Chủ nhật, 31/08/2025, 20:50 PM

Bản đồ đưa đến Niết-bàn

Tâm Sáng

Pháp là bản đồ dẫn đến Niết-bàn. Người đi đúng theo Pháp sẽ dần cắt đứt lưới ái dục, vượt qua sóng gió sinh tử.

Trong Tương Ưng Bộ kinh (SN 45.165), Đức Phật dạy:

“Như người bám vững vào thuyền,

Hành giả thấy rõ, sống đúng theo Pháp,

Lưới ái dục sẽ được cắt sạch”.

Lời dạy giản dị nhưng hàm chứa chân lý sâu xa: Pháp chính là con thuyền, là bản đồ chỉ đường, là lộ trình đưa ta thoát khỏi biển khổ sinh tử. Muốn vượt qua sóng gió của luân hồi, con người không thể chỉ cầu xin thần linh hay mong đợi phép màu, mà phải nắm vững tay chèo là Giới - Định - Tuệ và tự mình chèo lái.

Pháp - con đường thoát khổ

Trong Tam bảo, Phật là bậc Thầy, Tăng là đoàn thể, và Pháp là con đường. Nếu Phật là người đã đi trọn vẹn con đường, Tăng là những người đồng hành, thì Pháp chính là bản đồ dẫn lối. Không có Pháp, ta như người lữ khách đi giữa rừng rậm mà không bản đồ, không phương hướng; càng đi càng lạc. Nhưng khi có Pháp, mọi bước chân đều có hướng đi, mỗi khó khăn đều có cách tháo gỡ, và mỗi giây phút đều trở thành cơ hội để tiến gần hơn đến bờ an lạc.

Pháp ấy không nằm ngoài ba môn học căn bản: Giới - Định - Tuệ. Giới giúp ta có nếp sống thanh tịnh, tránh tạo ác nghiệp. Định giúp tâm an trú, không bị vọng tưởng lôi kéo. Tuệ là trí sáng thấy rõ vô thường, khổ, vô ngã, từ đó chặt đứt gốc rễ vô minh. Đây là con đường bất hoại, vượt ngoài mọi biến động của thời gian và xã hội.

Hình ảnh người bám vững vào thuyền giữa biển cả gợi nên cảm giác vừa khẩn thiết, vừa an toàn. Nếu ta buông tay, lập tức bị sóng cuốn trôi. Nếu ta nắm chắc, dù bão tố có lớn, ta vẫn giữ được mạng sống. Cuộc đời vốn đầy biến động, từ mất mát, bệnh tật, thất bại cho đến những dằn vặt trong tâm. Khi không có Pháp, ta dễ bị nhấn chìm bởi tham lam, sân hận, sợ hãi. Nhưng khi nương vào Pháp, ta có chỗ bấu víu, có nơi quay về, có phương hướng để đứng vững giữa vô thường.

Tuy nhiên, chỉ “bám” thôi chưa đủ. Người có bản đồ nhưng không chịu đi, kẻ có thuyền nhưng không chịu chèo, sẽ mãi dậm chân tại chỗ. Cũng thế, người học Pháp nhưng không hành Pháp, chỉ dừng lại ở lý thuyết, thì không thể giải thoát. Đức Phật đã nhấn mạnh: “Pháp như chiếc bè, dùng để vượt qua, chứ không phải để mang vác”. Học Pháp là để hành, để thực chứng, chứ không phải để tích lũy kiến thức suông.

Cắt đứt lưới ái dục

Đoạn kệ kinh nói rõ: khi hành giả “thấy rõ” và “sống đúng theo Pháp”, thì lưới ái dục sẽ được cắt sạch. Lưới ái dục (taṇhājāla) là những ràng buộc vô hình khiến ta mãi luân hồi: yêu ghét, dính mắc, tham cầu. Như con cá mắc lưới, càng vùng vẫy càng siết chặt, con người khi sa vào ái dục cũng càng trói buộc mình trong khổ đau.

Chỉ có tuệ giác - thấy rõ bản chất vô thường và không thực chất của mọi sự - mới giúp ta thoát ra khỏi lưới ấy. Một người giữ giới để không gieo nhân xấu, tu định để tâm không loạn động, rồi quán chiếu để phát sinh trí tuệ, sẽ dần dần cắt được từng mắc lưới. Cho đến khi trí tuệ viên mãn, lưới ái dục hoàn toàn tan biến, thì người ấy đạt đến Niết-bàn - nơi không còn khổ đau, không còn bị sinh tử chi phối.

Trong xã hội hiện đại, nhiều người vẫn chạy tìm chỗ nương dựa bên ngoài: bói toán, cúng bái, thần quyền. Họ hy vọng có một thế lực siêu nhiên ban cho an lành. Nhưng như lời Phật dạy, con đường giải thoát không nằm ngoài chính mình. Quy y Pháp nghĩa là tin vào lộ trình Giới - Định - Tuệ, chứ không đi tìm đạo nào khác.

Người biết quy y Pháp sẽ không hoang mang trước khổ đau. Khi mất mát, họ biết nhìn đời bằng tuệ giác vô thường. Khi gặp cám dỗ, họ nương giới luật để giữ mình. Khi tâm rối loạn, họ trở về hơi thở, nuôi dưỡng chánh niệm. Mỗi bước đi, mỗi lời nói, mỗi suy nghĩ, nếu được soi sáng bởi Pháp, đều trở thành một phần của hành trình giải thoát.

Pháp là bản đồ dẫn đến Niết-bàn. Người đi đúng theo Pháp sẽ dần cắt đứt lưới ái dục, vượt qua sóng gió sinh tử. Như người bám chắc vào thuyền, hành giả giữ vững Pháp thì không gì có thể nhận chìm. Và cũng như người cầm bản đồ, nếu kiên trì bước đi từng ngày, nhất định sẽ đến đích.

Vì thế, hãy nhớ: quy y Pháp không phải là lời hứa suông, mà là cam kết sống trọn vẹn theo Giới - Định - Tuệ. Chính khi ấy, chúng ta mới thực sự bước lên con đường an ổn, đi đến bến bờ Niết-bàn - mục tiêu tối hậu của đời sống tâm linh.

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Dành cho bạn

Kinh bốn lĩnh vực quán niệm

Kinh bảy người nữ

Kinh Vạn Phật: Nguồn gốc, ý nghĩa và lợi ích khi tụng

Đạo đức Phật giáo trong kinh A Hàm (II)

Kinh trừ rắn độc

Lược giải "Phật thuyết kinh Vu Lan Bồn" (Việt dịch: Ns. Liên Nghiêm)

Sự xuất hiện của kinh Đại Thừa

Kinh năm sự bố thí lớn

Phật dạy nhân quả báo ứng

Kinh Lương Hoàng Sám (Quyển 2)

Nhìn thấy tánh Phật Dược Sư trong mỗi người

Lời Phật dạy

19:00 19/11/2025

Mỗi lần 30 tháng 9 âm lịch về, khi tiếng chuông chùa ngân vang trong không khí se lạnh cuối thu, tôi lại nhớ đến hình ảnh Đức Phật Dược Sư Lưu Ly Quang Như Lai - bậc Tối Thắng Y Vương với nguyện lực chữa lành không chỉ bệnh tật của thân, mà còn những đớn đau âm thầm của tâm.