450
Nghe nhiều chưa hẳn đã đa văn
Người học Phật ai cũng biết đa văn là hạnh nghe nhiều, hiểu biết Phật pháp sâu rộng, thông tỏ nghĩa lý.
Ngày xưa chỉ có nghe thuyết pháp và hỏi đạo trực tiếp nơi các bậc thầy mà thôi, không có các phương tiện khác. Ngày nay, đa văn còn có nghĩa là đọc kinh sách nhiều, học tập và nghiên cứu sâu, nghe pháp gián tiếp qua băng đĩa thuyết giảng.
Người học Phật thời nay, nếu đủ duyên lành thì có thể học đến tiến sĩ Phật học hay hậu tiến sĩ. Có thể xem chư vị là đội ngũ Tăng tài, là giáo sư giáo thọ, là những nhà nghiên cứu, trước tác hay dịch thuật, có cống hiến to lớn trong sự nghiệp hoằng pháp.
Vấn đề đặt ra là tuy học rộng, nghe nhiều, bằng cấp cao nhưng chưa hẳn đã đa văn. Đức Phật khuyên hàng đệ tử nên lập hạnh nghe nhiều, nhưng đa văn theo bản ý của Ngài thì không chỉ học cao hiểu rộng về giáo pháp mà phải thân chứng, thấy ra sự thật.
“Một thời, Phật ở tại vườn Cấp Cô Độc, rừng cây Kỳ-đà, nước Xá-vệ. Bấy giờ, có một Tỳ-kheo kia, đi đến chỗ Phật, làm lễ Phật, rồi đứng qua một bên, bạch Phật rằng:
- Như Thế Tôn nói đa văn. Vậy thế nào là đa văn?
Phật bảo Tỳ-kheo:
- Lành thay! Lành thay! Nay ngươi muốn hỏi Ta về nghĩa của đa văn phải không?
Tỳ-kheo bạch Phật rằng:
- Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
Phật bảo Tỳ-kheo:
- Hãy lắng nghe và suy nghĩ kỹ, Ta sẽ vì ngươi mà nói.
- Tỳ-kheo, nên biết, nếu nghe pháp mà đối với sắc phát sanh yểm ly, ly dục, diệt tận, tịch tĩnh, thì đó gọi là đa văn. Cũng vậy nếu nghe pháp mà đối với thọ, tưởng, hành, thức phát sanh yểm ly, ly dục, diệt tận, tịch tĩnh, thì gọi đó là đa văn. Này Tỳ-kheo, đó gọi là đa văn mà Như Lai nói.
Tỳ-kheo kia sau khi nghe những lời Phật dạy, phấn khởi vui mừng, làm lễ mà lui”.
(Kinh Tạp A-hàm, quyển 1, kinh số 25. Đa văn)
Đức Phật dạy những gì và không dạy những gì?
Lời bàn:
Rõ ràng, học Phật pháp giỏi, có bằng cấp cao chỉ mới thành tựu về thức tri, nên không gọi là đa văn. Đặc điểm của thức tri là hiểu biết nhưng cạn cợt (còn những cấp độ nhận thức cao hơn như thắng tri, tuệ tri, liễu tri). Thức tri có thể phân biệt được thiện ác nhưng không thể vượt thắng phiền não của tự thân. Nên quá tự mãn và dừng lại nơi thức tri là một sai lầm lớn của người học Phật.
Theo lời dạy của Thế Tôn thì học Phật bên ngoài nơi kinh sách và các học đường (kể cả các phân khoa Phật học của các đại học trứ danh trên thế giới) chỉ là bước đầu. Ngôi trường cao nhất của người học Phật là chính mình. Học ngay nơi tứ đại, ngũ uẩn của chính thân tâm này. Học làm sao mà đối với năm uẩn “phát sanh yểm ly, ly dục, diệt tận, tịch tĩnh”. Chỉ có tuệ tri và liễu tri mới thấy đúng về năm uẩn như nó đang là; là khổ, duyên sinh, vô thường, vô ngã.
Thấy rõ thân tâm này rồi mới có thể nhàm chán, ly tham, diệt tận tham si phiền não. Cái thấy này là tuệ chứ không phải thức. Cho nên, học Phật pháp sao cho phát tuệ mới thành tựu đa văn. Còn học Phật pháp mà chỉ thành tựu hiểu biết thông thường, tham sân si không bị tiêu diệt (có thể tăng thêm do tự mãn, ngã mạn) thì chỉ là bậc nghe ít, thiểu văn mà thôi.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Trong bão lũ, nhớ lời Phật dạy về tài sản thuộc về 5 nhà
Lời Phật dạy
07:17 22/11/2025
Mỗi mùa mưa lũ tràn qua miền Trung, người Việt lại chứng kiến cảnh nhà cửa chìm trong nước, ruộng đồng tan hoang, lúa thóc trôi theo dòng xiết. Những gia đình vừa gượng dậy sau trận lụt trước lại tiếp tục đối mặt với mất mát mới.
Nhìn thấy tánh Phật Dược Sư trong mỗi người
Lời Phật dạy
19:00 19/11/2025
Mỗi lần 30 tháng 9 âm lịch về, khi tiếng chuông chùa ngân vang trong không khí se lạnh cuối thu, tôi lại nhớ đến hình ảnh Đức Phật Dược Sư Lưu Ly Quang Như Lai - bậc Tối Thắng Y Vương với nguyện lực chữa lành không chỉ bệnh tật của thân, mà còn những đớn đau âm thầm của tâm.
Tâm đáng sợ hơn rắn độc
Lời Phật dạy
14:25 18/11/2025
Hình ảnh “kẻ bưng bát mật, chân chạy nhảy, mắt chỉ chăm chăm nhìn mật” là ẩn dụ sâu sắc về sự mê đắm.
Pháp như giếng nước giữa đời
Lời Phật dạy
10:56 18/11/2025
Giáo pháp Đức Phật là con đường trung đạo, không thuộc về riêng ai, không có đặc quyền cho bất kỳ thầy hay cá nhân nào.
Xem thêm
