Thực giải 30 bài tụng Duy thức (6)

Bài 7. Bóng hình của ngã

Phiên âm Hán Việt:

Hữu phú vô ký nhiếp,

Tùy sở sanh sở hệ,

A la hán, Diệt Định,

Xuất thế đạo vô hữu.

Việt dịch:

Tính hữu phú vô ký

Sanh theo A lại da

Chứng La hán, Diệt định

Đạo xuất thế không còn

Thực giải:

Tính chất của thức Mạt na thuộc loại hữu phú (bị ngăn che), vô ký (không phải là thiện, không phải ác). Tùy theo thức A lại da sanh vào nơi nào thì thức Mạt na này sanh theo vào nơi đó. Người tu đạt đến quả vị A la hán, nhập vào Diệt tận định và chứng đạo quả Xuất Thế thì nó khhông còn là thức.Mạt na mà chuyển thành trí tuệ.

Tinh chất của thức Mạt na ở các bài trước đã trình bày khá rõ ràng. Ở đây, chỉ nói thêm đặc tính của thức này thuộc loại vô ký, nghĩa nó không nhất định là thiện hay á. Nó chỉ bị bốn phiền não căn bản chi phối khống chế nên gọi là hữu phú; bốn phiền não căn bản như nói ở trên là ngã si, ngã kiến, ngã mạn, ngã ái.

Trong một số trường hợp khi ta gặp phải những những tai nạn thình lình như có vật nặng từ trên cao sắp rơi vào mình, thì thức Mạt na tác dụng mạnh, cảnh tỉnh bảo vệ thân ta tránh khỏi tai nạn, có khi như linh tính báo trước giúp ta tránh nguy hiểm trong cự li gần.

Tâm lí học hiện đại chưa có định nghĩa, khái niệm gì trực tiếp rõ ràng về thức Mạt na, nhưng cũng có đề cập đến một số đặc tính, công năng, tác dụng với một số tên gọi khác như siêu thức, tiềm thức, linh tính...

Đáng lưu ý là thức này quan hệ tương tác trực tiếp và mật thiết với thức A lại da, theo A lại da như bóng với hình, khi thức A lại da sanh vào nơi nào thì nó sanh theo vào nơi đó. Hành giả tu đạt đến quả vị A la hán, vào định Diệt Tận, hay chứng đạo xuất thế thì thức này không còn tên Mạt Na nữa mà chuyển thành trí rồi.

Người không có định lực, chưa nhận diện, quan sát tu tập, chuyển hóa thức Mạt na thì mãi lệ thuộc, nô lệ cho ngã si, ngã mạn, ngã kiến, ngã chấp thì sẽ khổ đau triền miên, chìm đắm trong sinh tử luân hồi bất tận.