Trời về tối, lác đác mưa giăng nhẹ. Việt Nam Quốc tự lung linh trong ánh vàng. Người người vẫn nhộn nhịp về chùa lễ Phật, vẫn cảnh. Phật tử về chùa lễ Phật, trật tự, khẽ khàng, cất giày, dép gọn gàng theo chỉ dẫn trước khi lên chính điện hay lễ ở các ban.

Khắp viền gác mái chính điện, rồi bao viền từ tần dưới đến tầng trên cùng tòa bảo tranh. Trong tiết trời tối sẫm mưa bay, ánh đèn vàng lung linh có lúc nhuốm tháp, ánh đèn led vàng rạng rỡ, tô điểm chùa Việt Nam Quốc Tự đẹp như một bức những mảng màu sáng, tối muôn sắc thật đẹp.

Về chùa muộn, chúng tôi chưa thuận duyên đảnh lễ Hòa thượng Thích Trí Quảng, Đệ nhất Thiền gia Phó Pháp chủ kiêm Giám luật HĐCM GHPGVN, đành tranh thủ vãn cảnh chùa.

Thăm chùa dịp giữa tháng 07/2018, đúng mùa An cư Kiết hạ, đông đảo bà con phật tử địa phương, cùng nhiều đoàn khách thập phương về chùa cúng dường trường Hạ. Ai cũng hoan hỷ.

Từ khoảng sân rộng trước cổng chính, bao quát nhanh một vòng: Gian chính điện được xây hai tầng với hai tầng gác mái, theo kiến trúc chùa Việt truyền thống. Hướng bên trái là gian thiền đường rộng, nơi tổ chức các sự kiện, đại lễ. Liền kề bên trái trước thềm dẫn vào Thiền đường là toàn bảo tháp. Trước bảo tháp đặt tôn tượng Đức Quán Thế Âm Bồ Tát bằng đá trắng nguyên khối. Đối diện tòa bảo tháp, sát khoảng khuôn viên ngoài nhìn từ bên trái cổng chính, có công trình tòa tháp đồ sộ đang xây dựng. Thăm hỏi, chúng tôi được biết đó là Bảo tháp nơi phụng thờ xá lợi “Trái Tim Bất Diệt” của Bồ Tát Thích Quảng Đức.

Không gian chùa rộng và thoáng. Tọa lạc ngay trục đường chính (244 đường 3/2, quận 10), nhưng vào chùa, không gian nghiêm tịnh, thanh yên bao trùm rộng khắp. 

Mưa có phần mau, giăng phủ. Xe cộ tấp nập. Người người vẫn vào, ra nơi chùa Việt Nam Quốc Tự. Mặc nhiên thời tiết, không màng những sắc thanh phàm tục ồn ào bên ngoài. Chùa Việt Nam Quốc Tự vẫn trang nghiêm trong ánh vàng lung linh màu nhiệm. Tiếng chuông, nhịp mõ, câu kinh, tiếng kệ an nhiên đều đặn ngân xa…

***

Việt Nam Quốc Tự tọa lạc tại 244 đường Ba tháng Hai, quận 10, thành phố Hồ Chí Minh. Việt Nam Quốc Tự hiện là trụ sở mới của Ban trị sự Thành hội Phật giáo Thành phố Hồ Chí Minh thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam (trụ sở cũ là chùa Ấn Quang). Hiện tại, Trụ trì của Việt Nam Quốc Tự là Phó Pháp chủ HĐCM GHPGVN.

Kiến trúc sư Ngô Viết Thụ là người vẽ đồ án xây dựng, dự kiến chùa được xây dựng với một ngôi tháp 7 tầng mái cong, chạm trổ tinh vi trong không gian thiên nhiên rộng rãi trên vùng đất rộng 45 nghìn mét vuông, với các cảnh quan đặc sắc hài hòa mang đậm bản sắc phong cách kiến trúc Việt Nam.

Đồ án mới xây xong Tháp Việt Nam Quốc tự bảy tầng và một dãy Tăng xá nhưng chưa hoàn thành trọn vẹn. Chùa cũng là trụ sở của Viện Hóa Đạo thuộc GHPGVNTN đến năm 1975 với người trụ trì đầu tiên là hòa thượng Thích Thiện Hoa. Đây là một chùa thuộc hệ phái Bắc tông, tập họp chủ yếu quý tăng ni Phật tử miền Bắc di cư, thường được gọi là miền Vĩnh Nghiêm.

Năm 1965, hòa thượng Thích Từ Nhơn được thỉnh cử đảm nhiệm trụ trì Việt Nam Quốc Tự cho đến nay. Năm 1967, Hòa thượng Thích Tâm Châu đã thành lập Viện Đại học Phương Nam trong khuôn viên chùa. Cô nhi viện Quách Thị Trang do nhà chùa quản lý thì nằm phía sau chùa.

Năm 1988, Hòa thượng Từ Nhơn với danh nghĩa sư trụ trì cũ đã gửi đơn xin lại khu đất trưng thu và quyền sở hữu chùa Việt Nam Quốc Tự. Sau 5 năm, đến ngày 28 tháng 02 năm 1993 nhà nước cấp lại cho hòa thượng Thích Từ Nhơn theo đơn xin nhưng đất của chùa bị thu hẹp còn 3.712 mét vuông với ngôi tháp ban đầu đã được xây dựng còn dở dang.

Năm 1993, chùa được trùng tu và tôn tạo mới với nhiều hạng mục hơn. Sau hơn 10 năm tiếp nhận chùa đã hoàn thành ngôi tháp 7 tầng và các cảnh Phật để tăng ni phật tử và khách thập phương chiêm bái.

Ngày 31/10/2015, Giáo hội Phật giáo Việt Nam thành phố Hồ Chí Minh tổ chức lễ cầu nguyện rót đồng đúc tượng Đức Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni. Tượng có chiều cao 7,5 mét, nặng 35 tấn. Bức tượng đồng sau khi hoàn thành sẽ được thờ trong chánh điện Việt Nam Quốc Tự và là pho tượng bằng đồng thờ trong chánh điện lớn nhất Việt Nam hiện nay.

Ngày 07/11/2017, công trình Việt Nam Quốc tự xây mới chính thức được khánh thành. Việt Nam Quốc tự được khởi công xây dựng vào ngày 12 tháng 10 năm 2014 (nhằm ngày vía Quán Thế Âm Bồ Tát), là công trình trọng điểm chào mừng Đại hội Đại biểu Phật giáo TP.HCM lần thứ IX, cũng là để kỷ niệm ngày thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam (07/01/1981). Tổng kinh phí đầu tư cho dự án Việt Nam Quốc tự là 250 tỉ đồng, trong đó phần chánh điện được đầu tư tu sửa với chi phí là 180 tỉ đồng. Thành phố Hồ Chí Minh thu hồi và bàn giao lại hơn 7.200 mét vuông cho Việt Nam Quốc Tự xây chánh điện và các hạng mục khác. Các hạng mục công trình đã hoàn thành gồm 5 tầng với những công năng khác nhau, như tầng hầm rộng gần 8.000 mét vuông dùng làm bãi đỗ xe cho khách, tầng một là nơi bố trí hội trường, tầng hai là khu văn phòng... Đặc biệt, tòa bảo tháp 13 tầng, cao 63 m ngoài ý nghĩa biểu tượng cho tinh thần phụng sự, thống nhất của 13 tổ chức, hội đoàn, tông phái tham gia cuộc tranh đấu bất bạo động của Phật giáo vì hòa bình và bình đẳng tôn giáo tại miền Nam năm 1963; đây còn là nơi dự kiến sẽ tôn thờ xá lợi trái tim bất diệt của Bồ tát Thích Quảng Đức.