Nguyên nhân gì đức Phật chế định giới điều về chỗ trú ngụ và vật thực

Đáp:

Trên đường tới Sāvatthi, khi đến Vesali, Đức Thế Tôn trú ngụ ở tịnh xá có mái tầng trong khu rừng Đại Lâm. Rời Vesali và đi đến Sāvatthi, những đệ tử của nhóm lục sư, Chabaggī, đi trước chư Tăng có Đức Phật dẫn đầu chiếm lấy những chỗ trú ngụ tốt, những chỗ ngủ tốt, họ nói rằng: “Chỗ này sẽ dành cho các vị thầy của chúng ta, chỗ này sẽ dành cho các vị đạo sư của chúng ta.”

Bất cứ khi nào Đức Thế Tôn đang trên đường đi, có Tăng chúng theo cùng, đại đức Sāriputta, là đại đệ tử cánh tay phải của Đức Phật, vị ấy có thể tự cho mình cái vinh dự được ở gần Ngài, nhưng đại đức không làm như vậy hay bỏ lại các vị tỳ-khưu để họ tự xoay xở lấy. Đại đức thường đi cuối cùng của Tăng đoàn để chăm lo cho các tỳ-khưu lớn tuổi và bịnh hoạn.

Trong trường hợp này cũng thế, sau khi đi theo ở cuối của đoàn chúng Tăng, vị ấy đến trễ. Tất cả giường ngủ và chỗ ngụ bị nhóm lục sư chiếm hữu, đại đức không còn chỗ để ngủ và phải trải qua suốt đêm dưới cội cây. Đức Phật, khi biết được chuyện này, Ngài suy xét: “Khi Như Lai còn sống mà các vị tỳ-khưu cư xử không tôn kính nhường nhịn lẫn nhau, thì khi Như Lai viên tịch Đại Niết bàn họ sẽ làm gì nữa”. Với sự quan tâm đặc biệt to lớn, Ngài cho triệu tập tất cả chư Tăng vào buổi sáng và hỏi: “ Này các tỳ-khưu, có thật chăng các vị tỳ-khưu trong nhóm lục sư khi đi trước các vị tỳ-khưu khác đã chiếm hữu những chỗ ngụ tốt cho riêng mình, không nhường những chỗ nghỉ thích hợp cho các tỳ-khưu trưởng lão?”

Khi nghe lời đáp lại rằng đó là sự thật, Đức Phật quở trách nhóm lục sư và sau khi tuyên thuyết Pháp thoại thích hợp, Ngài hỏi các vị tỳ-khưu: “Này các tỳ-khưu, ai xứng đáng được ưu tiên về chỗ ngụ, nước (tắm rửa) và vật thực?”

Một số vị tỳ-khưu đáp lại rằng: “Các vị tỳ-khưu xuất thân từ hoàng tộc được ưu tiên về chỗ ở, nước tắm và vật thực”; số khác nói rằng: “Các vị tỳ-khưu xuất thân từ giai cấp Bà-la-môn được ưu tiên về chỗ ngụ, nước tắm rửa và vật thực”; số khác nói rằng: “Các vị tỳ-khưu xuất thân từ giai cấp giàu có được ưu tiên về chỗ ngụ, nước tắm rửa và vật thực”; một số khác thì cho rằng: “ Vị thông suốt về Vinaya hay tỳ-khưu thuyết pháp (Dhammakathika), vị đắc sơ thiền…nhị thiền… tam thiền…tứ thiền…thì xứng đáng được ưu tiên về chỗ ngụ, nước tắm rửa và vật thực.” Cuối cùng, có nhiều vị đề nghị rằng: “Vị tỳ-khưu là bậc thánh Nhập lưu, bậc A -na-hàm, bậc A-la-hán…; đáng được chỗ ngồi tốt nhất, nước rửa tốt nhất và vật thực tốt nhất.”

Đức Phật nói với các vị tỳ-khưu rằng: “Này các tỳ-khưu, trong giáo pháp của Như Lai, khi bàn về quyền ưu tiên về chỗ ngụ, nước rửa hoặc vật thực thì dòng dõi, giai cấp, địa vị xã hội không quan trọng, cũng không phải người thông thuộc tạng Luật, hay tạng Kinh hoặc tạng Abhidhamma; cũng không phải người chứng đắc sơ thiền… cũng không phải bậc Nhập lưu v.v…;

“Thực ra, này các tỳ-khưu, những vị tỳ-khưu trong giáo pháp của Như Lai nên sống có sự tôn kính, đứng dậy chào đón, chấp tay đảnh lễ, có sự tôn kính đúng mức đối với những vị tỳ-khưu cao hạ; chỗ ngồi tốt nhất, nước rửa tốt nhất, vật thực tốt nhất nên được ưu tiên cho những vị tỳ-khưu cao hạ. Về vấn đề thọ lãnh chỗ ngồi tốt nhất, v.v… chỉ những vị tỳ-khưu thâm niên về tuổi tác, thâm niên về hạ lạp mới được ưu tiên. Cho nên vị tỳ-khưu có sự thâm niên như vậy mới xứng đáng được quyền ưu tiên.”

“Trong thời hiện tại này, này các tỳ-khưu, Sāriputta là vị Thượng thủ Thinh văn bên phải của Như Lai. Vị ấy gìn giữ bánh xe pháp do Như Lai thuyết giảng. Vị ấy là người xứng đáng được chỗ của Như Lai khi Như Lai không còn nữa. Sāriputta ấy đã phải trải qua suốt đêm hôm qua, đi lui đi lại hoặc ngồi dưới cội cây (vì không có chỗ nghỉ). Này các tỳ-khưu, khi có những hành động thiếu kính trọng như vậy và sự thiếu suy nghĩ của các vị ngay khi Như Lai còn tại tiền, về sau khi Như Lai đã viên tịch, các vị trong Tăng chúng sẽ cư xử với nhau như thế nào?”

Do duyên cớ về cách hành xử của nhóm Lục Sư, Đức Phật ban hành điều luật sau đây:

“Như Lai cho phép các vị tỳ-khưu bày tỏ sự tôn kính đúng mực, đứng dậy và chào đón, chắp tay đảnh lễ, tôn kính đúng theo sự thâm niên về hạ lạp; chỗ ngồi tốt nhất, nước rửa tốt nhất, vật thực tốt nhất nên được ưu tiên dành cho các vị trưởng lão trong chúng Tăng. Này các tỳ-khưu, về chỗ ngụ và nơi nghĩ ngủ thuộc về toàn thể Tăng, vị tỳ-khưu không nên dành chiếm của các vị trưởng lão. Vị tỳ-khưu nào làm như vậy thì phạm tội tác ác”.

Theo Đại Phật Sử, Mingun Sayadaw.