Sau đây là những chia sẻ của sư Minh Giải về đất Huế thân thương, nơi sư gắn bó 5 năm qua:

Nhiều người hay nói văn hóa Huế phong phú, độc đáo chẳng nơi nào có được. Thế nhưng, văn hóa Huế gồm những gì, độc đáo ở đâu, cung cách sống và ứng xử của người Huế đặc biệt thế nào, không phải ai cũng biết.

Hiểu đặc điểm của con người trong mối quan hệ với tự nhiên, lịch sử một vùng đất, biết được những gì đã được họ duy trì nhiều thế hệ và định hình theo năm tháng, chúng ta mới xác định được nét riêng của vùng văn hóa ấy.

Trước khi đến Huế, ý niệm trong tôi về miền đất này là xứ sở trầm buồn, cổ kính, với trang phục cung đình, áo dài và thức ăn đặc trưng cay, mặn, ngọt. Nhưng không chỉ có vậy.

Tôi đã sống và tìm hiểu về Huế qua nhiều buổi điền dã, thăm hỏi, khảo sát. Mỗi người, mỗi câu chuyện là một mảnh ghép để tôi thêm hiểu cuộc sống và con người xứ Thần Kinh. Là một tu sĩ, tôi không bao giờ cho phép mình đánh giá người khác. Nhưng là một người sống ở Huế, nghiên cứu văn hóa Huế, tôi tự hỏi, chúng ta có đang nhìn nhận đủ về xứ Huế?

Theo tôi, nét Huế chính là sự nhẹ nhàng, thanh lịch của người Huế. Đó còn là lòng yêu nước, tinh thần hiếu hòa, trọng lễ nghĩa. Họ coi trọng các giá trị tinh thần, ý thức riêng về bản sắc ngôn ngữ, giọng nói, nếp sống tôn ti trật tự. Nói như vậy không có nghĩa là vẻ đẹp này không có ở vùng đất khác, vùng quê khác, có điều ở Huế, nó được hội tụ đậm đặc theo cách riêng. Các nét đặc trưng trên rất dễ để nhìn ra, rất dễ để cảm nhận ở người Huế. Chúng khiến tôi cho rằng đó là một loại "ưu thế" của đất kinh kỳ.

Người Huế sống hoài cổ nhưng không bảo thủ, lạc hậu. Có thể cách họ tiếp nhận cái mới cần phải có thời gian để thẩm thấu, nhưng ấy là quá trình đón nhận một cách cẩn trọng. Họ hài hòa áp dụng truyền thống tinh túy và điều mới vào cuộc sống. 

Cách người Huế sống thường kín đáo trong lời ăn tiếng nói nhưng không thủ cựu. Gia đình Huế sống phép tắc, có trên có dưới, nhưng điều đó không đi ngược với truyền thống chung và văn minh của xã hội hiện đại. Người cha, người chồng giữ vị trí quan trọng nhưng không bắt tất cả thành viên gia đình phải theo mình. 

Ai đã một lần tới Huế, hẳn sẽ thấy người Huế sống rất hiền lành, ưa làm việc phước, thường xuyên đi lễ chùa để tích đức cho cháu con. Thêm một điều tôi thấy, họ sống rất nghị lực. Câu "chặp quên i" nghĩa là lâu rồi cũng quen hay được họ dùng khi có điều bất như ý. Tinh thần đó cũng đã hun đúc nên văn hóa xứ này.

Ảnh: Lê Đình Hoàng