Đức Phật an nhiên tự tại giữa cuộc đời

Vakkali là một thanh niên Bà La Môn thành Xá Vệ. Thời niên thiếu và thanh xuân của chàng trôi qua bình yên trong tình yêu của cha mẹ và các bạn hữu đồng trang lứa. Cho đến một hôm, tâm tư chàng trẻ tuổi bỗng dưng bị xáo động bởi một hình bóng của Sa môn áo vàng. Tư thế uy nghiêm, cốt cách phi phàm cùng tướng hảo vô song của vị tu sĩ khiến chàng trai trẻ vô cùng kinh ngạc. Vakkali đứng ngây người chiêm ngưỡng vị tu sĩ và bỗng thấy trong lòng nhem nhúm một sự tôn kính vô bờ đối với Ngài. Chàng thầm nghĩ:

- Quái lạ, không ngờ trong cõi đời này, lại có người đẹp lạ lùng đến thế. Ôi! ước gì ta được ở kề cận bên người để nhìn ngắm cho thỏa thích…

Pháp trợ niệm của Đức Phật

Vakkali dò hỏi và biết được rằng, vị Sa môn ấy xưa kia là một ông Hoàng Vương giả, đã từ bỏ ngai vàng và đã giác ngộ. Người ta thường gọi Ngài là Sa Môn Cồ Đam, và hàng đệ tử thì cung kính gọi Ngài là Thế Tôn. Vakkali liền xin xuất gia vào Tăng đoàn, sống đời khất sĩ. Vì mục đích xuất gia của chàng không lấy gì làm cao xa cho lắm, nên hằng ngày ngoài giờ đi bát cần thiết; Tỳ kheo Vakkali luôn luôn tìm một chỗ ngồi thuận tiện để được chiêm ngưỡng từ dung của đức Đạo sư cho thỏa thích. Thầy chẳng quan tâm gì đến việc học kinh ngồi thiền, hay bổn phận của một chú tiểu sơ cơ. Đấng Đạo sư biết rõ tâm niệm của Vakkali nhưng Ngài vẫn im lặng chờ đợi - như chờ đợi ngày trăng đến Rằm thì tròn vậy. Và ngày ấy đã đến…

Một hôm Đức Đạo sư quay lại bảo Vakkali, khi chàng đang say đắm nhìn Ngài:

- Này Vakkali đâu có gì thích thú khi nhìn ngắm một hợp thể bất tịnh gọi là thân ta? Chỉ khi nào Vakkali nghe lời Như Lai dạy, thấy được pháp sinh diệt, thì mới được gọi là thấy Như Lai!

Nhưng bất kể lời khuyên của Phật, Vakkali vẫn giữ nguyên tâm niệm và thái độ của chàng không thể nào buông tầm mắt khỏi Đức Đạo sư. Cuối cùng, Đức Đạo sư đành rời Xá Vệ, và cấm không cho Vakkali đi theo.

Ý nghĩa các ấn tướng qua hình tượng đức Phật

Ba tuần trăng trôi qua, Vakkali không được thấy hình bóng và nghe pháp âm của đấng Đạo sư, lòng sầu khổ vô hạn. Chàng tự nghĩ rằng : “Mình đã từ bỏ gia  đình, đổi lớp áo cao sang của một chàng công tử danh giá để vào cuộc sống bần hàn kiết số, chỉ với một mục đích duy nhất là được gần gũi, chiêm ngưỡng đấng Đạo sư. Thế mà Ngài lại hất hủi ghét bỏ mình, trong khi Ngài rất mực từ bi dịu dàng đối với tất cả chúng sinh chí đến con sâu, cái kiến…”.

Một hôm, quá sầu não - Vakkali nảy ra ý định quyên sinh. Chàng leo lên một đỉnh núi cao định buông mình xuống vực sâu cho rảnh nợ đời. Biết được ý định ngông cuồng của người đệ tử trẻ tuổi, Đức Đạo sư hiện thân đến gần Vakkali và cất tiếng gọi:

- Này Vakkali hãy đến đây với Như Lai!

Vakkali reo lên vì vui mừng:

- Có thật chăng? Có thật là Thế Tôn gọi con, Ngài không xua đuổi con nữa ư?

Và dưới bóng mát của một cội cây rừng bên tảng đá, Đức Đạo Sư ôn tồn bảo:

- Này Vakkali! Tại sao con có ý định quyên sinh?

- Bạch Thế Tôn, vì con cảm thấy quá sầu não, quá phiền muộn! Con không tìm thấy niềm vui nào trong đời sống khất sĩ đạm bạc này. Ngoài việc chiêm ngưỡng tướng mạo phi phàm của Thế Tôn!

- Này Vakkali! Niềm vui nào rồi cũng phải úa tàn. Sắc thân của Như Lai, dù là phi phàm đi nữa rồi cũng phải chịu sự chi phối của già, bệnh, chết! Bất cứ pháp gì trên đời này có sinh đều phải có diệt. Đó là một định luật đương nhiên. Nếu biết rõ điều ấy, ta có nên đặt hết lòng hy vọng bám víu vào những pháp sinh diệt ấy, để mưu cầu một hạnh phúc vĩnh cửu không bị tàn phai chăng?

Tuệ giác của Đức Phật

Vakkali im lặng cúi đầu, đấng Đạo Sư giảng trạch thêm cho chàng về tính chất phù du, tạm bợ của các hợp thể gọi là sắc thân Ngài. Sau thời pháp, Vakkali xúc động thưa:

- Bạch thế tôn, con đã hiểu rồi! Từ lâu con đã chạy theo những bóng dáng phù du do tâm thức con phóng chiếu ra, lấy đó làm niềm vui độc nhất của mình. Khi nguồn vui  ấy bị cản trở, con đâm ra buồn phiền sầu khổ. Con quá si mê không biết rằng, cái gì có sinh cũng phải có diệt. Sắc thân Như Lai tuy đẹp đẽ vô song thật, nhưng trước kia không nay có, thì thế nào cũng sẽ trở về không. Nguồn vui của con cũng chỉ là một cảm xúc nhất thời, nếu không được nuôi dưỡng thì nó cũng phải lụi tàn! Con đã hiểu rồi, và con cũng xin hứa với Thế Tôn, là từ nay Vakkali chỉ thực hành những lời giáo huấn của Như Lai, thay vì chiêm ngưỡng từ dung của Ngài như dạo trước.

- Hay lắm! Này Tỳ Kheo! Nếu lòng con đầy hỷ lạc, đầy niềm tin nơi lời dạy của Như Lai, thì chẳng bao lâu con sẽ đạt được hạnh phúc tối thượng!

Và thế rồi, Vakkali từ giã Đức Đạo sư độc cư thiền định ngay trên đỉnh núi mà chàng định quyên sinh. Đúng như lời tiên đoán của đấng Đạo sư, chẳng bao lâu Vakkali đắc quả A La Hán. Từ đó, Thế Tôn xếp Vakkali vào hàng môn đệ có lòng tin chân thật nhất.

Nụ cười của Đức Phật

Bạn thân mến!

Chàng Vakkali ở thành Xá Vệ là hiện thân cho vô số Vakkali trên trái đất này: Tâm niệm luôn chạy theo, dính mắc vào Sắc. Tưởng Sắc là thật. Là bền vững là “của ta”. Vì vậy, khi sắc không còn là “của ta” nữa thì không ngớt khổ đau, tuyệt vọng. Chuyện tưởng đơn giản là vậy, mà đã có ai luôn tỉnh giác - không để cho tâm dính mắc vào cái sắc vô nghĩa ấy chưa?