Học cách trân trọng cuộc sống

Ngày nay, có những thanh niên nam nữ nhiều tiền lắm của, được cha mẹ thương yêu, lo lắng đầy đủ cả về vật chất lẫn tinh thần, nhưng họ không biết trân trọng cơ hội ấy để phát triển bản thân mà lại chìm trong các cuộc ăn chơi thâu đêm suốt sáng, đắm mình trong xì ke ma túy, trong bia rượu, cờ bạc, đua xe,... Hậu quả là những người lao vào ăn chơi trác táng thì tự hủy hoại cơ thể và tinh thần của mình; những người xì ke ma túy thì nhiễm HIV, mắc bệnh xã hội; những người sáng say chiều xỉn thì mất đi lý trí, mất tư cách đạo đức; những người cờ bạc cá độ thì tán gia bại sản, có khi còn tự tử; những người đua xe thì mất mạng hoặc tàn phế suốt đời...

Có câu chuyện như sau: Một cặp vợ chồng kết hôn muộn, sống với nhau khá lâu mới sinh được một đứa con trai. Khi sinh con ra, vợ chồng họ quý như ngọc như vàng. Họ hy vọng người con sẽ nối dõi tông đường, sẽ giúp đỡ cha mẹ lúc tuổi già sức yếu và lo hậu sự cho cha mẹ lúc qua đời. Không may một thời gian sau, bà vợ bị tai nạn chết, người chồng bây giờ vừa là cha, vừa là mẹ, tất cả tình thương ông đều dành hết cho con. Cảnh gà trống nuôi con dù cực nhọc nhưng ông không ngại. Ông đem hết công sức của mình để bảo ban, chăm sóc đứa con trai và mong muốn xây dựng cho nó một tương lai giàu có, ấm no, hạnh phúc. Tất nhiên, ông cũng hy vọng sau này khi già yếu sẽ có người chăm sóc, hoặc lúc chết cũng có con cháu lo cúng giỗ cho mình.

Thế nhưng, khi đứa con đến tuổi 18 thì nó bỏ học đi theo bạn xấu, ăn chơi sa đọa và cuối cùng dính vào ma túy. Khi biết chuyện này, người cha vô cùng đau khổ, ông đã hết lòng khuyên nhủ nhưng do có tính đua đòi, lại bị bạn xấu rủ rê nên người con cứ trượt dài trên con đường sa đọa. Và việc gì phải đến đã đến: anh ta bị nhiễm HIV. Khi nghe tin, người cha lại càng đau khổ, ông biết rằng mạng sống của con mình giờ đây chỉ còn như ngọn đèn trước gió, có thể tắt bất cứ lúc nào.

Thời gian trôi qua, người con kiệt quệ và sắp sửa bước sang thế giới khác. Người cha vẫn dành hết tình thương của mình để hằng ngày chăm sóc, đút cơm, bón cháo, làm vệ sinh cho con. Trong những lúc như thế, người cha cảm thấy đau khổ tột cùng, ông nghĩ rằng việc chăm sóc này đáng lẽ là việc mình được hưởng lúc tuổi già, thế mà bây giờ mình lại phải làm cho con. Và đáng lẽ người con sẽ lo hậu sự cho cha khi nhắm mắt xuôi tay, thì giờ đây người cha già lại phải chuẩn bị từ giã đứa con trai yêu quý.

Nhìn người cha ngày một héo hon, bấy giờ người con mới hiểu và cảm nhận được tình thương yêu vô bờ mà cha đã dành cho mình, những giọt nước mắt ân hận lăn dài xuống gối. Hơn bao giờ hết, lúc này người con muốn được sống, muốn làm lại cuộc đời để xóa đi phần nào những tội lỗi và sai lầm của mình trước kia. Thế nhưng đã không còn kịp nữa rồi! Nếu như cậu con trai này biết nghĩ đến cha mẹ sớm hơn, có lẽ giờ đây đã không đến nỗi phải “thân tàn ma dại” như thế.

Cũng vậy, nếu hằng ngày chúng ta đều nghĩ nhớ về công ơn sinh thành, dưỡng dục trời biển của cha, của mẹ, thì có lẽ không ai dám làm điều gì dại dột gây hại cho bản thân và làm đau lòng hai đấng sinh thành. Sinh được một người con không phải là chuyện dễ. Người mẹ phải mang nặng, đẻ đau và có thể phải đánh đổi cả tính mạng để có được sự sống cho con. Sinh con ra rồi, cha mẹ lại tốn biết bao nhiêu công sức, tiền của để nuôi con đến khi khôn lớn, trưởng thành. Ngày hôm nay, chúng ta có được thân thể cường tráng, khỏe mạnh này, vạn vạn giọt nước mắt mẹ đã rơi, tỷ tỷ giọt mồ hôi cha đã đổ. Vậy mà chúng ta không biết trân quý lại đi hủy hoại thân thể và cuộc sống của mình, để rồi cả đời phải mang tội bất hiếu với những người đã sinh ra và nuôi dưỡng chúng ta nên người.

Trên thực tế, có nhiều người khi làm ăn thất bại hoặc gặp phải những hoàn cảnh bất hạnh trong cuộc sống, họ cảm thấy mình quá đau khổ, bế tắc, và đã tìm đến cái chết. Nếu khi đó, nhìn thấy những người nhiễm chất độc màu da cam, những người tàn tật, những người bất hạnh, chắc chắn họ sẽ nhận ra rằng mình vẫn còn hạnh phúc. Vì sao? Vì họ còn có đôi mắt, có tay chân, có trí óc, chỉ cần như vậy thôi là đã đủ khả năng để làm lại cuộc đời, cho dù có phải làm lại từ đầu. Thậm chí vì một tai nạn nào đó mà mất đi một con mắt, họ vẫn còn hạnh phúc hơn những người mất cả hai con mắt; nếu lỡ mất đi một cánh tay, họ vẫn còn hạnh phúc hơn những người mất cả hai cánh tay...

Tôi được biết nhiều tấm gương tuy tàn mà không phế. Hôm đến giúp đỡ những nạn nhân chất độc màu da cam, tôi có gặp một em đã lên tuổi 18, mà nhìn người ta cứ tưởng em mới lên 9, lên 10. Em được người nhà đặt ngồi trên bàn, nhìn thoáng qua chỉ thấy được cái đầu với khúc mình nhỏ bé, bởi hai tay hai chân đều đã teo lại như cây củi. Vậy mà em đã cố gắng vươn lên và học hết lớp 12. Dù tàn tật nhưng em luôn nỗ lực phấn đấu, không đầu hàng hoàn cảnh của mình. Những người như em đáng để chúng ta trân trọng, ngợi khen. Lại có những em nhỏ tuy cụt cả hai tay nhưng có thể dùng miệng của mình để ngậm bút viết chữ, hoặc dùng cả hai chân để vẽ và đã vẽ được những bức tranh rất đẹp.

Ở Trà Vinh có một người tên là Lê Văn Híp. Lúc mới sinh ra, tay chân của anh đều co quắp, không sử dụng được, gia đình anh lại rất nghèo và có đến mười người con. Do tay chân như vậy nên anh không thể đi xin ăn, anh biết rằng mình cần phải học một nghề gì đó để tự nuôi sống bản thân. Thế nhưng tiền đâu mà học? Cha mẹ cũng đã cho anh đi học đến lớp 7, nhưng học lên nữa thì họ không đủ khả năng. 

Một ngày nọ, có lẽ cũng là một cơ duyên, người anh họ của anh vừa mới học xong nghề sửa chữa điện tử ở Sài Gòn trở về, thế là anh liền mượn những tài liệu của người này để học. Với một ý chí vươn lên mạnh mẽ, anh đã cố gắng tìm hiểu, mày mò và cuối cùng anh đã sửa được ti vi, cassette và radio.

Như quý vị biết, một người tàn tật, tay chân co quắp như thế mà sửa được những thiết bị điện tử li ti là cả một sự nỗ lực. Mỗi lần sửa, anh phải vận dụng cả hai tay, hai chân để kẹp đồ vật lại, lấy miệng cắn vào tua vít, rồi vặn từng con ốc... Dần dần, có nhiều người đem đồ dùng đến thuê anh sửa. Từ đó anh kiếm được tiền nuôi sống bản thân. Ngoài những lúc sửa máy ra, anh còn tự mày mò chơi đàn ghita và anh cũng đã chơi được, thậm chí còn chơi hay nữa.

Nhìn những người tàn mà không phế, luôn đầy ý chí và nghị lực vươn lên như anh Híp, có lẽ những người tay chân đầy đủ, thể chất khỏe mạnh, trí óc minh mẫn, thế nhưng lại chịu đầu hàng số phận hẳn sẽ cảm thấy thật hổ thẹn. Tại sao cứ mãi chịu cảnh thất nghiệp, tại sao chẳng tự làm mà ăn, sống bám vào gia đình, người thân và xã hội. Do ai chúng ta không đủ ăn đủ mặc? Do ai chúng ta mãi nghèo khổ bần hàn? Do ai chúng ta trở thành kẻ sống thừa, bị người đời khinh rẻ? Tất cả đều do chính chúng ta không có ý chí phấn đấu vươn lên mà thôi.

Có một cô gái ở Hậu Giang tên là Cẩm Tú, từ khi sinh ra hai chân em đã bị bại liệt, không cử động được. Lớn lên một chút thì cha mẹ em ly dị nhau, bà ngoại thấy vậy thương tình đem về nuôi. Cuộc sống ở vùng quê vốn đã rất khó khăn, giờ lại gánh thêm một đứa cháu tàn tật nữa nên nhà ngoại đã nghèo lại càng nghèo hơn. Lúc mười hai tuổi, nhìn thấy người ta chèo đò đưa khách qua sông, Cẩm Tú nghĩ rằng phải tìm mọi cách để có thể chèo đò kiếm tiền nuôi thân và giúp ngoại. Để thực hiện được tâm nguyện đó, em nghĩ trước hết là mình phải tập bơi, vì nếu không biết bơi, khi chèo đò lỡ đò lật, em sẽ bị chết chìm. Mặc dù hai chân teo liệt, chỉ còn hai tay nhưng em vẫn quyết tâm tập bơi!

Sau một thời gian tập bơi trên sông, em đã có thể bơi rất giỏi. Lúc bấy giờ em mới nghĩ đến chuyện mua ghe. Nhưng nhà nghèo lấy tiền đâu mà mua ghe? Sau nhiều đêm trăn trở, cuối cùng vào một buổi sáng nọ, em dùng vỏ xe bọc dưới mông của mình, lết từ nhà đi đến chỗ bán ghe. Quãng đường đó hơn mười ki-lô-mét. Đến nơi, em trình bày nguyện vọng của mình với người chủ quán: Em muốn có được một chiếc ghe để đưa khách qua sông, kiếm tiền nuôi thân và phụ giúp bà ngoại. Người chủ ghe rất có lòng từ, khi nghe em trình bày như vậy, ông đã đồng ý bán cho em một chiếc ghe với giá vốn, nhưng một năm sau mới phải trả. 

Thế là ước mơ đã trở thành sự thật. Hằng ngày em chèo đò đưa khách qua sông, kiếm tiền trang trải cuộc sống. Nhưng rồi chiếc ghe cũng tới thời kỳ mục nát, tiền mua ghe mới chưa có mà lúc đó người ta đã xây những cây cầu bắc qua sông, không còn ai đi ghe nữa. Trước tình cảnh đó, em tìm đến câu lạc bộ bơi lội của tỉnh để luyện tập, và sau đó được câu lạc bộ cho đi thi đấu trong nước. Em đã giành được thắng lợi ngay trong lần đầu tiên dự thi.

Thấy được khả năng bơi lội của em, người ta cho em đi thi đấu ở nước ngoài. Chỉ trong vòng sáu năm, từ 2001 đến 2006, em đã tham dự rất nhiều giải đấu ở nhiều nước trên thế giới và đã giành được 14 huy chương vàng, 4 huy chương bạc, 4 huy chương đồng. Sự thành công này là niềm vinh dự không những cho bản thân em mà còn cho cả đất nước chúng ta.

Vậy là từ một cô bé tật nguyền, hai chân không hoạt động được, chỉ còn hai tay, em đã vươn lên trở thành một vận động viên bơi lội khuyết tật đạt được rất nhiều huy chương quốc tế. Hoàn cảnh của chúng ta tốt hơn Cẩm Tú gấp nhiều lần, thế nhưng chúng ta đã làm được gì đem lại vinh quang cho bản thân, gia đình và cho quê hương, đất nước?

Ở Cần Thơ cũng có một người tên là Nguyễn Phương Duy. Lúc ba tuổi cậu bị ban sởi và sau đó mù cả hai mắt. Vượt qua hoàn cảnh, cậu đã cố gắng phấn đấu học hết lớp 12, và trong thời gian học phổ thông cậu còn học thêm đàn ghita và đàn organ nữa. Chính sự đam mê học hỏi đã giúp cậu chơi đàn rất hay, và trong một cuộc thi dành cho các nhạc công, cậu đã đạt được giải đặc biệt.

Chúng ta có hai con mắt rất sáng nhưng học nhạc mãi không thông, học đàn mãi không được, có khi học lâu rồi mà bàn tay vẫn lúng túng, chệch choạc trên những phím đàn. Trong khi đó, Phương Duy mù cả hai mắt, hoàn toàn không thấy được gì mà lại chơi đàn rất giỏi. Ý chí và nghị lực của cậu thực sự là tấm gương sáng để chúng ta noi theo, học tập.

Có những người được cha mẹ khuyến khích và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho đi học, nhưng lại không chịu học. Còn Phương Duy cũng như nhiều người mù khác, tuy không có đầy đủ điều kiện cả khách quan lẫn chủ quan, nhưng với quyết tâm và nghị lực phi thường, họ đã làm nên những điều kỳ diệu. Có những người mù đã tốt nghiệp lớp 12 và giải được tất cả bài toán trong chương trình học phổ thông. Có những người mù đang học và dạy tiếng Anh. Có những người mù viết được, vẽ được, đánh máy vi tính được... Có thể nói họ mù mà sáng.

Nhưng trên đời này cũng có những người sáng mà lại như mù. Họ có đầy đủ sức khỏe, đầy đủ tay chân, vậy mà chẳng khác gì những người tàn tật. Nhìn lại bản thân, chúng ta đúng là những người có phước lớn, vậy mà lắm lúc gặp khó khăn, hoạn nạn, chúng ta thui chột ý chí, đánh mất niềm tin, thậm chí suy sụp đến mức muốn hủy hoại cả thân thể của mình. Khi biết được những câu chuyện như thế này, thực sự chúng ta cảm thấy quá hổ thẹn!

Tôi nhớ có một lần, một cô gái khoảng hai mươi tuổi đến gặp tôi than khổ và bảo có ý định tự tử. Tôi hỏi lý do thì cô ấy kể:

- Con có yêu một người, chúng con thương nhau và về sống với nhau. Nhưng được một thời gian thì người yêu con bỏ đi với người khác. Con đau khổ quá! Con muốn tự tử để quên đi nỗi khổ này.

Tôi liền nói cô nên mừng chứ không nên đau khổ. Cô gái ngạc nhiên hỏi:

- Con mất người yêu mà thầy bảo nên mừng là sao?

Tôi nói, phải mừng mới là đúng, vì người thanh niên kia đến với cô không phải bằng tình yêu chân thật, anh ta chỉ muốn thỏa mãn dục vọng. Khi thỏa mãn rồi, anh ta bỏ cô để đi tìm niềm vui mới. Lúc hai người chỉ mới là người yêu, nếu người này bỏ đi với người khác thì đó là chuyện tốt. Vì sao? Vì chúng ta sẽ không cưới phải người không yêu mình thật lòng. Nếu anh ta thật sự yêu thương cô thì đã không “đứng núi này trông núi nọ”.

Có nhiều đôi vợ chồng lấy nhau về, sống với nhau chưa được bao lâu thì sinh ra bất hòa, chửi rủa, đánh đập nhau. Làm sao chúng ta chắc được rằng người sẽ kết tóc xe tơ với mình có thể tâm đầu ý hợp với mình mãi mãi? Đến khi vợ chồng sống chung một mái nhà mà cảm thấy như đang sống với kẻ thù nhiều đời, nhiều kiếp thì mới thật sự là khổ, bởi lỡ vướng vào rồi, lỡ có con với nhau rồi thì sống cũng không yên mà bỏ cũng không được. Như vậy, nếu hai người dây dưa dẫn đến có con rồi anh ta mới bỏ đi, lúc đó cái khổ còn gấp đôi, gấp ba lần hiện tại. Tóm lại, anh ta bỏ đi sớm thì cô nên mừng mới phải, đừng cứ mãi đau khổ nữa!

Tôi hỏi tiếp rằng trong cuộc sống này, điều gì quý giá hơn? Người yêu của cô hay thân mạng của cô? Cô trả lời thân mạng là quý hơn. Tôi nói, đúng vậy. Người này bỏ mình đi rồi thì sẽ có người khác đến với mình, còn thân mạng mất đi rồi có kiếm lại được không? Đức Phật đã dạy chúng ta, một con rùa mù trăm năm mới trồi lên mặt nước một lần, lại chui đầu vào đúng cái lỗ trên một khúc cây trôi giữa biển cả khó như thế nào thì trong sáu nẻo luân hồi, muốn có lại được thân người cũng khó như vậy.

Chúng ta phải nghĩ thân mình là quý, người này không yêu mình thì sẽ có người khác, tiền mất rồi thì mình kiếm tiền khác, địa vị mất mình kiếm địa vị khác,... Tất cả mọi thứ ở bên ngoài thân, nếu mất đi chúng ta đều có thể tìm lại. Nhưng nếu để mất tấm thân này rồi thì hết thảy mọi thứ trong đời, dù chúng có tốt cách mấy, đẹp cách mấy, vui cách mấy, chúng ta cũng không thể hưởng thụ được nữa.

Chúng ta phải có cái nhìn sáng suốt, không nên hễ đụng chuyện quá đau buồn là tìm đến cái chết. Những người tự tử là rất ngu dại! Ở thế gian này, nếu quý vị mắc nợ người ta một triệu đồng rồi trốn đi thì có hết nợ không? Không thể hết nợ được! Vẫn là người thiếu nợ. Chừng nào quý vị trả cho người ta một triệu đồng thì mới hết nợ. Cũng vậy, bây giờ chúng ta gặp điều đau khổ trong cuộc sống rồi tìm đến cái chết, như vậy đã xong chưa? Chưa xong đâu, chúng ta sẽ phải mang nghiệp khổ này qua đời sau để trả tiếp, mà trả càng lâu thì nghiệp càng dày, bởi nghiệp cũ chưa xong đã tạo thêm nghiệp mới, nên tốt nhất bây giờ mình hoan hỷ trả một lần cho xong để mãi mãi về sau không còn mắc nợ nữa. Đó chính là đạo lý nhân quả.

Trong cuộc sống, đôi khi công việc làm ăn bị thua lỗ, phá sản, phải bán nhà bán đất để chi trả, hoặc vì một lý do nào đó mà tài sản của chúng ta mất đi, chúng ta hãy nghĩ rằng: Dù làm ăn tiền tỷ có thua lỗ, mình vẫn còn tiền triệu; dù phải bán một căn nhà lầu để trả nợ, mình vẫn có thể mua một ngôi nhà cấp bốn; dù bị mất một chiếc Mercedes, mình vẫn còn chiếc Honda để đi. Nếu có được cái nhìn như thế chúng ta sẽ bớt khổ. Hãy nhìn xuống để thấy còn biết bao nhiêu người khổ hơn mình nhiều lắm!

Một lần, tôi có đến dự lễ cầu siêu tại chùa Chúc Thánh ở Hội An. Đây là một ngôi chùa rất nổi tiếng ở Quảng Nam. Buổi sáng hôm đó có vài người mù vào chùa bán những mặt hàng mà họ tự làm ra. Quý thầy liền hỏi:

- Sao hôm nay các vị lại vào đây bán?

Họ trả lời:

- Nghe nói hôm nay có lễ, Phật tử về đông nên chúng tôi đem hàng vào bán.

Quý thầy nói:

- Hôm nay chỉ là buổi lễ trong gia đình thôi chứ không phải lễ lớn, cũng không có Phật tử về đông đâu.

Thấy những người mù tự mình làm ra các sản phẩm rồi lại tự đem đi bán để kiếm sống, tôi nói với một Phật tử trong đoàn biếu họ mỗi người 100.000 đồng. Khi nhận được số tiền đó họ rất vui mừng. Họ nói:

- Hôm nay được quý thầy cho 100.000 đồng, vui quá! Nếu số tiền này mà làm thì phải mất cả tuần mới có được!

Đối với họ số tiền đó quý như vậy, nhưng đối với một thanh niên con nhà giàu ăn tiêu tiền triệu quen rồi, khi được cha mẹ cho 100.000 đồng thì sẽ nói gì? Có thể cậu sẽ than là ít quá, không những thế cậu còn buồn, còn giận cha mẹ nữa! Chúng ta thấy, cùng một số tiền, có người thì rất vui, rất quý, có người lại chê ỏng, chê eo. Nếu thường nghĩ đến những người đói rách, bần cùng trong xã hội, chúng ta sẽ biết trân trọng từng đồng tiền mà mình có được.

Như vậy, để thoát khỏi sự buồn khổ, chúng ta cần thay đổi suy nghĩ của bản thân. Nếu có hai người cùng ngồi tù, một anh suốt ngày than vãn về chuyện quá khứ, kêu khổ về cảnh hiện tại và lúc nào cũng ngồi oán trời trách người; còn anh thứ hai lại sống một cách thản nhiên, tự tại thì anh nào là người sáng suốt hơn? Đã rơi vào hoàn cảnh ấy rồi, dù có kêu khổ, than buồn cũng vẫn phải ngồi tù, cứ vui vẻ mà sống, mà học tập cho đến lúc mãn hạn tù rồi ra có phải tốt hơn không? Bởi vì cách suy nghĩ khác nhau nên cùng thụ án tù mà một người luôn đau khổ, buồn rầu, một người lại luôn ung dung, tự tại.

Chúng ta cũng thế thôi, cùng sống trên cuộc đời này, người thì buồn khổ, người thì an lạc. Hãy thử xem mình giống như những người tù, mỗi người đều đang thụ những mức án khác nhau: có người mười năm, hai mươi năm, ba mươi năm, cũng có người bảy mươi năm, tám mươi năm,... Dẫu biết rằng cuộc sống còn nhiều đau khổ, nhưng dù ngày ngày chúng ta than vãn, oán trách cũng không giải quyết được vấn đề gì. Ai làm ta khổ? Ai làm ta vui? Tất cả đều do chính ta mà thôi.

Ngay từ lúc mới sinh, mỗi người đã có một bản án tử, không sớm thì muộn cũng phải nhận lãnh. Cuộc đời ngắn ngủi lắm, được bao nhiêu năm thì hãy vui sống bấy nhiêu năm. Cuối cùng thì ai cũng phải từ giã cõi đời này, nhưng nếu đã sống một cuộc đời ý nghĩa thì đến khi nhắm mắt xuôi tay, chúng ta sẽ không cần luyến tiếc quãng thời gian mình đã hiện diện trên cõi hồng trần.

Phương pháp so sánh là một cách để chúng ta xoa dịu và hóa giải nỗi khổ niềm đau, để nỗ lực vươn lên trong cuộc sống. Chẳng may bị tai nạn mất một chân, mình sẽ cảm thấy rất đau khổ, bất lực. Thế nhưng, so với những người bị mất cả hai chân, mình vẫn còn hạnh phúc hơn họ. Ngược lại, nếu cuộc đời chúng ta đã thành công và may mắn rồi mà lại được nhìn thấy nhiều người giỏi hơn mình, chúng ta sẽ càng biết phấn đấu vươn lên.

Tuy nhiên, nếu cứ mải nhìn lên và so sánh với những người cao hơn, trong khi khả năng, sức lực và trí tuệ của mình có hạn thì coi chừng càng nhìn lên bao nhiêu mình sẽ càng đau khổ bấy nhiêu. Đức Phật đã dạy: “Cầu không được là khổ”. Chúng ta mong cầu sao cho bằng người nhưng không đạt được thì tất nhiên là sẽ khổ. Bởi vậy, nhìn lên để phấn đấu là một việc tốt, nhưng điều quan trọng là phải biết đủ với khả năng của mình. Nếu không, sự ham muốn có thể sai sử chúng ta làm những việc bất chính, những nghề tà mạng, miễn sao đạt được mục đích thì khi đó, chính là chúng ta đang tự chôn mình vào hố sâu của sự đau khổ.

Thấy một ông thủ tướng có địa vị, có thế lực, làm được rất nhiều việc tốt cho dân, cho nước, mình cũng mong làm thủ tướng như người ta nhưng tài năng, học thức, đạo đức không có thì đó cũng chỉ là mơ ước hão huyền. Hoặc thấy một ông giám đốc đi một bước kẻ hầu người hạ, gọi một tiếng kẻ dạ người thưa, mình cũng muốn làm giám đốc như ông ấy nhưng năng lực có hạn thì mong muốn đó cũng chẳng khác gì nằm mơ giữa ban ngày. Hoặc thấy một bác sĩ giỏi chữa được bệnh cho rất nhiều người, mình cũng muốn làm vậy nhưng học hành không chăm chỉ, kém cỏi thì làm sao có thể trở thành bác sĩ, làm sao có khả năng chữa trị cho bệnh nhân? Hoặc thấy những cầu thủ đá bóng chuyên nghiệp, được người người yêu quý lại còn kiếm được nhiều tiền, mình cũng muốn làm cầu thủ bóng đá nhưng sức khỏe yếu kém, huyết áp thất thường, chạy một chút đã thở hổn hà hổn hển, đá bóng nhựa còn chưa nổi thì làm sao làm cầu thủ?

Thấy người ta có tiền để đi làm từ thiện, giúp đỡ những người nghèo khổ, khó khăn, mình cũng muốn làm được như họ. Mong muốn đó là điều tốt, nhưng trước hết cần phải kiếm được tiền bằng những nghề lương thiện, bằng chính khả năng, đạo đức, trí tuệ của mình, chứ không phải tìm đủ mọi cách để có tiền, kể cả phải làm những nghề bất chính.

Kiếm tiền bằng nghề nghiệp bất chính, hoặc như đức Phật dạy là những nghề tà mạng, dù dùng để làm từ thiện cũng không nên chút nào. Chẳng hạn, chúng ta làm những nghề như sát sinh, buôn lậu, buôn vũ khí, buôn xì ke ma túy,... Tuy chúng ta có lấy tiền đó để làm từ thiện, để giúp người nghèo, việc này sẽ tạo phước, nhưng cái nghề của chúng ta làm là có tội, mà cái tội này nó còn nặng hơn cả cái phước nên không thể tránh khỏi những ác nghiệp phải đeo mang. Vậy nên, Phật tử chúng ta cần phải có chính kiến, không nên thấy người ta làm rồi bắt chước làm theo. Có như thế chúng ta mới không mang tội vào thân và không phải gánh lấy những quả báo khổ đau sau này.

Tất cả ví dụ trên cho ta thấy, cần phải biết tự lượng sức mình. Nếu chúng ta có tài, có đức, có trí, làm được những việc lợi ích cho xã hội thì nên nhìn lên, nên vươn lên, bởi vì không biết nhìn lên, không biết vươn lên, chúng ta sẽ không bao giờ tiến bộ. Thế nhưng, chúng ta cũng phải biết giới hạn của mình, nếu cứ muốn đạt được những điều không thực tế, vượt quá khả năng thì sẽ chỉ tạo thêm đau khổ cho bản thân mà thôi.

Trên thực tế có rất nhiều người khổ về vật chất, họ không có cơm ăn, áo mặc, thậm chí không có nổi một chỗ dung thân. Thế nhưng khổ về vật chất chưa thật sự là khổ, khổ về tinh thần mới là nỗi khổ lớn nhất. Đa phần người ta chỉ lo nỗi khổ về thân thể, ít ai quan tâm đúng mức đến nỗi khổ về tinh thần, trong khi nỗi khổ này còn lớn hơn, nguy hiểm hơn nỗi khổ về vật chất rất nhiều. Chính vì vậy, tinh thần của người Phật tử hằng ngày hằng giờ cần phải được nuôi dưỡng bằng Phật pháp. Cái đói của thân thể chỉ làm cho chúng ta chết một đời này, nhưng cái đói về Phật pháp sẽ khiến chúng ta phải chết muôn đời.

Có những người làm điều ác mà không biết mình đang làm ác. Có những người gây ra biết bao tội lỗi mà không biết mình đang tạo nghiệp bất thiện. Họ không hiểu gì về nhân quả, không nhận thức được thế gian vô thường, không biết thân người là giả tạm và không tin rằng có đời này, đời sau. Do không biết gì về nhân quả, tội phước nên họ dám làm cả việc xấu, miễn sao thỏa mãn được những dục vọng của mình. Từ cái thấy biết sai lầm dẫn đến suy nghĩ sai, lời nói sai, hành động sai, và sớm muộn gì quả báo khổ đau cũng sẽ đến gõ cửa nhà họ.

Chúng ta là những người rất may mắn: Được sinh làm người có đầy đủ lục căn, lại còn được biết đến Phật pháp, được đến chùa tu học và được những người bạn lành khích lệ, động viên. Vậy so với nhiều người là chúng ta đã có phước hơn rất nhiều. Nếu không may trong cuộc sống gặp phải điều bất hạnh, chúng ta hãy nhớ lại những điều này để biết trân trọng những gì mình đang có, để an ủi, khích lệ mình chuyển hóa tất cả nỗi khổ, niềm đau.