Theo lý nhân duyên, mọi sự vật hiện tượng trong vũ trụ không thể đứng riêng một mình mà đều phải nương nhờ nhau để hình thành. Triết lý nhân duyên của Đạo Phật bao quát toàn bộ vũ trụ và được cụ thể hóa bằng quy luật nhân quả, hay quy luật nghiệp.

Vạn pháp vận hành theo Nhân quả

Theo quy luật nghiệp, vạn pháp vận hành trong mối quan hệ nhân – duyên – quả. Mọi sự vật hiện tượng diễn ra trên thế gian này đều do nhân duyên. Cuộc sống của con người cũng vậy, những gì chúng ta đang trải qua là kết quả của các nghiệp nhân chúng ta từng tạo ra. 

Nghiệp có nghĩa là “hành động”, bao gồm ba khía cạnh thân, khẩu và ý. Mọi lời nói, suy nghĩ và hành động chúng ta đã tạo tác với một động cơ nào đó, đều tạo ra năng lượng và gieo một hạt giống vào trong “kho tâm thức” của mình. Đó chính là nghiệp. Nguồn năng lượng tiềm tàng ấy không hề mất đi, trở thành nghiệp lực có sức mạnh ghê gớm dẫn dắt chúng ta trong mọi suy nghĩ, lời nói và hành động.  

Thành công hay hạnh phúc bạn đang được tận hưởng không chỉ là kết quả của nỗ lực của bản thân trong đời sống hiện tại, mà còn bắt nguồn từ những nhân lành bạn đã gieo từ nhiều đời. 

Mặt khác, từ vô lượng kiếp tới nay, do vô minh, chúng ta đã gieo vô số nghiệp nhân bất thiện. Đó chính là gốc rễ của những khổ đau mà chúng ta phải gánh chịu. Mặc dù mỗi người đều có nghiệp của riêng mình, còn gọi là ‘biệt nghiệp’, tất cả chúng ta đều chia sẻ ‘cộng nghiệp’ chung của toàn xã hội hay cộng đồng. 

Dịch bệnh là kết quả tất yếu của nhiều yếu tố tiêu cực: lối sống ích kỷ, hủy hoại môi trường, sát hại các loài khác nhằm thỏa mãn dục vọng của bản thân… Tuy vậy, chúng ta chớ nên hiểu lầm rằng những gì đang trải qua là sự trừng phạt đối với những ác nghiệp chúng ta đã phạm phải trong quá khứ, và mình không thể làm gì khác.

Nếu cõi đời không đau khổ tối tăm ta không xuất hiện ở trần gian

Chúng ta làm chủ cuộc đời mình

Hiểu về Nghiệp giúp chúng ta biết chấp nhận những gì không thể thay đổi và tập trung cải thiện những gì có thể thay đổi - đó chính là bản thân mình. Chúng ta tự tin vì hiểu rằng ta là chủ nhân của đời mình, chứ không bị lệ thuộc vào một đấng thần linh hay một đối tượng bên ngoài.

Tất cả chúng ta đều mong cầu sống trường thọ, hạnh phúc và thành công. Vậy chúng ta cần phải tin sâu quy luật của nhân quả. 

-  Muốn sống lâu, chúng ta phải tôn trọng mạng sống của các loài khác. 

-  Muốn sống hạnh phúc, chúng ta phải đem hạnh phúc đến cho các loài khác.

-  Muốn thành công, chúng ta phải trợ giúp cho người khác thành công.

Chỉ cần chúng ta khéo sử dụng trí tuệ của mình hướng đạo cho các hành động của thân, khẩu, ý một cách đúng đắn, thì mọi khổ đau, chướng ngại, bệnh tật sẽ được tiêu trừ.

Hãy thực hành thiện nghiệp để thay đổi hoàn cảnh

Thiện nghiệp là làm mọi việc với trí tuệ, tâm từ bi và tình yêu thương. Chúng ta cần trưởng dưỡng tình yêu thương bình đẳng không phân biệt đối với tất cả chúng sinh, thành tâm mong nguyện tất cả đều được hạnh phúc và thoát khỏi mọi khổ đau. 

Theo quan kiến Đạo Phật, mọi chúng sinh đều có mối nhân duyên lẫn nhau, đều từng là thân bằng quyến thuộc: cha, mẹ, chồng, vợ, con cái, anh, chị em của nhau từ vô thủy kiếp. Bởi vậy, hãy hướng về hạnh phúc của hết thảy chúng sinh trong tất cả suy nghĩ, lời nói, hành động của mình. Với động cơ này, chắc chắn những lo lắng vị kỷ cá nhân, những chán chường, bế tắc trong cuộc sống sẽ tan biến. Khi biết quan tâm, sẻ chia với mọi người, mọi loài và nỗ lực hết sức mình để đem lại lợi ích cho chúng sinh, chúng ta có thể trải nghiệm ngay niềm hạnh phúc với tâm rộng mở vô ngã vị tha.

Khó khăn hay nghịch cảnh, dưới trí tuệ của Đức Phật, chính là bài học cảnh tỉnh đối với mỗi người, để chúng ta trở về soi rọi tâm mình, điều chỉnh 3 nghiệp thân khẩu ý của mình thuận theo Nhân quả. Vì vậy, bây giờ là lúc chúng ta cần thực hành thiện nghiệp hơn bao giờ hết.

Chúng ta đến trần gian để làm gì?

Tích lũy thiện nghiệp cũng giống như chúng ta "gửi tiết kiệm" vào "tài khoản công đức" của mình. Công đức ấy là tấm áo giáp bảo hộ chúng ta trước mọi chướng ngại trong cuộc sống. 

Thực hành thiện nghiệp bắt đầu từ việc hướng tâm mình đến những điều thiện lành, giảm bớt tham sân si. Nếu trước đây, khi làm việc gì, chúng ta đều nghĩ đến bản thân mình đầu tiên, bất kể nó có thể gây tổn hại cho người khác, loài khác như thế nào, thì bây giờ, chúng ta cần dẹp bớt tâm vị kỷ nhỏ hẹp của mình và nghĩ đến mọi người, mọi loài. Tất cả mọi chúng sinh đều cùng chung một con thuyền, đều muốn hạnh phúc và xa rời khổ đau. Các loài động vật, tôm cá, chim chóc, bò sát, côn trùng, cũng đều có cảm nhận giống như chúng ta. Đừng vì hạnh phúc cá nhân mà chà đạp lên hạnh phúc của kẻ khác. 

Hãy dùng tâm rộng lượng, thực hành bố thí, cho đi để đối trị tâm keo kẹt bủn xỉn. Thay vì giết hại chúng sinh vô tội, chúng ta dang tay cứu giúp, thực hành phóng sinh. Một con kiến nhỏ bò trên bàn làm việc, thường thì bạn sẽ thấy ngứa mắt và dùng ngón tay miết chết không thương tiếc. Với một chút lòng từ, bạn dừng lại một giây và nhẹ nhàng thổi nó ra chỗ khác. Khi hành động có chính niệm, trên nền tảng của tâm từ bi hỷ xả, chắc chắn chúng ta sẽ thấy an lạc hơn.

Lời nói có sức mạnh rất lớn. Một lời thêu dệt, dối trá có thể hủy hoại một mối quan hệ tốt đẹp, cũng như một lời từ ái động viên đúng lúc có thể cứu một mạng người. Chúng ta hãy cẩn trọng trong ngôn từ và chọn những lời yêu thương, chân thật.

Nếu bạn đang ở nhà, hãy quan tâm chăm sóc những người thân gần gũi bên mình, đối xử với nhau bằng sự kiên nhẫn và cảm thông, dành thời gian trưởng dưỡng tâm linh, đồng thời, hãy chung sức cùng cộng đồng đẩy lùi dịch bệnh bằng việc đóng góp, chia sẻ những điều tích cực, dù là vật chất, sức lực hay tinh thần. 

Thực hành thiện nghiệp chính là cách hữu hiệu để chúng ta có thể chuyển hóa khổ đau và gieo trồng hạt giống của hạnh phúc bền lâu.