“Năm vóc sát đất” là gì?

Sự thù thắng của việc lạy Phật

Theo Phật Quang đại từ điển (tập 3) dẫn sách Đại Đường Tây Vực ký (quyển 2), nói về cách lạy Phật “năm vóc gieo xuống đất” gồm: Trước hết, quỳ gối bên phải (gồm toàn bộ đầu gối, ống chân và mu bàn chân) sát đất, kế đến là gối bên trái, rồi đến hai khuỷu tay sát đất, hai bàn tay ngửa ra duỗi thẳng quá trán, sau cùng là đỉnh đầu đặt sát đất, giữ yên một lúc, như thế gọi là một lạy cung kính (cung kính lễ).

Động tác “hai khuỷu tay sát đất, hai bàn tay ngửa ra duỗi thẳng quá trán” biểu thị cho việc hai tay người lạy nâng bàn chân của Thế Tôn cung kính đặt trán và đỉnh đầu lên hai bàn chân Phật mà đảnh lễ. Cho nên, cách lạy này còn gọi là “đầu diện tiếp túc quy mạng lễ” (đầu mặt chạm chân Thế Tôn cung kính lễ lạy). Như vậy, cách lạy Phật “trán cúi chạm xuống đất, còn hai bàn tay ngửa đưa ra phía trước trán” là đúng với quy cách lạy Phật “năm vóc sát đất”.

Việc lạy Phật cần chậm rãi, thong thả, trang nghiêm và thành kính. Nên “khi lạy xuống sát đất, giữ yên một lúc mới đứng dậy” là rất cần thiết vì không chỉ thân mà cả tâm đều cung kính lễ. Do đó, cần một khoảng thời gian để dốc hết tâm tư kính cẩn lạy Phật. Vì thế những ai “cúi lạy xuống thì liền đứng lên ngay” là chưa đúng với quy cách lạy Phật “năm vóc sát đất”. Gieo “năm vóc sát đất” có ý nghĩa nhiếp phục sự kiêu mạn của bản thân và tỏ lòng thành kính, tâm quy mạng đối với Thế Tôn. Lạy Phật như vậy mới tội diệt phước sinh, công đức vô lượng.

Ý nghĩa và tác dụng của lễ bái, lạy Phật

Theo Hoa Nghiêm kinh tùy sớ diễn nghĩa sao, khi kính lễ Tam Bảo năm vóc gieo sát đất có ý nghĩa nhiếp phục sự kiêu mạn và tỏ lòng thành kính: 

1. Khi gối bên phải sát đất nguyện cho chúng sanh được đạo chánh giác. 

2. Khi gối bên trái sát đất, nguyện cho chúng sanh không khởi tà kiến ngoại đạo, tất cả đều an trụ trong đạo chánh giác. 

3. Khi tay phải sát đất, nguyện như Thế Tôn ngồi tòa kim cương, đại địa rúng động, hiện bày tướng lành, chứng nhập đại Bồ-đề. 

4. Khi tay trái sát đất, nguyện cho chúng sanh xa lìa ngoại đạo, khiến họ vào chánh đạo. 

5. Khi đỉnh đầu sát đất, nguyện cho chúng sanh lìa tâm kiêu mạn, đều được thành tựu vô kiến đỉnh tướng.

Quy định là lạy 3 cái, đó là lễ lạy Tam bảo tức Phật bảo, Pháp bảo và Tăng bảo. Nhưng thật ra, vì lòng thành kính đối với Phật, ta có thể lạy bao nhiêu cũng được để tỏ lòng tôn kính và xả bỏ tâm cống cao ngã mạn. Nhưng với người bệnh hoạn, hoặc già yếu không lạy được đúng phép thì cũng không có tội, miễn sao giữ tâm thành kính hướng về Phật là tốt.