Bài thiền kệ quán chiếu thức dậy vào buổi sáng, tôi đã được thầy tôi trao cách đây gần 50 năm:

Thụy miên thỉ ngộ

đương nguyện chúng sinh

nhất thế trí giác

châu cố thập phương.

Nghĩa là:

Ngủ nghỉ mới thức dậy

xin nguyện cho chúng sinh

có trí giác hoàn toàn

nhìn rõ khắp mười phương.

Bài thiền kệ này đã chuyển tải một nội dung thiền quán để nuôi dưỡng tâm thức tôi rất lớn. Bởi vì thức dậy là tôi có cuộc sống. Thức dậy là tôi có cả sáu quan năng nhận thức. Thức dậy là tôi có bình minh. Thức dậy là tôi có trời và đất, tôi có không gian vô cùng. Thức dậy là tôi có cỏ cây, hoa lá, tôi có con người và chúng sinh. Và nếu ngủ mê, không những tôi mất tất cả mà còn mất luôn cả chính tôi.

Thức dậy không có nghĩa là thức dậy đơn thuần mà ta phải thức dậy cả thân và tâm ta. Có khi thân ta đã thức dậy, nhưng tâm ta còn ngái ngủ trong tháp ngà danh tướng và dục vọng. Thân ta đi đứng nằm ngồi mà tâm ta chằng chịt cả trăm nỗi lo âu, thức dậy như vậy là thức dậy trong sự mê ngủ, do đó khi thức dậy là ta phải thức dậy cả thân và tâm. Thân ta đi đứng nằm ngồi trong oai nghi, trong tiết hạnh, trong chính niệm, tỉnh giác và tâm ta thức dậy là tâm ta vượt ra khỏi những hạt giống tham vọng, giận hờn, si mê, kiêu mạn, tà kiến và cố chấp.

Ta thức dậy như vậy là ta có thương yêu, ta từ nơi bóng tối mà bước ra ánh sáng. Ta từ nơi hệ lụy mà đi đến giải thoát. Ta từ nơi khổ đau mà bước tới an lạc và ta từ nơi chúng sinh mà bước lên địa vị của các bậc Thánh hiền. Thức dậy với nội dung thiền quán như vậy là ta không còn thức dậy cho chính ta mà thức dậy cho tất cả.

Không những ta thức dậy như vậy, mà ta cũng tha thiết cho hết thảy chúng sinh cũng đều thức dậy như vậy, để thế gian không còn là thế gian khổ đau, để trái tim con người không còn là trái tim của sự băng giá cách biệt hay là của kỳ thị, hận thù.

Ta phải thức dậy và ta phải nuôi dưỡng thân tâm ta bằng trí tuệ toàn giác mỗi ngày, để mỗi ngày ta đều đi và sống ở trong tỉnh thức. Ta phải thức dậy và ta nguyện cho tất cả chúng sinh cũng đều được thức dậy, sống và đi ở trong tỉnh thức mỗi ngày, để mỗi ngày Trái đất đều chuyển động trong sự bình an, để tự thân con người của mỗi chúng ta đều nhận ra nhau là anh em của sự sống và cùng nắm tay nhau yêu mến và cùng nhau bảo vệ sự sống cho mọi loài.

Ta thức dậy mà ta không có cái nhìn toàn giác, nghĩa là ta không có cách nhìn duyên khởi và vô ngã đối với mọi sự sống, thì cách nhìn của ta bị ngăn cách bởi các phạm trù nhận thức, cách nhìn ấy sẽ đẩy cuộc sống của ta đi vào nẻo tối tăm, khiến cho ta và sự sống của ta có hai khuôn mặt dị biệt. Một khuôn mặt cho ta lúc ngủ và một khuôn mặt cho ta lúc thức; một khuôn mặt cho ta trong gia đình và một khuôn mặt cho ta ngoài xã hội; một khuôn mặt cho ta trong bóng đêm và một khuôn mặt cho ta giữa ánh sáng... Một con người mà có hai khuôn mặt, thì hành xử của họ thật khó đo lường, hành xử ấy có khi dễ thương, nhưng cũng có khi dễ sợ, nguy hiểm hơn cả thú dữ của núi rừng.

Mặc áo Như Lai

Bởi vậy, ta thức dậy là phải thức dậy ở trong toàn giác, ta thức dậy là phải thức dậy ở trong tình thương, để cho cái đầu và trái tim của ta là một, để cho ta và cái nhìn của ta không phải là hai thực thể cá biệt, để cho lời nói và hành động của ta nhất như, để cho ta và sự sống của ta là bất khả phân, để cho ta sống giữa ban ngày cũng đúng như ta sống giữa ban đêm. Ta sống ở trong toàn giác và tình thương thì sự sống là ta và ta là sự sống, trong sự sống ấy, ta không còn bất cứ một sự dối trá nào.

Sống như vậy, gọi là sống với Như Lai, ta không còn lo lắng và sợ hãi, vì quan niệm sống, hành động sống và cách sống của ta đã hòa điệu với nhau một cách tuyệt đối, nên mỗi bước chân, mỗi hơi thở của ta, là mỗi bước chân và hơi thở của toàn giác và tình thương và mỗi cái nhìn của ta là mỗi cái nhìn của Như Lai hay là của tình thương và toàn giác. Cái nhìn của toàn giác là cái nhìn vô hạn, nên tình thương chuyển tải của toàn giác là tình thương vô cùng, tình thương ấy không còn bị ngăn cách bởi không điểm, thời tính và chủng loại.

Bài thiền kệ này đã theo tôi gần ngót 50 năm, đã giúp tôi khám phá sự sống trong tôi và quanh tôi từ giản dị đến phức tạp, từ một sự hiện hữu đơn thuần đến sự liên hệ trùng phức. Càng thực tập thiền kệ, tôi càng nhận ra rằng, mỗi sáng mai thức dậy với chất liệu của toàn giác và tình thương, hay chất liệu của Như Lai, tôi sẽ nhìn mọi người, mọi loài và mỉm cười, vì biết rất rõ tất cả đều đang có mặt trong tôi và đang cùng tôi hiện hữu, nên không có hạnh phúc nào là hạnh phúc cho riêng tôi mà hạnh phúc là liên hệ đến tất cả, do đó tôi có niềm vui chân thật mỗi ngày. Niềm vui hay hạnh phúc đối với tôi không còn là một ước mơ mà là một hiện thực. Một hiện thực của cuộc sống và của Như Lai.