450
“Quán thân bất tịnh” trên thân mình hay tử thi?
Có bạn hỏi tôi, thiền “quán thân bất tịnh” là quán chính bản thân mình hay quán tử thi?
Chúng ta có thể không khó để hỏi Al về vấn đề này, vì có rất nhiều bài viết, bài nghiên cứu khác nhau mà Al có thể tổng hợp phân tích.
Tôi chỉ xin nêu một vài điểm như sau. Trong Phật giáo, các pháp tu khác nhau phù hợp với mỗi căn cơ (cao thấp) khác nhau, thời đại khác nhau. Nói chung pháp mà Phật giảng đều xét theo từng căn cơ cụ thể, nên cũng có thể hiểu đó là pháp đối trị phiền não.
Pháp quán thân bất tịnh được hiểu là pháp quán dành cho đối tượng bị lòng dục thúc bách đến nỗi bất an. Cho nên thực hành pháp quán này để kiểm soát ái nhiễm sắc dục.
Thực tế, mỗi vị hành giả là một sinh thể sống với cơ địa, tập khí, nghiệp lực khác nhau nên dù sống trong một môi trường như nhau nhưng ham muốn khác nhau, nhân quả khác nhau.
Việc quán chính cơ thể mình chỉ là túi da chứa đựng sự bất tịnh thật không dễ dàng. Vì thực tế người ta thường có xu hướng thấy mình xinh, mình đẹp, mình thơm, mình hảo tướng, mình thông minh, mình có trí tuệ hơn người. Với những luyến ái bản ngã như vậy, thật khó để nhìn ra thân này là vật chứa những điều hôi hám, từ hình tướng, thất khướu cơ thể cho đến tham, sân, si, mạn, nghi, thân kiến, biên kiến, tà kiến, kiến thủ kiến và giới cấm thủ kiến…
Vì khó tự thấy mình có những thứ dơ bẩn, ái nhiễm, phiền não như vậy, nên hành giả tu theo pháp quán thân bất tịnh phải mượn vào tử thi (xác chết) để quán, rồi từ đó quán ngược lại chính mình.
Cõi Sa-bà này còn gọi là Cõi dục, lấy dục làm căn bản phiền não. Cho nên các vị hành giả là phàm tăng, còn lậu hoặc, ái nhiễm, không ai không chịu chi phối bởi lòng dục. Dục cũng là năng lượng chính yếu để tha thiết sống, vấn đề là mỗi người kiểm soát nó thế nào để không rơi vào trạng thái bất an, mất kiểm soát.
Hành giả nào thường bị bất an, bức bối, mất kiểm soát bởi dục khởi thì họ sẽ chọn pháp tu quán bất tịnh để đối trị. Thay vì chỉ ưa thích luận bàn hảo tướng thì họ chỉ chú tâm quán bất tịnh tướng. Bất tịnh tướng thì tử thi là thích hợp hơn cả để quán.
Chính vì tử thi là đối tượng thích hợp nên chỉ có những nơi như nghĩa trang mới có nhiều đề tài để quán mục. Và hạnh ngủ nghĩa trang trong 13 hạnh đầu đà rất phù hợp cho các hành giả này.
Quán bất tịnh theo phương thức cửu tưởng quán, tức quán sát tuần tự: 1. Quán thây mới chết bầm xanh; 2. Lần lần sình trương; 3. Kế đến nứt nẻ; 4. Máu chảy ra; 5. Rục rã; 6. Lầy thúi; 7. Giòi, thú đục ăn; 8. Xương mục; 9. Tiêu rụi.
Ở đây xin lưu ý thêm, khái niệm “nghĩa trang” này được đặt trong bối cảnh thời đại và phong tục, tập quán bỏ xác, thiêu xác ở Ấn độ cổ đại.
Sang đến Trung Hoa, hạnh tu này không phù hợp. Vì nghĩa trang ở Trung Quốc là nơi thiêng liêng gìn giữ đạo hiếu, không cho vấy bẩn, không được xâm phạm. Hơn nữa tử thi được tẩm liệm, đào sâu chôn chặt, và với những người giàu còn thiết kế quan quách, mộ phần kiên cố. Như vậy lấy đâu ra tử thi cho hành giả quán chiếu?
Chúng ta cũng biết, vừa rồi có thông tin, cảnh sát Thái Lan phong toả một ngôi chùa ở miền bắc nước này khi phát hiện 74 thi thể được các gia đình hiến tặng cho chùa để thực hành pháp thiền quán bất tịnh. Họ giải thích rằng những người tham gia thiền cạnh tử thi đang ở các giai đoạn phân hủy khác nhau để nâng cao giác ngộ.
Phương pháp thiền cùng tử thi này gây tranh cãi vì có thể vi phạm các quy định pháp luật về nơi chôn cất, hỏa táng người chết.
Với việc gây ra tranh cãi lớn trong dư luận như vậy, nên Văn phòng Phật giáo Quốc gia Thái Lan buộc phải xem xét liệu hoạt động kiểu này có xung đột với nguyên lý Phật giáo hay không, có phù hợp với thời đại ngày nay hay không.
Vì vậy, với mỗi phương pháp tu, chúng ta phải đặt nó vào đúng căn cơ đối tượng, giáo lý và thời đại để không nhầm lẫn trong việc xưng tụng hay đả phá phương pháp tu này.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Người ta khổ hơn mình…
Phật pháp và cuộc sống
23:18 21/11/2025
Mấy hôm nay, xem tin lũ ở Phú Yên, Nha Trang, Quy Nhơn, lòng tôi cứ chùng xuống.
Niềm vui từ một chén trà
Phật pháp và cuộc sống
16:22 21/11/2025
Anh bạn tôi nhỏ hơn tôi vài tuổi, còn là sinh viên, nhưng lại có sở thích thưởng thức trà hàng ngày. Mỗi buổi sáng thức dậy, anh bạn tự pha cho mình một ấm trà thơm nóng rồi ngồi nhâm nhi đọc sách. Những khi tôi đến chơi, thể nào anh bạn cũng pha một ấm trà thật đậm ngon mời tôi. Biết anh bạn có sở thích này nên nhiều lần đến tôi thường mua theo một gói bánh ngọt, thế là anh em lại có một buổi uống trà, ăn bánh nói chuyện thật hợp ý. Cũng vì sở thích này mà bạn tôi hay bị bạn bè trêu chọc, rằng thanh niên gì mà cứ như ông già, bia rượu cà-phê thì họa hoằn gọi mãi mới chịu đi, còn nhắc đến trà thì khoái cả chí, cứ có bộ ấm là tìm trà pha ngay.
Không thể nghĩ bàn
Phật pháp và cuộc sống
16:02 21/11/2025
Tôi sinh ra và lớn lên trong một gia đình tương đối khá. Cha mẹ chăm lo cho ăn học chu đáo nên tôi phần nào có “bệnh công tử”. Học xong ở lại thành phố và lấy vợ, nhà vợ cũng khá nên cho chúng tôi một căn nhà nhỏ, cuộc sống như thế cũng quá đẹp so với bạn bè.
Đồng niên huynh đệ
Phật pháp và cuộc sống
12:21 21/11/2025
Từ xa xưa, chư Tổ sư đã ngộ Đạo từ tuổi nhỏ. Ngày nay, con thấy mình và chú Tuệ Đạo cũng mang trong lòng khát khao ấy, mong muốn được sống trong ngôi nhà chung của Đức Thế Tôn. Hai huynh đệ mang hai hành trình khác biệt, nhưng cùng chung một chí lớn: Đi trên đường Đạo.
Xem thêm
