Nếu chúng ta không ý thức rõ được điều này mà thường xuyên giao kết với bạn bè vì lợi dưỡng, cung kính, danh tiếng thì e có ngày hoàn tục như chơi. Người xưa thường nói chỉ nhìn người đó chơi với ai và làm cái gì, thì biết người đó là hạng người nào rồi.

Ở đời ai cũng thích lời tâng bốc và nịnh hót, nên một số người có quyền cao chức trọng bị chết chìm trong lời nói ngọt ngào nhưng chứa đầy gươm đao, chính vì vậy sống trên thế gian mấy ai vượt qua khỏi chỗ này, ngoại trừ các vị Bồ tát phát tâm đi vào đời để cứu độ chúng sinh. Thèm khát, tham ái, ganh tị, tật đố, thù hận, giết hại lẫn nhau, cũng vì lời ngon tiếng ngọt mà quên đi ân nghĩa thuở nào. Vào thời xa xưa tại một đất nước nọ, con người và các loài vật thường sống gần gũi với nhau. Có một gia đình chú sư tử sống bên nhau rất ư là hạnh phúc, có được hai đứa con, một trai và một gái. Cậu sư tử con trai sau nhiều năm sống bên cha mẹ nay đã khôn lớn, nên cưới cô vợ xinh đẹp kiều diễm. Thế là gia đình sư tử có thêm miệng ăn, nên mỗi ngày chú ta phải ra khỏi hang để kiếm thức ăn về nuôi cha mẹ, vợ và em gái.

Một hôm trên đường đi kiếm thức ăn, chú ta nhìn thấy một con chồn nằm sát dưới cỏ, đầu cúi chào rất lễ phép. Sư tử ta làm bộ ra oai rống lên như sấm nổ, rồi hậm hự hỏi rằng, con chồn bé kia ngươi đang làm gì vậy?

Chồn con ra vẻ khép nép cung kính, dạ. Bẩm chúa công hôm nay con biết ngài đi ngang đây, nên con quỳ kính cẩn từ sớm đến giờ để chúc mừng ngài sống lâu trăm tuổi. Vốn sẳn tánh kêu ca tự phụ, chú sư tử nghe mấy lời tâng bốc bợ đở của chồn, lấy làm kiêu hãnh và hài lòng đắc ý. Sư tử ta lần đầu tiên bước chân ra đường được chồn tôn vinh ca ngợi, tưởng mình như là vua của muôn loài thú. Thôi được, ta miễn lễ cho chồn đấy hãy đứng dậy đi về cùng ta. Chồn ta liền dạ, dạ, liên hồi rồi khép mình đi sau sư tử.

Sư tử cha thấy con mình dẫn loài chồn theo sau, liền bỉu môi tỏ vẻ không hài lòng. Hỡi con yêu quý của ta, chồn là giống loài quỷ quyệt xảo trá vô cùng, thường bất nhân, bất nghĩa, con hãy nên cẩn thận đề phòng. Con mà chứa chấp loài đó, coi chừng mang họa vào thân. Sư tử con chẳng nghe lời cha khuyên bảo, một mực giữ chồn ở lại làm bạn đồng hành. Một hôm chồn ta nói với sư tử rằng bấy lâu nay quá thèm thịt ngựa, nhưng không biết phải làm sao để có ăn. Sư tử mới hỏi, loài ngựa chúng đang ở đâu. Dạ, chúng ở đồng cỏ gần đây ạ! Vậy ngươi hãy dẫn đường, việc ấy đối với ta đâu có khó khăn gì?

Chồn ta mừng quá liền hối hả dẫn đường, chẳng bao lâu cả hai đã đến chỗ loài ngựa đang ở. Bầy ngựa lớn có, nhỏ có, đang cùng nhau vui đùa gặm cỏ non rất ư là thú vị chẳng hề hay biết, tai họa sắp đến nơi mà chúng vẫn vô tư đùa giởn. Nhanh như chớp nhoáng, sư tử ta phóng mình ra vồ một chú ngựa con đang mải mê gặm cỏ, rồi nhanh chân chạy về hang động của mình, chồn ta chạy chạy theo sau vừa mừng vừa vui, trong lòng cảm thấy hạnh phúc tràn trề.

Sư tử cha thấy con bắt ngựa về trong lòng rất lo sợ, vì đây là ngựa của nhà vua nuôi. Con đã vô tình gây ân oán hận thù với ông vua loài người, coi chừng mất mạng như chơi đó con ạ. Từ xưa đến nay chưa có ai ăn thịt ngựa mà bảo tồn mạng sống được, vì đụng đến của quý của vua. Mặc dù được cha khuyên nhũ và chỉ dạy kinh nghiệm quý báu trong cuộc sống, nhưng sư tử con chẳng hề quan tâm đến, chỉ một bề biết nghe theo lời nịnh hót và tâng bốc của chồn. Cứ thế là vài ba hôm, sư tử cùng chồn mang một chú ngựa con về đánh chén rất ngon lành.

Sự việc đến tai nhà vua. Tức quá nhà vua liền cho người bố trí sắp đặt, giăng bẩy để chờ con mồi đến. Quá kiêu căng và tự phụ, sư tử con nghĩ mình là chúa tể loài thú nên chẳng mảy may đề phòng và còn hiên ngang tung hoành ngang dọc. Đã quen ăn nhậu vui chơi trác táng, đêm hôm đó sư tử và chồn cùng đi, nhưng chồn khôn ngoan xảo quyệt chỉ ở đầu bìa rừng chờ đợi. Lần này sư tử ăn quen, chẳng lường trước sự việc sẽ xảy ra có chiều hướng xấu cho mình. Một mặt cứ nghĩ mình tài ba lỗi lạc, không ai có đủ khả năng làm được gì mình, chính vì vậy mà sư tử bị bắn trọng thương. Mặc dầu đã bị trọng thương, nhưng sư tử vẫn cố gắng nhanh chân thoát khỏi vòng vây bao hảm của con người. Chồn thấy sư tử trở ra toàn thân máu me bê bết, biết chuyện không may đã đến, nên chỉ còn cách duy nhất là nhanh chân chạy về hang động của mình, mặc tình để cho sư tử ra sao thì ra!

Máu ra quá nhiều, nhưng sư tử con vẫn cố gắng về tới nhà và nhìn thấy được cha mẹ, vợ và em gái, rồi ngã lăn ra chết. Mẹ chàng thấy con mình vì quá mê muội nên nghe những lời xúi quẩy, nịnh hót của chồn mà ra nông nỗi như thế này. Con ơi là con, mẹ đã nói trước rồi mà con còn không nghe, hể giao du với kẻ ác là trước sau gì cũng gây nên tội lỗi tày trời, để bây giờ phải chịu chết chóc tang thương một mình.

Lúc này thì sư tử cha mới lên tiếng, cha đã nói rồi mà con chẳng chịu nghe kết bạn với kẻ xấu thì có ngày sẽ mang họa vào thân. Con nghe chi loại chồn gian dối hay dua nịnh đó mà bây giờ chết chẳng toàn thây, con thấy không “ gieo gió thì gặt bão” người xưa nói chẳng sai chút nào.

Em gái chàng nghe cha nói vậy cũng không cầm được nước mắt, vừa khóc vừa phân trần, anh thấy chưa. Chỉ vì anh chẳng nghe lời cha mẹ dạy nên giờ đây anh em phải chịu xa cách chia lìa, kẻ ở người đi biết chừng nào mới gặp lại.

Vợ chàng nghe thế càng khóc lớn hơn, bấy lâu nay em sống được và hạnh phúc biết bao là nhờ chàng mà giờ đây anh vĩnh viễn ra đi vì nghe lời bạn xấu ác. Để lại mình em côi cút bơ vơ lạc loài, em biết sống làm sao đây hở chàng. Anh chết đi để lại tiếng đời bêu rếu chỉ vì giao du và kết thân với bạn bè xấu ác mà ra cớ sự thế này. Hu…hu…

Câu chuyện ngụ ngôn trên là một bài pháp sống, đã được Phật dạy trong các bản kinh để răn nhắc hàng đệ tử chúng ta, không nên thân cận và gần gũi với bạn bè không tốt khi chưa sáng đạo. Người Phật tử chân chánh cần phải biết tránh duyên, thì mới có thể vượt qua cạm bẩy cuộc đời không thì uổng công tu hành của mình. Nhất là trong thời hiện đại sự tiến bộ về văn minh vật chất dễ làm cho con người sa ngã, dễ bị dòng đời cuốn trôi.

Trong đời sống tu hành người xuất gia hay tại gia gì cũng vậy, phải biết khép mình nương vào thầy lành bạn tốt. Thầy giúp cho ta có được tuệ giác từ bi, để vượt qua cạm bẩy cuộc đời sống trong sạch và dấn thân đi vào đời vì lợi ích chúng sinh. Đặc biệt là bạn đồng tu hay bạn ngoài đời, vì sống chung với nhau nên dễ tác động mạnh mẽ đến nhân cách đạo đức và tiêm nhiễm những điều xấu ác. Đâu phải người tu hành nào cũng đều tốt hết cả, có những người vào chùa chỉ vì chén cơm manh áo biếng nhác lười lao động hoặc vì bị người yêu phụ bạc mà thất tình đi tu, cho nên không có lý tưởng giác ngộ và giải thoát. Do đó, chỉ lợi dụng màu áo tu hành để làm mê mờ thiên hạ, vì vậy người xuất gia trong thời hiện đại hãy nên cẩn thận chọn bạn mà chơi.

Người bạn tốt là người luôn khuyên nhũ, động viên và nhắc nhỡ chúng ta tu hành luôn vì Tam bảo, vì lợi ích số đông, mà đóng góp dấn thân và phục vụ không vì lợi ích riêng tư. Nếu chúng ta không ý thức rõ được điều này mà thường xuyên giao kết với bạn bè vì lợi dưỡng, cung kính, danh tiếng thì e có ngày hoàn tục như chơi. Người xưa thường nói chỉ nhìn người đó chơi với ai và làm cái gì, thì biết người đó là hạng người nào rồi. Tục ngữ Việt Nam có câu “ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” nhưng, vẫn có những người gần mực mà không đen, vì người đó đã có con đường sáng rõ ràng, dù có bị bụi trần che phủ nhưng khi phủi sạch là xong. Tuy vẫn có người gần đèn mà không sáng, vì tâm tư của họ chỉ mang một cặp mắt kính màu đen. Dù được gần thầy lành bạn tốt nhưng họ chỉ mong cầu hưởng thụ, lợi dưỡng và cung kính. Cuối cùng phước hết họa đến, đành vẫy tay xin chào thua.

Trong đời sống Tăng đoàn thầy bạn là nhân tố cực kỳ quan trọng giúp ta thăng tiến trên đường tu. Nhiều người vì quá tham lam mong tu hành mau có kết quả, nghe ở đâu nói tu chỉ trong thời gian ngắn thành Phật ngay. Liền bỏ thầy ra đi, còn nói lại chỗ này không có tu hành gì hết. Tu hành cái gì mà khuya phải dậy sớm để nấu cơm làm bếp, sáng đến vác cuốc ra đồng làm việc, tối ngày chỉ biết lăng xăng lộn xộn hết việc này đến việc kia. Thế là quảy gói ra đi. Không biết chỗ mới tu như thế nào, mà chỉ thấy trong thời gian ngắn người ấy không còn tu nữa để tóc mặc đồ đời.

Bởi vậy trong nhà thiền các tổ thường nói, các ông đã bị môi lưỡi của các ngài lường gạt rồi. Nghe nói dễ ăn quá nên sanh lòng tham, mà tham là nhân dẫn đến đọa lạc, làm sao có thể thành Phật chỉ một thời gian, có chăng chỉ là Phật nhân mà thôi, còn quá trình đi đến Phật quả không thể tính kể thời gian bao lâu, cho đến khi công viên quả mãn thì mới thành tựu. Người bạn tốt là người biết chia sẻ, biết nhường nhịn, biết lắng nghe, biết nhẫn nhịn, luôn sẵn sàng giúp đỡ, không bỏ rơi khi bạn gặp hoạn nạn.

Có nhiều người rơi vào hoàn cảnh bi đát, nợ nần chồng chất dẫn đến tù tội chỉ vì thương bạn mà làm gia đình tan nát, vợ chồng ly tán con cái bơ vơ. Cho nên bạn bè có nhiều hạng, khi chưa hiểu hết nhau hãy nên dè dặt thận trọng, chớ nên hết mình vì bạn mà mang họa vào thân. Chúng tôi có biết một người Phật tử, vì thương bạn cho nên mới mượn nợ dùm với lãi suất mười phần trăm một tháng. Nhưng vì chơi với bạn mà không tìm hiểu kỹ càng, anh này nghiện ma túy và lại đam mê cờ bạc. Anh ta chẳng chịu làm ăn gì cả, nhưng điệu bộ ra vẻ con người làm ăn chân chính, nên đã lừa bịp gạt anh bạn mượn tiền dùm.

Anh bạn mượn tiền dùm có một vợ và một đứa con gái xinh đẹp, hai vợ chồng cùng kinh doanh mua bán một cửa hàng, nên đời sống cũng có dư chút đỉnh. Anh bạn tốt phải trả tiền lời mỗi tháng lấy từ tiền mua bán chung, nhưng sau này cô vợ biết được nên quản lý tiền chặt chẻ không cho anh chồng lấy nữa. Túng thế, không có tiền trả lời lại bị chủ nợ hăm he chửi mắng làm khó dễ. Anh này bản tính vốn hiền lành thật thà chất phát, cuối cùng không còn cách nào khác, anh ta đành phải chọn giải pháp cờ bạc để có tiền trả nợ.

Nhưng càng ngày càng lún lầy tiền mẹ đẻ tiền con, cuối cùng anh phải vai mượn đủ chỗ để bù đắp tiền lời. Chủ nợ ban đầu cho vay lãi mười phần trăm, bắt đầu từ năm 2005 là tên cáo già, hắn khôn ngoan tráo trở viện lý do giấy nợ củ rách phải làm giấy mới lại, hắn ghi giấy mượn nợ mới bắt đầu từ cuối năm 2009. Và sau đó, hắn ta làm đơn thưa với lý do từ lúc mượn nợ đến bây giờ không trả vốn lẫn lời. Hiện giờ anh bạn nhờ mượn nợ dùm đang bị ở tù, còn anh bạn tốt từ khi gánh, gánh nợ trên vai làm tình cảm giữa hai vợ chồng sức mẻ cuối cùng hai người phải ly dị. Còn anh bạn tốt bây giờ chờ ngày tòa xét xử. Thử hỏi, chỗ này luật pháp làm sao xử lý được.

Vì thương bạn mà anh phải gánh nợ dùm, giờ phải chờ ngày xét xử, còn người bạn nhờ mượn nợ đang ở tù, anh ta có cắn rức lương tâm hay không? Có bốn cái ngu mà dân gian Việt Nam thường nói là: Làm mai, lãnh nợ, gác cu, cầm chầu. Tuy nhiên có nhiều người sa ngã, thất bại, trong cuộc đời nhờ bạn bè giúp đỡ mà vươn lên làm mới lại chính mình và thành công trở lại. Gặp được người bạn tốt là một phúc duyên quý báu hiếm có khó được, nên ta cần phải trân quý và gìn giữ tình bạn cao cả ấy. Chơi thân với bạn bè ảnh hưởng rất lớn và tác động mạnh mẽ đến đời sống của chúng ta hằng ngày, như người đi trong sương sớm lâu ngày sẽ bị ướt áo.

Do đó chúng ta nên chọn bạn mà chơi, tìm bạn tốt để cùng nhau học hỏi rèn luyện nhân cách đạo đức tu dưỡng thân tâm, để trở thành người tốt, có ích cho bản thân, gia đình và xã hội. Người bạn tốt luôn biết sống điều hòa, không vui chơi hoang phí quá đáng cho nên có nhiều người làm nên cơ nghiệp cũng nhờ từ bạn tốt, tuy vậy tìm được người bạn tốt để cùng nhau thân cận học hỏi sẻ chia, cùng nhau hướng thượng không phải là chuyện dễ dàng. Người bạn tốt thường chân thật khuyên nhủ ngăn cản chúng ta, không nên làm các việc xấu ác để hại người tổn vật. Cuộc sống vốn biến đổi với vô vàn ngang trái, éo le và những chướng duyên trong cuộc đời nên dễ làm cho con người rơi vào hố sâu tội lỗi, bởi si ái, tham lam, thù hận. Người có phúc duyên gặp được bạn tốt, hãy cố gắng trân quý gìn giữ những tình cảm bạn bè ấy, để cùng nhau tu học tiến bước trên con đường an vui hạnh phúc, giác ngộ và giải thoát.