Không tranh cãi, tranh cãi mới thật sự dừng lại

Tuy nhiên, khi mất chánh niệm, suy nghĩ, lời nói và hành vi sẽ lập tức bị tham dục, sân hận, mặc cảm và kiêu mạn dẫn dắt. Cuộc trao đổi để hiểu nhau, hợp tác và hướng thượng, bỗng nhiên trở thành một cuộc chiến, một cuộc tranh cãi. Kết quả đau khổ không thể tránh sẽ chia đều cho cả hai phía.

Trong nhiều trường hợp, di chứng đau khổ do kết quả thắng thua mang lại, còn có thể trở thành mối thù đi qua nhân sinh muôn kiếp.

Đức Phật Gotama có lần nói với các học trò: “Này các Tỷ-kheo, Ta không tranh cãi với đời, chỉ có đời tranh cãi với Ta. Này các Tỷ-kheo, người nói pháp không tranh cãi với bất cứ một ai ở đời.”[1]

Nhà văn Mark Twain cũng có lần chia sẻ: “Đừng bao giờ tranh luận với một người ngu. Vì khi đó, họ sẽ kéo ta xuống ngang với trình độ của họ và đánh bại ta bằng kinh nghiệm ngu lâu năm”.[2]

Cuộc sống này, trao đổi với người thiện chí, chỉ cần đủ, rõ và chân thật. Với người không thiện chí, cố chấp, cần chánh niệm để không đi vào tranh cãi vô bổ. Tranh cãi hơn thua chỉ làm cho ngã mạn và sân hận có duyên lớn lên. Không tranh cãi, tranh cãi mới thật sự dừng lại.[3]

Một người có trí, người ấy sẽ biết tự phòng hộ, tự trầm tĩnh và tự điều phục. Làm sao có thể nói chuyện băng tuyết với côn trùng mùa hạ?[4]. Làm sao có thể nói chuyện mùa đông với châu chấu  không biết có mùa đông?[5]

Không có hạnh phúc gì khi chiến thắng một người kém mình. Và tất nhiên, cũng không có minh triết gì khi để những tranh cãi vô bổ làm cho mình phiền muộn.

Nhìn sâu hơn, mình còn thấy cái thắng luôn mang về thù oán và cái thua luôn làm lớn khổ đau. Thắng một cuộc tranh cãi, nhưng có khi thua một mối quan hệ. Người biết mình và có hạnh phúc, không ai còn giữ nữa thắng và bại trong tâm[6].

Nhuận Đạt

-------------

[1]Tương Ưng Bộ III, chương 1, phẩm Hoa, Hoà thượng Thích Minh Châu dịch Việt

[2]Never argue with stupid people. They will drag you down to their level and then beat you with experience

[3] 《道德经》："以其不争，故天下莫能与之争."

[4]《庄子· 外篇·秋水第十七》：“夏虫不可以语于冰者,笃于时也.”

[5] 《孔子》: “他是蚱蜢，蚱蜢春天生，秋天亡，一生只经历过春、夏、秋三季，没见过冬天。你跟他讲三季他会满意，讲四季吵到晚上也不会有结果的.”

[6] Pháp Cú (Dhammapada) 201: “Chiến thắng sanh thù oán; Bại trận nếm khổ đau; Ai từ bỏ thắng bại; Tịch tịnh hưởng an lạc”.