Hàng năm, sau 3 tháng kiết hạ an cư chư Tăng làm lễ Tự tứ vào dịp Vu Lan rằm tháng 7.

Tự tứ dịch nghĩa chữ Phạn là Pravàrana, phiên âm là Bát-hòa-la. Từ này còn được dịch là tùy ý, thỉnh thỉnh. Nghĩa là sau khi kết thúc an cư mỗi Tỳ kheo phải tự nguyện đưa mình ra trước đại chúng, nhờ các vị đồng phạm hạnh, nếu thấy hoặc nghe, hoặc nghi ta phạm lỗi họ sẽ vui lòng chỉ bảo, để cho ta biết mà sám hối sửa đổi những lỗi lầm.

Tự tứ là nhằm mục đích xây dựng tăng đoàn có một đời sống cao khiết, thanh tịnh và an lạc thực sự. Bởi vì tăng đoàn là một tập thể sống hòa hợp, vô ngã, đeo đuổi một mục đích tối thượng là giác ngộ và giải thoát. Muốn thực sự giải thoát và giác ngộ thì phải nỗ lực đoạn trừ tận gốc ngã chấp và ba độc tham, sân si. Vậy nên 3 tháng an cư là khoảng thời gian lý tưởng nhất để tu tập dẹp trừ các chướng ngại ấy.

Các vị đồng phẩm hạnh khi đứng ra cử tội phải hội đủ 5 đức tính:

1. Nói đúng lúc, không nói phi thời;

2. Nói thành thật, không nói giả dối;

3. Vì lợi ích, không phải vì tổn hại;

4. Vì từ tâm, chứ không có ác ý;

5. Nói năng nhã nhặn, không nói thô lỗ.

Đồng thời vị đồng phẩm hạnh này cũng phải hội tụ 5 đức tính:

1. Không thiên vị;

2. Không giận dữ;

3. Không si mê;

4. Không khiếp sợ;

5. Biết ai Tự tứ rồi, ai chưa Tự tứ.

Đó là những điều kiện, nguyên tắc do luật định để đảm bảo cho sự Tự tứ đạt đến kết quả tốt nhất. Ngoài ra còn một số điều luật quy định khác trong Luật Tứ Phần, quyển 38, Đ22. 

Tự tứ mang một ý nghĩa khích lệ, cổ vũ và thông cảm hơn là nhằm mục đích trách phạt hay chế tài. Vả lại đặc tính của Tăng đoàn là nhất trí, thanh tịnh và hòa hợp thế nên người xuất gia ngoài trách nhiệm nỗ lực tu học, hoàn chỉnh nhân cách của mình còn có trách nhiệm bảo vệ thanh danh cho tập thể, trong tinh thần xây dựng, thương yêu, nâng đỡ.

Theo Tỳ Kheo Thích Phước Sơn