Thứ năm, 24/07/2025, 14:18 PM

Thiền hoàn toàn không phải là kiểm soát tâm

Thầy Viên Minh

Thưa Thầy, càng chú tâm quan sát kỹ bản thân sao con thấy đâu cũng toàn là bản ngã sai khiến. Như đơn giản ngay trong một bước chân trái-phải hình như bản ngã cũng đã dẫn trước, khi nhận ra thế con đã buông ra trụ vào hơi thở, nhưng trong tâm vẫn còn vướng một chút gì đó con không buông được, thấy được tại đây rồi chạy đi...

Trả lời:

Con thấy đúng đó, ngay cả việc sắp xếp ngồi thiền của con cũng do bản ngã sai khiến. Con muốn trụ vào hơi thở cũng là ý đồ của bản ngã.

Bản ngã luôn muốn khẳng định mình và muốn đạt được điều mình mong cầu, nó rất sợ bị quên lãng vì vậy mà luôn cảm thấy bất an, nên nó càng muốn được an và luôn chứng tỏ là mình thường có mặt một cách chắc chắn.

Nó đòi tích cực miên mật để thấy sự hiện hữu của nó là thường hằng, đó chính là nguyên nhân phát sinh ra thường kiến, và cũng chính vì thế mà nó không bao giờ thấy được bản chất vô thường, khổ, vô ngã của cái ngã và pháp mà nó cho là "Ta, của Ta và tự ngã của Ta".

Thiền thực ra là chỉ soi thấy mọi hoạt động của bản ngã để trả pháp về với thực tánh tự nhiên của pháp chứ không còn tạo tác theo ý đồ của bản ngã nữa.

Sự phát hiện một số hoạt động của bản ngã nơi con là đúng, nhưng nên tiếp tục phát hiện nó nhiều mặt hơn nữa chứ không nên để nó đánh lừa bằng cách giúp nó thực hiện ý đồ qua cái gọi là "ngồi thiền" để thỏa mãn nó.

Thiền hoàn toàn không phải là kiểm soát tâm 1 — Nam Mô A Di Đà Phật

Bản ngã muốn ổn định vững chắc nên nó quyết tâm ngồi thiền, nhưng bản chất của nó là bất an nên chính nó lại không nhẫn nại được. Cho dù nó có đạt được như ý thì rồi nó cũng muốn cao hơn, vĩ đại hơn... nên rốt cuộc vẫn bất an!

Nên Đức Phật mới nói "Tam giới bất an như ngôi nhà lửa" là vậy...

Thiền hoàn toàn không phải là kiểm soát tâm mà ngược lại:

Là buông thư cho tâm nghỉ ngơi vô sự thì tâm tự tịnh (thiền định),

Hoặc là chỉ thuần soi chiếu những trạng thái tâm thôi thì tâm tự sáng (thiền tuệ).

Nếu kiểm soát thì liền có "cái Ta kiểm soát" điều khiển "cái tâm của Ta", như vậy không thể "định" mà cũng không có "tuệ".

Khi tâm chạy theo ngoại cảnh tức nó hướng ra ngoài, thì chỉ cần lặng lẽ quan sát lại cái tâm đang hướng ngoại ấy là được, không cần kiểm soát hay đè nén gì cả. Chính tâm muốn kiểm soát hay khống chế cũng là một tâm loay hoay bất ổn.

Thiền không phải là cố gắng tìm một trạng thái ổn định, mà là thấy rõ sự bất ổn đang diễn ra.

Thấy như vậy thì dù trạng thái tâm bất ổn nhưng tánh thấy vẫn hoàn toàn ổn định. Vậy chỉ cần thái độ thấy lặng lẽ trong sáng chứ không cần trạng thái tâm ổn định, nhưng khi thái độ thấy lặng lẽ trong sáng thì trạng thái tâm cũng liền ổn định…

Nguồn: trungtamhotong.org

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Hỏi: Có cách nào đi thẳng vào con đường tu tập của mình một cách tốt hơn khi đối diện trước những nỗi buồn, những cảm xúc tiêu cực không?

Muốn tâm thanh tịnh thì hãy niệm Phật

Phật giáo thường thức

11:15 20/11/2025

Người đời phần nhiều không tin pháp môn niệm Phật, nói một câu niệm Phật thì tác dụng chỗ nào? Không biết một câu A Di Ðà Phật có thần lực không thể nghĩ bàn, trị được hết thảy tâm bệnh phiền não.