí hậu đe dọa hệ sinh thái toàn cầu

Tuy nhiên trong suốt khoảng thời gian diễn ra El Niña, nhiệt độ bề mặt ở phía đông Thái Bình Dương lạnh hơn bình thường, điều này có xu hướng thúc đẩy thời tiết khô hơn ở phía Tây bán cầu. Điều đáng nói là khu vực này vốn đã quá quen với kiểu thời tiết khô nóng, hạn hán.

Connie Woodhouse, một nhà nghiên cứu về khí tượng học tại Đại học Arizona cho rằng có nhiều yếu tố đã khiến một khu vực bán cầu rộng lớn, vốn đã bị hạn hán kéo dài, sẽ tiếp tục bị đẩy đến "bờ vực" do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.

"Theo tính toán của chúng tôi, ngay cả khi loại bỏ xu hướng ấm lên toàn cầu, thì khu vực sẽ vẫn ở trong tình trạng hạn hán tồi tệ. Đây có thể sẽ là một trong những trận hạn hán tồi tệ nhất trong 400 năm qua", Woodhouse cho biết.