Mùa Phật đản Thiền trà đạo hòa tấu cùng tiếng hát truyền thống Hàn Quốc

Theo quy ước, tiết cốc vũ là khoảng thời gian bắt đầu từ khoảng ngày 19 hay 20 tháng 4 khi kết thúc tiết thanh minh và kết thúc vào khoảng ngày 5 hay 6 tháng 5 trong lịch Gregory theo các múi giờ Đông Á khi tiết lập hạ bắt đầu. Những ngày có cơn mưa ngọt giúp các loại ngũ cốc sinh trưởng nẩy mầm xanh lá. Người nông dân chuẩn bị ngâm hạt giống, gieo các loại hạt giống, cấy lúa. Thời điểm các liếp Trà khu vực phía Nam Hàn Quốc bắt đầu nẩy chồi non xanh mướt.

Búp trà hát trước Tiết Cốc vũ được gọi là là Wujeoncha (Vũ tiền trà), chỉ loại trà trước Tiết Cốc vũ. Đây là những búp trà được hái đầu tiên, được gọi là Cheotmulcha, tức “trà nước đầu”. Loại trà này chủ yếu làm từ búp non nên có vị thuần và được đánh giá là loại trà hạng tốt nhất, giá thành cao do số lượng có giới hạn. Rất nhiều loại trà tùy vào thời điểm thu hoạch để phân loại và phương thức sơ chế. Chén trà ngon nhất là chén trà được uống trong lúc trải lòng với những người tri kỷ, thân thương.

Người Hàn đã biết thưởng thức văn hóa trà đạo, uống trà từ thời tam quốc trên bán đảo Hàn Quốc gồm Goryeo (Cao Ly) miền Bắc, Baekje (Bách Tế) ở miền Tây Nam và Silla (Tân La) ở miền Đông Nam.

Ý nghĩa dâng trà trong nghi lễ Phật giáo hết sức đặc biệt. Khắp chốn Thiền môn, chúng ta có thể tìm thấy hình ảnh dâng trà được khắc hoặc vẽ trên các chuông lớn hoặc tranh Phật giáo.

Trà muốn ngon thì phải pha bằng nước đun sôi rồi để hơi nguội đi một chút. Khoảng thời gian chờ đợi trà ngấm sẽ khiến con người chìm đắm trong suy tư nếu lẻ bóng một mình. Ngược lại, còn gì bằng nếu có thể hàn huyên với bạn bè bên tách trà thơm.

Vị Tiền bối có công đưa "trà" thành "đạo" ở Hàn Quốc trong thời hậu Joseon (Triều Tiên) là Thiền sư Thảo Y (1786~1866), được nhân dân sùng kính tôn vinh Thánh Trà Thảo Y Thiền sư. Ngài đã để lại cho hậu thế một cuốn sách có tựa đề (Dongdasong tea - Đông trà tụng), ghi lại những câu chuyện truyền thuyết về trà, tác dụng dược lý của trà, chất lượng trà, các loại trà ngon và cả cách pha trà. Trong cuốn sách này có đoạn rằng: “Trà uống một mình là “Thần”, uống hai người là “Thắng”, ba bốn người cùng uống là “Sở thích”, năm sáu người uống chỉ là “Thế”, bảy tám người là “Chia nhau cùng uống”.

Đoạn văn này với ý rằng nhâm nhi thưởng thiền trà đạo một mình là cái thú phong lưu nhất.

Thiền sư Thảo Y truyền tụng rằng: “Việc cuốc đất trồng trà và thưởng thức trà đạo so với sự tu hành chẳng khác...” Những áng thơ in đậm nét tình đời ý đạo trong tuyển tập thơ Đông Trà tụng của mình, Ngài đã giới thiệu với độc giả cách chế biến, phân loại trà, cách uống và thưởng thức trà, sự ưu việt của hương, vị, phong cách và dược lý của trà Hàn Quốc hơn hẳn so với trà Trung Quốc:

Qua vài dòng tâm sự mộc mạc, thấu tình đạt lý, Ngài đã thể hiện phần nào được niềm an lạc hạnh phúc của một người thư giãn với chén Trà thơm ngon tinh khiết trong đêm khuya thanh vắng. Sống ở đời mỗi người chúng ta nên tự thưởng cho mình những khoảnh khắc êm đềm thơ mộng này.

Nhà thư họa nổi tiếng trong thời Triều Tiên (Joseon) có tên là Kim Jeong-hee (Kim Chính Hỷ) (1786-1856) hiệu Chusa (Thu Sử) thường thư từ giao lưu đối ẩm Trà đạo ấm tình đạo hữu với Thảo Y Thiền sư. Một bức thư gửi Thiền sư Thảo Y về việc cho uống Trà đã viết:

Sau khi nhận được bức thư này, Thảo Y Thiền sư đã gửi trà kèm theo thư cho Kim Jeong-hee. Thư đáp rằng:

Nhị vị danh nhân nghệ sĩ tài ba trọng nghĩa tình đạo hữu là vậy mà thư từ qua lại cho nhau sao thật chất phác, mộc mạc và gần gủi đời thường đến vậy? Dù nhịp sống ngày nay có bận bịu đến đâu thì chúng ta cũng nên giành cho nhau một khoảnh khắc thư giãn, bên nhau cùng uống chén Trà nóng để trút bầu tâm sự và thanh thản hồn nhiên để nhìn thế sự thăng trầm biển dâu thay đổi theo tháng ngày. 

Là một Thiền sư Phật giáo của thời đại Triều Tiên (Choseon), Ngài cũng là một bậc thầy về pha trà, và gần đây đã được công nhận như là bậc Thánh khai sáng Trà đạo Hàn Quốc, người đưa nghệ thuật pha Trà, tiếp hơi thở cuộc sống mới tại Hàn Quốc. Vào năm 1997, Thiền sư Thảo Y đã được chọn là danh nhân văn hóa trà đạo.

Trà được biết đến là một loại thức uống có ích cho sức khỏe. Giới khoa học gần đây đã công bố những kết quả nghiên cứu chứng minh trà có tác dụng ngăn ngừa bệnh đãng trí. Nếu mỗi ngày uống một tách trà, nguy cơ đãng trí sẽ giảm tới 50%, đặc biệt, hiệu quả đối với những người mang gen di truyền căn bệnh này lên tới tận 80%. Trong cuộc sống bận rộn hàng ngày, dành thời gian nhâm nhi một chén trà ngát hương thơm cũng sẽ phần nào giúp chúng ta giải toả bớt những căng thẳng, bức xúc thường nhật. Ở Hàn Quốc, đã từ lâu đời, trà luôn là loại đồ uống được người dân ưa thích. Trong sử ký Samgukyusa (Tam quốc di sự) của thế kỷ XIII có nội dung rằng nhà vua tặng trà cho những vị sư tăng có công với đất nước, và các Hwarang, những đội quân thanh thiếu niên ưu tú dưới thời Silla, cũng lấy chén trà để thanh lọc tâm hồn. 

Trà là thứ đồ uống dâng lên người cao quý và vì thế, chén trà cũng không thể thiếu trong mâm cơm cúng tổ tiên của người Hàn Quốc trong những dịp lễ, tết. Giới Phật giáo cũng rất coi trọng trà. Trong nghi thức lễ Phật, bài tụng về trà cũng hay được các tăng ni xướng đọc rằng: “Chén trà tinh khiết chúng con dâng lên Người sẽ biến thành những giọt sương ngọt lành. Dâng lên điện Tam bảo, chúng con cầu xin các vị hãy làm tan biến những oán hận cõi này.”

Tâm nguyện cầu an của người dân qua chén trà còn được thể hiện trong nhạc phẩm Dagesong “Tụng bài kinh về trà”.

Từ văn hóa Trà đạo Hàn Quốc, hương vị của Trà đạo lan tỏa khắp chốn nhân gian, đã đem lại nguồn cảm hứng cho các danh nghệ sĩ đã ngẫu hứng sáng tác những nhạc phẩm để lại cho hậu thế:

* Nhạc phẩm Chahyangije (Trà hương nhị đề) / Hwang Byeong-gi (sáng tác), Lee Ji-yeong (đàn tranh 12 dây Gayageum)

* Nhạc phẩm Dongdasong (Đông trà tụng) / Park Beom-hun (sáng tác), Hội nghiên cứu âm nhạc sáng tác Hàn Quốc 

* Nhạc phẩm Dagesong “Tụng bài kinh về trà”/ Kim Yeong-gi (hát), dàn nhạc thính phòng Phật giáo Mahayeon (Ma-ha-diễn).

* Nhạc phẩm Cheongseonggok (Thanh thanh khúc) / Lee Du-won (sáo trúc ngắn Danso)

* Nhạc phẩm “Barami Jeonhaneun Mal” (Lời gió đưa) / Kwon Jeong-gu (sáng tác), Han Chung-eun (sáo trúc ngang nhỏ Sogeum), Noh Eun-ha (đàn nhị Haegeum), Kwon Jeong-gu (ghi-ta)

Vân Tuyền (Nguồn: Báo PG Hàn Quốc)