Đây là hai pho tượng Phật với tư thế đứng vào thế kỷ thứ 6 được chạm khắc một bên vách đã đã bị chính quyềnTaliban dùng thuốc nổ phá hủy vào cuối thời kỳ cai trị của họ vào tháng 03 năm 2001 trước sự bất lực của cả thế giới.

Được kiến tạo từ nhiều thế kỷ trước, các pho tượng Phật đại diện cho phong cách pha trộn cổ điển của nghệ thuật Phật giáo Gandhara (Càn Đà la).

Ngay khi nắm quyền kiểm soát thung lũng Bamiyannăm 1997, Abdul Wahed, một chỉ huy cao cấp củaTaliban, đã gửi thông báo rằng trước sau gì họ cũng sẽ phá hủy các tượng Phật.

Ngày 02/03/2001, lãnh đạo Taliban Mullah Mohammed Omar ra lệnh đặt chất nổ vào 2 pho tượng để phản đối việc quốc tế viện trợ tiền bạc để duy tu, bảo trì 2 bức tượng quý trong khi dân chúng Afghanistan đói khổ.

Trả lời phỏng vấn báo giới, Mullah Mohammed Omar nói: “Tôi không muốn tiêu diệt các tượng Phậtở Bāmiyān nhưng sau khi một số người nước ngoài đến gặp tôi và cho biết họ muốn tiến hành công việc sửa chữa chúng do hư hại vì mưa gió tôi thật sự bị sốc. Tôi nghĩ họ thật nhẫn tâm khi chẳng quan tâm đến những người Afghanistan đang chết đói mà lại lo cho các bức tượng Phật, một đối tượng không có sự sống. Điều này là cực kỳ tồi tệ và tôi đã ra lệnh phá hủy chúng”.

Ông Ahmad Hussain Ahmadpoor, Phát ngôn viên của Sở Thông tin và Văn hóa tỉnh Bāmiyān, nói với tờ Pajhwok Afghanistan News rằng việc phá hủy các pho tượng Phật cổ đại là một mất mát lớn đối với văn hóa và lịch sử của Afghanistan.

Ông Ahmad Hussain Ahmadpoor nói, những nỗ lực về sự kiến tạo đã được thực hiện để tái tạo lại những pho tượng Phật cổ đại quý hiếm, nhưng kết quả khả quan vẫn chưa đạt được. Ngành công nghiệp du lịch sẽ cải thiện đáng kể ở Bāmiyān, miền trungAfghanistan, ngay cả khi một trong những pho tượng Phật cổ đại được phục hồi.

Cộng đồng quốc tế, Tổ chức Khoa học và Văn hóa Giáo dục Liên Hợp Quốc (UNISCO) và Chính phủAfghanistan từ lâu đã yêu cầu tái tạo lại các pho tượng Phật cổ đại trên cơ sở ưu tiên.

Tuy nhiên, các nhà khảo cổ và chuyên gia đã đưa ra ba chiến lược để phục hồi các pho tượng Phật cổ đại.

Chiến lược đầu tiên là xây dựng mới, lần thứ hai kêu gọi cải tạo bằng cách sử dụng các mảnh có sẵn và lần thứ ba kêu gọi chăm sóc các pho tượng Phật cổ đại hiện có. Nhưng sự đồng thuận chung về chiến lược cuối cùng không thể đạt được.

Sau 15 năm chính quyền Taliban dùng thuốc nổ phá hủy các pho tượng Phật cổ đại, một nhóm nhà khảo cổ từ các quốc gia Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc và Ý đã phối hợp với UNESCO tham gia một cuộc họp để đưa ra quyết định về việc phục hồi các pho tượng Phật cổ đại.

Sau các cuộc họp của họ vào những năm 2015-2016,4 triệu USD đã được cơ quan Liên Hợp Quốc phân bổ để phục hồi các pho tượng Phật cổ đại lịch sử.

Nhưng sau đó, Phó Tổng thống AfghanistanMohammad Karim Khalil đã nói rằng, Ấn Độ đã cam kết cung cấp một triệu USD để phục hồi các pho tượng Phật cổ đại. Nhưng vì không biết Chính phủ Afghanistan đã không thực hiện cam kết theo vấn đề này hay Ấn Độ đã xem xét lại quyết định của mình.

Người phát ngôn của Thống đốc Bāmiyān AbdulRahman Ahmadi nói với Pajhwok Afghanistan News rằng, quyết định tái thiết các pho tượng Phật cổ đại đã được hoàn thiện trong một cuộc họp gần đây của các chuyên gia ở Đức, nhưng câu hỏi làm thế nào để xây dựng chúng. Ông Abdul Rahman Ahmadi nói rằng: các mảnh vỡ của pho tượng Phật cổ đại lớn sẽ không bị mất nhưng công việc phục hồi không phải là một nhiệm vụ dễ dàng, và nó cần một chiến lược đặc biệt.

Ông Abdul Rahman Ahmadi cho biết, ngân sách phục hồi các pho tượng Phật cổ đại lịch sử chưa được xác định nhưng chắc chắn sẽ cần một số tiền lớn nếu các pho tượng Phật cổ đại phải được khôi phục lại hình dạng ban đầu.

Ông Abdul Hameed Jalya, Giám đốc Di sản Bāmiyān cho biết, việc phục hồi các pho tượng Phật cổ đại sẽ là một nhiệm vụ khó khăn trong các nguồn lực sẵn có cho đến khi có một chiến lược và quyết tâm quyết định. Ông tiết lộ thêm, hơn 50 mảnh vỡ của pho tượng Phật cổ đại Salasala đang được giữ ở một nơi riêng biệt gần vị trí ban đầu, và chúng sẽ hữu ích cho đội ngũ kỹ thuật trong việc phục hồi.

Ông Ismael Zaki, một nhà hoạt động xã hội dân sự, tin rằng Chính phủ Afghanistan vẫn sơ suất, coi nhẹ đối với sự phát triển của Bāmiyān và cũng đã bỏ qua việc cải tạo các pho tượng Phật cổ đại. Ông Zaki nói, nếu một trong những pho tượng Phật cổ đại này được phục hồi, Bāmiyān sẽ trở thành một trung tâm du lịch trong khu vực, nó sẽ thu hút du khách thập phương hành hương.

Phó Thống đốc Bāmiyān Mohammad Asif Mubaleghcho biết, quan điểm của chuyên gia là cần thiết cho việc phục hồi các pho tượng Phật cổ đại.

Ông Mohammad Asif Mubalegh nói thêm rằng, quyết định về các pho tượng Phật cổ đại không phải là mối quan tâm riêng của Afghanistan, bởi các chuyên gia và các tổ chức toàn cầu đã rất quan tâm và cùng tham gia vào vấn đề này.

Vân Tuyền (Nguồn: Dayli Outlook Afghanistan)