Trả lời:

Thầy ít khi dùng chữ “hiểu”, mà dùng chữ “thấy biết”, “thấu suốt” hay “trực nhận” sẽ chính xác hơn. 

“Hiểu” tức đang dùng lý trí, hiểu xuất phát từ kiến thức. Mình hiểu về một khái niệm, hểu về một người thường là theo những lý giải & kết luận về khái niệm ấy, về người ấy qua kiến thức và lý trí. Nếu mình không có kiến thức, không có kết luận gì hết về đối tượng thì mình cũng không “hiểu”.

Tuy nhiên như cái ly nước này, mình không hiểu gì về nó hết nhưng mình vẫn thấy biết nó rõ ràng. Còn nói là mình “hiểu” về nó, tức mình đang dùng kiến thức, dùng khái niệm để hình dung, để mô tả về cái ly này mà thôi, chưa phải đang trực tiếp thấy nó không qua bất kỳ khái niệm nào, kiến thức nào. 

Phần lớn kiến thức là vay mượn từ người khác, mà không xuất phát từ việc chính mình tự thấy biết trực tiếp. Càng ôm đồm nhiều kiến thức, ôm đồm cho nhiều những điều vay mượn từ bên ngoài thì có vẻ “hiểu càng nhiều”, nhưng “hiểu càng nhiều lại càng vô minh!”.

Một người ai hỏi gì về Tam Tạng Kinh Điển anh ta cũng đều nói được hết, hiểu hết, thì chính người ấy còn vô minh hơn một người không biết gì hết.  Bởi vì khi không biết gì hết thì mới có thể  trực nhận những gì xảy ra chỉ như chính nó đang là, còn nếu kiến thức quá nhiều, hiểu quá nhiều thì trên một sự kiện xảy ra liền dán vào hàng loạt các khái niệm nào là Sắc này, nào là Danh kia, nào Tâm sở nọ... Phân tích qua lại tùm lum đủ thứ trong đó, trong khi sự kiện ấy đã đi qua mất từ lâu rồi. 

Người mang nặng kiến thức, hiểu biết quá nhiều dễ vướng vào kết luận & phân tích. Càng vướng vào phân tích tâm càng lạc vào ảo tưởng, mình có thể gọi đó là cõi “Ảo Tưởng Thiên” (cười).

Còn một người không biết gì hết thì có thể dễ dàng ‘thấy biết như thị”, trong thấy chỉ thấy, trong nghe chỉ nghe. Như ông Bahiya trước khi gặp Đức Phật chẳng biết gì hết, nên chỉ nghe Đức Phật nói một câu là giác ngộ liền, mà không phải là giác ngộ thường mà đắc đạo quả A-la-hán cao nhất luôn...