Tạp bút: Hạt ngọc trong chiếc áo

Truyện ngắn: Có một thứ được giấu trong cốp xe

Võ sư đã già, chạm ngưỡng tám mươi. Qui luật cho thấy, dù là ai đi nữa, ở cái tuổi ấy sự già nua là không thể che giấu. Ông lụm cụm vào ra trong khu đất rộng của mình, một khoảng xanh giữa lòng thành phố. Chiếc quần cộc cũ mèm, áo tơi màu sậm, ông lão lom khom lượm từng viên sỏi rơi vãi để sắp ngay ngắn trên lối đi, cách làm cẩn trọng khác thường. Hết sỏi để lượm, ông lại bàn trà ngồi nhâm nhi thưởng thức hương vị của loại trà Bắc đặc trưng. Sau nữa, lão vào nhà, nằm im trên nệm, mắt nhắm hờ, ngẫm ngợi gì đấy không chán.

Cũng như mọi sự vật và hiện tượng trên đời, ông lão có một lịch sử riêng. Lối sống khép kín khiến láng giềng ở thành thị vốn mạnh ai nấy biết, không có thông tin gì đáng kể gì về cái lịch sử của lão, trừ danh phận võ sư mà lão không thể giấu được. Những chuyến thăm viếng thường xuyên của những nhân vật VIP ngồi xe đắt tiền, dáng vẻ bệ vệ, tiền hô hậu ủng… đã tiết lộ thân thế của lão. Có những nhân vật trong đồng phục oai nghi vẫn cung kính một dạ hai thưa với lão, trân trọng gọi “Thầy”, ngày lễ tết đều đặn lễ vật rất cho kính cẩn. Ban đầu người ta cứ ngỡ lão là quan chức về hưu, một chính khách, song rốt cuộc lão là võ sư đã từng dạy rất nhiều học trò, trong đó có những con người thành đạt như đã miêu tả.

Một khoảng đất rộng ở ngay trung tâm thành phố, niềm mơ ước của nhiều người, lại không được lão khai thác theo cách thông thường mà người ta có thể nghĩ. Đại lộ thênh thang ken dày nhà hàng, khách sạn, cà phê văn phòng, siêu thị… khi đến khu đất của lão, như một bản nhạc bị chùng xuống: toàn một màu xanh của cây trái, có gà mẹ gà con chạy nhảy vô tư, tụi nhóc bắn bi chơi xóc đũa, lối sỏi quanh co, hòn non bộ tỏa sen… cứ như ở quê. Và chủ nhân của khu đất lạ ấy là sự hòa điệu nhịp nhàng với khung cảnh xung quanh mà ông là tác giả. Ai cũng thấy lạ lùng…

Song lão thản nhiên tự tại với trời đất, cứ lúi cúi làm việc của mình ngày nào cũng như ngày nấy: lượm sỏi, uống trà, nằm nghĩ ngợi… Nếu có một bàn thờ Phật, người ta dễ nghĩ đến cõi thiền, song tuyệt không. Chẳng có gì hết.

Truyện ngắn: Bóng

Thực ra thì lão có một người bạn vong niên, cậu trẻ bị thải loại khỏi guồng máy hành chính, lang thang bán vé số và có duyên gì đó với lão, lui tới hàng ngày. Lão như thế, gặp cậu lại ngẩng lên, tươi cười. Và hai người bạn một già một trẻ hàn huyên với nhau quên thôi về những chuyện mà chỉ có họ biết. Như thế, như thế nhiều năm lắm, từ lúc cậu thanh niên mới tập tành bán vé số đến khi đã sành sõi cái nghề cực nhọc ấy, họ vẫn giữ quan hệ tốt với nhau. Biết lão là một võ sư, cậu trẻ nuôi hy vọng đến một ngày đẹp trời nào đấy lão sẽ dạy cho mình vài ngón võ, song nhiều năm nhiều tháng chẳng thấy lão đá động gì đến võ nghệ, còn cậu thì cũng đành nín thinh.

Cậu trẻ cao to, sáng sủa, nhưng nhút nhát. Đi đứng cứ như thu mình lại, và cái nghề bán vé số khiến cậu càng co lại hơn nữa. Lúc nhỏ đi học đã bị ăn hiếp, đi làm lại càng bị chèn ép nhiều hơn, và đến khi phải lang thang bán vé số, sự lép vế của cậu trong giang hồ chỉ có tăng chứ không giảm. Nên mơ ước có một chút võ thuật phòng thân và rèn sự tự tin, với cậu, là điều dễ hiểu. 

Cho đến một ngày cậu phải đi thật xa cùng mẹ về quê ngoại cách đấy hàng trăm cây số, lão hẹn cậu đến. Buổi sáng chim trong lồng hót líu lo, cá trong hòn non bộ lượn lờ, sen nở ngát trong gió sơm… Lão tỉ mẩn châm một bình trà Bắc thượng hạng, quà của học trò cũ, lại làm đúng qui trình, đổ nước sôi lên trên bình sứ cho hơi nóng nén lại, rót nước sôi vào từng chiếc tách… Lão làm việc ấy chậm rãi, như để kéo dài thời gian. Cuối cùng, chăm chú nhìn người bạn trẻ đã gần gũi mình bao nhiêu năm trời, nói với nhau bao nhiêu là chuyện, lão nghiêm giọng bảo: cậu hãy đứng lên! Người thanh niên cao lớn đứng thẳng, đúng lúc ấy ngoài đường có một thanh niên khác cũng cao to hiên ngang mạnh bước đi, đầu ngẩng cao. Lão nói: cậu còn khỏe và cao to hơn chàng trai kia, không việc gì phải sợ ai. Và: đâu nào, cậu thử chống nạnh tôi xem. Khi chàng trai chống tay, lão gật gù: hùng dũng lắm. Hồi còn trẻ, tôi không được như cậu. Chỉ có thế thôi, lão châm trà cùng người bạn trẻ thưởng thức, nói lời chia tay.

Chỉ có vậy, không hơn, nhưng đấy là bước ngoặt. Người thanh niên mạnh dạn hẳn lên, ăn nói dõng dạc dứt khoát. Cho dù không qua một khóa huấn luyện võ nghệ nào, song anh ấy đã mấy lần ra tay bênh vực người cô thế. Mắt nhìn thẳng, giọng nói như sấm, không mấy kẻ còn ý định hiếp đáp cậu. Cái gì đã xảy ra? Sự thật thì cậu đã có tất cả: sức khỏe, hình dáng oai phong mạnh mẽ… nhưng cậu nhút nhát và thua cuộc vì không thể tự nhận ra chính mình, lại chuyên nhìn vào và thấy rõ thế mạnh của đối phương. Một con cọp cứ ngỡ mình là mèo, chỉ có chạy trốn khi nghe hổ gầm! Giờ ông lão tinh thâm võ nghệ và trường đời đã dùng “yếu quyết” để chỉ cho cậu thấy chính mình, cậu ngộ được và trở nên như thế. Thật không có cách nào hay hơn. Không có con đường giảng dạy võ nghệ nào hiệu quả hơn. Cho người ta thấy chính bản thân mình, phát huy cái mình có sẵn, đánh thức sức mạnh ẩn tàng ngủ quên.

Đến bây giờ thì chàng thanh niên mới hiểu người bạn già của mình thực sự là một võ sư, chứ không đơn thuần là một ông lão hiền lành tốt bụng mấy năm dài chuyên tâm tình với cậu những chuyện chẳng liên quan gì đến võ nghệ.

Phải, võ sư phải như thế, quan trọng là phương pháp - cậu trẻ tâm đắc gật gù…

Nghe cát "kể chuyện": Bác nông dân và con quỷ