Phật dạy biển ái vô cùng làm sao tát cạn

Nếu nói về muôn loài trên thế gian, con người là sinh vật cao cấp sống bằng “tình cảm” vì có hiểu biết, suy nghĩ, nói năng nhận thức và làm được nhiều việc đóng góp lợi ích thiết thực trong bầu vũ trụ bao la này.

Tình cảm cũng giống như một thứ linh dược quan trọng, nó có thể cảm hóa và thay đổi được mọi thứ, nó là sợi dây gắn kết giữa con người với con người, nó đã làm cho con người thêm gần gũi với nhau nhờ tình yêu thương chân thật và có thể thù ghét nhau bởi quá tham lam và ích kỷ.

Cuộc đời này sẽ không còn giá trị thiết thực, khi con người sống không có tình cảm với nhau. Ta chỉ thương yêu quý mến lo lắng cho nhau thật sự khi nó là của riêng ta. Tình cảm con người được biểu hiện qua tâm lý cảm xúc buồn vui, thương ghét, giận hờn, lo lắng, sợ hãi, ganh tị, tật đố và tham muốn. Hay nói ngắn gọn là bị phiền não tham, sân, si, chi phối sai sử con người không làm chủ được bản thân, nên hành động trong mê muội, làm những điều xấu ác có hại cho người và vật.    

Trước hết, hòa theo dòng chảy của thời gian con người với bộn bề công việc, nhiều lúc chúng ta cảm thấy cuộc sống của ta sao quá nhiều vô vị, chán nản, mệt mỏi, cô đơn và vô cùng tuyệt vọng. Thực tế cuộc sống văn minh tiến bộ ngày hôm nay cho thấy con người phải lệ thuộc vào vật chất quá nhiều, làm cho một số người trẻ mất đi định hướng cuộc đời. Con số những người trẻ sống không có tương lai, vì bị ma túy, tình dục, rượu bia làm vẫn đục, sống không định hướng nên vướng vào tệ nạn xã hội làm khổ gia đình người thân.

Khi chúng ta ngồi lại để phân tích tìm cảm luyến ái yêu ghét của con người, ta sẽ thấy rõ ràng đều xuất phát từ sự tham lam ích kỷ do ngu si chấp ngã mà ra. Cái gì làm cho ta thoả mãn được lòng ham muốn thì sự yêu thích sẽ phát sinh để ta bám víu dính mắc vào đó. Ngược lại, cái gì ngăn cản lòng tham muốn của chúng ta thì sẽ phát sinh ra sự bực tức, nóng giận và dẫn đến thù hằn ghét bỏ.

Chúng ta sống trong cõi đời là để được chia sẻ yêu thương, để mở rộng tấm lòng nhân ái với mọi người. Chỉ có tình yêu thương chân chánh mới giúp chúng ta sống gần gũi và biết chia sẻ trong sự cảm thông, trên tinh thần thương yêu đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau bằng trái tim hiểu biết. Thế gian này không một ai sống mà không cần đến tình yêu thương, bởi nó là sợi dây vô hình mầu nhiệm kết nối trái tim lại làm cho con người được an vui và hạnh phúc.  

Tình yêu thương là phương thuốc tinh thần mầu nhiệm xoa dịu các nỗi đau bất hạnh, để chúng ta vững vàng vượt qua những phiền muộn khổ đau của cuộc đời. Để khám phá ra ý nghĩa cho cuộc đời của mình, và để sống cho những điều mà chúng ta cho là ý nghĩa nhất phù hợp với lòng người.

Để được sống yêu thương bằng trái tim hiểu biết chúng ta phải biết chia sẻ, cảm thông, luôn thương yêu san sẻ, nâng đỡ cho nhau mà không phân biệt thân sơ, đó mới là tình cảm của con người có tấm lòng bao la rộng lớn. Từ tình cảm đó chúng ta sẽ được nhiều người quý kính, tôn trọng và mến thương bằng tình người trong cuộc sống.

Có một loại tình cảm, mà nhân loại lúc nào cũng ca ngợi từ ngàn xưa cho đến nay đó là tình yêu nam nữ, nhờ đó mà thế gian này luôn phát triển và tồn tại. Tình yêu lứa đôi luôn đóng vai trò thiết yếu quan trọng trong cuộc sống và thế giới loài người sở dĩ tồn tại và phát triển nhờ loại tình yêu mãnh liệt này. Vì muốn bảo vệ tình yêu cho riêng mình trong sự ích kỷ, nên mới phát sinh ra các thứ tình cảm như yêu ghét, buồn vui, thương giận và lo lắng. Tình ở đây nói chung gọi là tình người trong cuộc sống như tình cha mẹ, tình chồng vợ, tình anh em, tình bè bạn, tình làng nghĩa xóm, tình yêu, tình nhân loại v..v…Vì cái tình đó, cho nên con người sinh ra luyến ái, mến thương, yêu thích và luôn gắn bó với nhau nhiều hơn.

Chính vì nhìn thấy được bản chất thật của tình cảm con người rất phức tạp và phiền toái, nên các bậc Thánh nhân thường hay khuyên nhủ mọi người hãy nên tu tập tâm từ bi để mở rộng tấm lòng rộng lớn bằng tình yêu thương chân thật không vị kỷ.

Tình cảm con người thật sự bao la không ngần mé, phải được xuất phát từ tình yêu thương chân thật bằng trái tim hiểu biết nên dễ cảm thông và tha thứ cho nhau. Trong tình yêu ngoài sự quan hệ tình dục ra, chúng ta còn có trách nhiệm bổn phận đối với việc nuôi dạy con cái. Cho nên trong tình yêu cần có sự hy sinh, bao dung và độ lượng, nâng đỡ và sẻ chia, rồi còn phải tha thứ và cảm thông cho nhau.

Thực tế trong cuộc sống chúng ta chỉ thương yêu người đem lợi ích về cho mình và sẽ vắng bóng tình thương khi quyền lợi không còn nữa. Tình yêu nam nữ luôn mang tính chất ích kỷ của sự chấp ngã, vì sự đam mê say đắm thân này.

Ai thương yêu và giúp đỡ ta, ta sẽ quý mến họ. Ai làm hại ta, ta sẽ thù ghét họ. Đó là quy luật tất yếu của thế gian mà ít người vượt qua nỗi. Một khi giữa hai người không đáp ứng được nhu cầu cho nhau, từ đó vợ chồng bị sức mẻ rạn nức dẫn đến gây gổ cãi vả và việc bạo hành sẽ xảy ra, cuối cùng dẫn đến đổ vở hạnh phúc vì trong họ không có tình yêu thương chân thật.         

Từ ngàn xưa cho đến nay tình ái vẫn là thứ dễ làm cho con người mù quáng và si mê nhất, nên dễ dàng gây ra nhiều tội lỗi, do đó, rất nhiều câu chuyện thương tâm xảy ra làm đau lòng nhân thế. Cảnh nhồi da xáo thịt làm mất đi nhân cách của một con người, con giết cha, mẹ giết con, vợ giết chồng rồi kẻ tình địch giết hại lẫn nhau vì ghen tuông vô cớ. Con người càng ngày làm mất đi giá trị nhân cách do không hiểu biết và nhận thức thiếu sáng suốt, nên dễ dàng gây tạo nhiều tội lỗi và làm khổ đau cho nhau.

Ai cũng có thể biết tình yêu đưa đến hôn nhân nhằm phát triển giống nòi nhân loại và bảo vệ truyền thống gia tộc, nhưng lại là đầu mối của nhiều hệ lụy khổ đau, bởi sự yêu thương trong vị kỷ cho nên nói tình chỉ đẹp khi còn dang dỡ, đời mất vui khi đã vẹn câu thề. Khi mới yêu, ai cũng cố gắng che dấu khiếm khuyết của mình để được người tình yêu mến, khi đã lấy nhau rồi thói quen xấu mới lòi ra, nhà Phật gọi là tập khí.

Tập khí tức những thói quen từ những suy nghĩ rồi hành động, được huân tập lập đi lập lại nhiều lần. Bởi vì huân tập lâu ngày cho nên nó có sức mạnh chi phối, sai sử chúng ta dù biết đó là tác hại, như người đam mê sắc dục ham của lạ, có thể làm tan vỡ hạnh phúc gia đình mình hoặc người khác, nhất là những người giàu sang và có địa vị trong xã hội.

Con người là một sinh vật cao cấp, hơn hẳn các loài khác về mọi phương diện, nếu biết suy nghĩ, nói năng và hành động hướng thiện bằng trái tim yêu thương và hiểu biết thì sẽ giúp ích cho nhân loại sống an vui hạnh phúc. Ngược lại vì tình cảm riêng tư muốn chiếm hữu trong sự ganh ghét ích kỷ tham lam sẽ gây khổ đau cho nhau. Chính vì thế, mà loài người luôn đứng ở vị trí cao quý vì biết cách làm chủ bản thân, nếu vì lòng tham cho riêng mình thì cùng hung cực ác, nếu vì lợi ích chung cho nhân loại thì lợi ích cho con người không loài nào bằng.

Thế gian là một trường đời hỗn hợp, ai biết tu nhân tích đức thì sống an vui hạnh phúc, ai không biết thì cam chịu khổ đau vì si mê sa đoạ. Hạnh phúc hay khổ đau đều do mình tạo lấy, không ai có quyền ban phước giáng họa, mà chính mình là chủ nhân ông của bao điều họa phúc, được gây ra từ thân, miệng, ý, của mỗi người. Mình làm phước sẽ hưởng được đều thiện lành tốt đẹp, mình làm ác phải chịu khổ đau, đó là sự thật.

Từ vô thủy kiếp chúng ta đã sống trong lầm lạc vô minh, cho nên huân tập rất nhiều thói quen xấu như tham lam, nóng giận và si mê. Nhiều người biết được sự tác hại của nó, nhưng không đủ khả năng để vượt qua, đành cam chịu chết chìm trong tội lỗi. Thật ra tình yêu thương giữa hai người phát sinh từ lòng tham ái mà ra, vì sự khoái lạc của chính mình. Và chúng ta chỉ yêu thương người nào đem lại hạnh phúc cho mình và sẽ oán giận thù hằn những ai đem đau khổ đến cho ta.

Phật dạy người cư sĩ tại gia có quyền lấy vợ lấy chồng, nhưng phải thủy chung một chồng một vợ, không được dan díu và quan hệ bất chính với vợ chồng người khác. Ngoại tình là nguyên nhân dẫn đến ghen tuông vô cớ và phá hoại hạnh phúc gia đình người khác. Trong tình yêu ghen tuông luôn gắn liền với ích kỷ và nó là trạng thái tâm lý không thể tách rời nhau, có yêu thương là có ghen ghét. Bao nhiêu vụ án xảy ra làm đau lòng nhân thế với những cái chết thật đáng tiếc và vô lý làm sao, chỉ vì ghen tuông trong mù quáng. Bởi vì chúng ta yêu thương trong sự lợi dụng lẫn nhau, mà không có tình yêu thương chân thật, nên dẫn đến hẹp hòi, ích kỷ làm tan vỡ hạnh phúc gia đình.

Trong tình ái do bảo vệ cái ta ích kỷ hoặc ghen tuông vô cớ, dễ làm con người mù quáng gây nhiều đau khổ cho nhau. Tình yêu bản chất vốn không xấu xa tội lỗi, ai cũng muốn mình được an vui hạnh phúc trong đời sống lứa đôi, nhưng vì chúng ta không có sự hy sinh và chia sẻ cho nhau, ta không biết bao dung và độ lượng, cảm thông và tha thứ, vì sự tham lam ích kỷ của ta. Một xã hội nếu không có nền tảng giáo dục về tâm linh, dễ khiến con người cuồng si trong tham muốn nên con giết cha, vợ hại chồng, mẹ giết con, anh giết em và vô số sự giết hại khác từ chỗ không làm chủ được bản thân mà ra.      

Muốn biết được sự thật của tình yêu như thế nào, chúng ta hãy cùng nghe một đôi tình nhân có một không hai trong thiên hạ luận bàn như sau:

Một ông vua trong lúc cao hứng mới hỏi hoàng hậu của mình, chẳng hay ái khanh yêu ai nhất trên đời này?

    -Tiện thiếp yêu bệ hạ nhất trên đời chứ còn ai.

    -Vua hỏi tiếp: Tại sao ái khanh yêu trẫm?

    - Vì bệ hạ đã ban cho thần thiếp hạnh phúc.

    - Vậy bệ hạ có yêu thần thiếp hay không?

    - Trẫm yêu ái khanh nhất trên đời.

    - Bệ hạ nói thiệt hôn đó.

    - Trẫm nói thiệt mà thần thiếp hổng tin sao?

    - Bệ hạ nói cho vui lòng tiện thiếp đó thôi, chớ làm sao dám bảo đảm được. Bây giờ bệ hạ cho tiện thiếp nói khác đi được không?

    - Được, ái khanh cứ nói đi.

    - Muôn tâu thánh thượng, thiếp chỉ thương yêu thần thiếp mà thôi.

    - Nhà vua bảo : Ái khanh nói nghe sao lạ lùng quá.

Một sự thật không thể ngờ và quá phủ phàng mà ít ai nghĩ tới, chỉ vì bảo vệ tình yêu cho riêng mình, mà thế gian này xảy ra rất nhiều vụ án giết người, vì tham lam ích kỷ, vì ghen tuông vô cớ, mà tình địch giết hại nhau làm đau lòng nhân thế.

Trên đời này không gì yêu thương và thù ghét bằng tình ái, chính cái tình này nó làm điên đảo cả thế giới loài người. Nếu ai dan díu với thê thiếp của vua thì bị mất mạng dễ dàng và bị chém đầu trong tích tắc. Vì chạm đến bản ngã và sĩ diện của vua, vua là trên hết, vua có quyền ăn trên ngồi trước thiên hạ, vua là thiên tử tức con trời, thay trời trị vì thiên hạ cho nên vua muốn làm gì thì làm không ai có quyền ngăn cấm vì đó là của vua, ai đụng đến thì bị mất đầu như chơi nếu không thì cũng bị lưu đày biệt xứ.

Thật ra trong tình yêu nam nữ vì muốn cho thân mình được hạnh phúc, cho nên chúng ta phải biết cho đi, để được nhận lại bằng sự yêu thương trìu mến. Đó là sự trao đổi có nghệ thuật giữa hai người, vì ta thương ta, nên ta phải cho người khác, để người khác cho ta lại. Nếu một trong hai người vì không còn đáp ứng được nhu cầu cho nhau thì tình nghĩa đôi mình có thế thôi, đường em, em đi, em đi, đường anh, anh đi, anh đi. Đó là một sự thật.    

Do đó, tình yêu lứa đôi trong hạnh phúc gia đình luôn mang tính chất ích kỷ hẹp hòi, vì muốn hưởng thụ khoái lạc cho riêng mình. Chính sự đam mê hưởng thụ đó, thôi thúc con người tìm đến nhau, nhưng ít ai được hạnh phúc trọn vẹn. Thực tế thường cho chúng ta thấy, nhiều cặp vợ chồng gây gổ đánh đập nhau hoài vì ghen tuông, vì ngoại tình, cuối cùng ly dị để chịu cảnh tan nhà nát cửa bỏ con cái bơ vơ. Trong tình yêu, nếu thiếu lòng bao dung và độ lượng, không có sự hy sinh và chia sẻ, không có sự cảm thông và tha thứ thì con người dễ dàng bỏ nhau.

Thói quen của người nam nặng về ham muốn, nên thích chiếm đoạt sở hữu nhiều người và theo thói quen mình là gia trưởng hoặc quan niệm chồng chúa vợ tôi. Cho nên xã hội thời đó buộc người phụ nữ, gái chính chuyên phải một chồng và chồng chết phải thờ con không được quyền tái giá, đàn ông thì có quyền năm thê bẩy thiếp.

Đó là quan niệm của thời phong kiến xa xưa, bắt người phụ nữ phải chịu nhiều thiệt thòi đắng cay, nên bà Hồ Xuân Hương có câu:   

Chém cha cái kiếp chồng chung, tháng có đôi lần, có tháng cũng không.   

Người phụ nữ trong thời đại này không được ra khỏi cửa, không được tham gia công việc bên ngoài, sinh con và lo việc trong nhà. Nhưng phải sinh con trai để nối dõi tông đường, nếu sinh con gái cũng bằng thừa vì gái lớn lên phải theo chồng, cho nên trong cung vua từ hoàng hậu cho đến mấy bà phi ai có con trai thì được ưu ái. Do đó mà tình trạng cạnh tranh ganh ghét giữa các bà phi với nhau, rồi tìm cách hãm hại nhau để giành quyền lợi cho riêng mình.

Người phụ nữ thì thiên về tình cảm, có thiên chức làm mẹ chờ đợi sự tìm kiếm của người đàn ông, nên đa số chỉ yêu bằng tai. Ai nhỏ nhẹ, tâng bốc khen ngợi ngọt ngào, dễ thu phục trái tim đàn bà. Vì thế dân gian thường nói, đẹp trai không bằng chai mặt là vậy đó. Người nam dù xấu trai đến cở nào, nhưng cứ theo đuổi rù rì riết cũng dễ làm xiêu lòng người nữ.

Chính vì vậy mà tục ngữ có câu: Củi tre dễ nấu, chồng xấu dễ xài là vậy đó.

Trở lại câu chuyện vua và hoàng hậu luận bàn về tình yêu nam nữ. Thật ra, thiếp chỉ yêu thương thần thiếp, vì thương yêu mình nên muốn bệ hạ ban cho hạnh phúc đó thôi. Bệ hạ biết hôn, muốn cho thân này có được hạnh phúc nên thiếp phải yêu thương bệ hạ. Có vậy bệ hạ mới thương yêu lại thần thiếp và tạo ra tình yêu thương luyến ái nhau để thần thiếp được hạnh phúc. Nhà vua nghe qua mới biết được sự thật của tình yêu là gì?

Tình yêu vốn không xấu xa tội lỗi, nếu chúng ta biết chia sẻ hài hòa phù hợp với tâm tư nguyện vọng cho nhau, sẽ là nền tảng đạo đức đóng góp lợi ích thiết thực trong công cuộc phát triển duy trì giống nòi nhân lọai. Ngược lại, vì muốn bảo vệ tình yêu trong sự ích kỷ cá nhân không có tình thương yêu chân thật, nên con người không rộng lượng, bao dung tha thứ và thông cảm cho nhau. Dẫn đến nhiều gia đình bị tan nhà nát cửa, vì sự ghen tuông vô cớ mà thành ra oán hận, thù hằn.

Có một nỗi đau ghê gớm, hành hạ con người tan nát cõi lòng, trái tim từ từ rỉ máu như những mũi kim từ từ chích vào da thịt, đó là tình yêu đơn phương, tức yêu một mình, ta yêu người mà người chẳng yêu ta. Tình yêu đơn phương làm cho con người chết dần mòn trong đau khổ và sẽ khô khan héo sầu thê thảm, vì không được đáp lại theo tiếng gọi của con tim. Con người như điên cuồng si dại, giống như người mất hồn. Ngày xưa, Hàn Mạc Tử đã thốt lên khi không được đáp lại tình yêu thương đôi lứa.

Người đi một nửa hồn tôi mất

Một nửa hồn kia bổng dại khờ.

Trong tình yêu nam nữ không có gì đau khổ bằng khi thầm thương trộm nhớ yêu thích một người, mà không được người kia đáp lại, đến nỗi phải bị bệnh tương tư ăn không ngon, ngủ không được. Và khổ đau nhất là đời sống các nàng cung phi mỹ nữ thời vua chúa. Một ông vua có cả hàng trăm người như thế đang khao khát, mong muốn chờ đợi vua ban cho một chút tình yêu. Nếu ai diễm phúc lọt vào mắt xanh của vua thì lòng càng kiêu hãnh, từ đó sanh ra tham lam, ích kỷ muốn hưởng riêng cho mình. Đó chính là nguyên nhân gây thù chuốc oán và làm khổ đau cho nhau.

Ai cũng bảo vệ bản ngã của mình, vì thương mình nên phải nhờ người khác trao tặng để mình được hạnh phúc. Trên đời này không có gì sâu đậm mặn nồng tha thiết yêu thương hơn tình ái vì cái tình chung chăn xẻ gối. Và một sự thật quá phũ phàng chua chát, tình yêu là gì? Là một sự lợi dụng lẫn nhau về thể xác lẫn tinh thần, nhằm thỏa mãn khoái lạc của chính mình mà thôi. Khi được thoái mái thì sanh ra yêu thích quyến luyến muốn giữ mãi không rời, ngược lại thì sinh ra thù hằn, ghét bỏ tìm cách hảm hại nhau.

Để được sinh tồn và hạnh phúc trên thế gian này, tùy theo nhận thức của mọi người, mà có tình cảm yêu thương gắn bó với nhau hay kết nên ân oán, hận thù. Chính vì thế, mà chúng ta cứ sống loanh quanh lẩn quẩn trong cái vòng ấy, nếu đi theo chiều hướng tốt đẹp sẽ dẫn con người đi trên con đường hướng thiện và ngược lại sẽ đưa con người vào chỗ tối tăm.

Nguyên nhân chính đưa con người vào vòng tội lỗi làm khổ đau cho nhau, là do không tin sâu nhân quả vì biết mà cố phạm và bị nghiệp thức che đậy. Ý thức được khổ đau do sự giết hại gây ra, mỗi người chúng ta giữ giới không giết người và hạn chế tối đa các loài vật từ nhỏ đến lớn. Làm bậc cha mẹ chúng ta phải giáo dục cho con em mình từ lúc ấu thơ, khi thấy chúng tự tay giết hại những con vật nhỏ như bướm, kiến, ong, do vô tình hay cố ý.

Cha mẹ phải tìm cách ngăn cản la rầy, nói rõ cho chúng biết sự tác hại của nó, nếu không lớn lên các em có thể mạnh tay hơn giết những con vật lớn và cuối cùng có thể giết người khi không làm chủ bản thân. Nếu chúng ta ai cũng y theo lời Phật dạy, giữ gìn giới không giết hại thì thế giới này không có chiến tranh, binh đao, sóng thần, động đất, không sợ khủng bố trả thù, không bị bệnh tật, chết yểu và mọi người sẽ sống an vui, hạnh phúc.

Nhưng suy đi nghĩ lại thì càng thương anh ta hơn, mối tình đầu  nó đẹp làm sao đâu nhớ lại hình ảnh thân yêu nhất trong lúc chung chăn xẻ gối giờ đã mất tất cả, thôi là hết em đi đường em, tình đôi mình chỉ bấy nhiêu thôi, vì sao trời đành bắt duyên em để cho tim mình lỡ làng. Nghe câu hát này càng thêm não nuột trong lòng.

Trong nhà Phật có nói về tích lũy nghiệp và cận tử nghiệp. Tích lũy nghiệp là nghiệp đã huân tập nhiều đời nhiều kiếp cho đến ngày hôm nay. Cận tử nghiệp là nghiệp mới tạo tác lúc gần chết, hai nghiệp này sẽ chi phối ảnh hưởng lẫn nhau mà quyết định đưa người chết đến cõi lành hay cõi dữ.

Một chút tâm tình cùng chư huynh đệ pháp lữ gần xa, khi mọi người đang sống trong dòng đời nghiệt ngã với bao điều họa phúc nhất là trong tình yêu lứa đôi. Người được hạnh phúc thì ít, kẽ khổ đau thì nhiều, đa số chúng ta đều sống trong vòng lẩn quẩn của tình và tiền nên dễ dẫn đến tù tội. Này các bạn, hãy cùng chúng tôi suy gẫm chính chắn trong vấn đề tình ái, để làm sao chúng ta biết cách vượt qua cạm bẫy cuộc đời mà làm tròn bổn phận và trách nhiệm đối với gia đình và xã hội.