Từ nhỏ Ngài đã biểu hiện một trí tuệ phi thường và lòng từ bi bao la. Ngài là bậc văn võ song toàn, am hiểu nhiều lĩnh vực triết lý, giáo lý và cuối cùng trăn trở về mục tiêu đi tìm sự giác ngộ giải thoát tuyệt đối cho chúng sinh.

Để ràng buộc Ngài, vua cha đã cưới công nương Yasodharā cho Ngài vào năm 16 tuổi. Năm 29 tuổi, vừa có con là Rahulà, Ngài đã bỏ kinh thành đi xuất gia trong đêm vào ngày mùng 8 tháng 2.

Sau sáu năm vừa tầm sư, vừa tự mình tu học theo lối khổ hạnh luyện thân mà không thành công, Ngài đã chọn con đường thiền định, với 49 ngày đêm ngồi bất động dưới cội cây Assatha (Bồ Đề) ở Gaya, làng Uruvela, Ngài chứng thành Phật quả, có đủ Tam minh, Lục thông, Trí tuệ phi thường biết tất cả mọi điều trong vũ trụ, Lòng từ bi vô biên yêu thương tất cả chúng sinh. Năm đó Ngài 35 tuổi.

Từ đó Ngài đã đi nhiều nơi giảng dạy giáo lý giác ngộ giải thoát cao siêu này cho nhân loại và chư Thiên. Rất nhiều vua chúa, quan tướng, giáo sĩ Bà la môn, thương gia, kể cả người cùng đinh đã theo làm đệ tử tại gia hay xuất gia của Ngài. Rất nhiều đệ tử của Ngài cũng đạt được sự đắc đạo phi thường.

Ngày rằm tháng 2 năm 544 trước Công nguyên, Đức Phật 80 tuổi, Ngài nhập Niết bàn. Sau khi trà tỳ, rất nhiều xá lợi của Ngài còn để lại và được xây tháp thờ cúng lâu dài, có xá lợi còn tồn tại cho đến ngày hôm nay. Các Thánh Tăng, đệ tử của Ngài, đã kết tập các lời dạy của Ngài thành ba tạng Kinh điển lưu truyền mãi mãi.

Ngày hôm nay, sau nhiều khổ đau, tang tóc, chiến tranh, bạo lực, Liên Hiệp Quốc đã công nhận Phật giáo là tôn giáo hòa bình và chọn ngày sinh của Đức Phật là ngày tiêu biểu cho Tôn giáo và Văn hóa Thế giới. Liên Hiệp Quốc đã tổ chức kỷ niệm ngày sinh của Đức Phật gọi là lễ hội Vesak, một cách long trọng tại trụ sở Liên Hiệp Quốc vào năm 2000. Nhiều nhà trí thức tiếng tăm trên thế giới đã tin theo đạo Phật.

Các đệ tử của Đức Phật đều cố gắng giữ gìn lòng tôn kính tuyệt đối vô hạn lên Đức Phật, và xem lòng tôn kính đó là tài sản quý giá nhất để mang theo qua nhiều kiếp sau. Cũng nhờ lòng tôn kính tuyệt đối lên Đức Phật mà chúng sinh có nhiều phước báo để tu hành giác ngộ. Mỗi ngày được quỳ xuống lễ Phật là niềm hạnh phúc vô bờ của chúng sinh.