Có học mới có được sự hiểu biết chín chắn, khỏi phải tu sai lầm, tránh được cái nạn “mình lầm và làm cho người lầm”, hướng tới ứng dụng Phật học dung thông thế học, so sánh đối chiếu để hiển bày sự sâu xa và kỳ diệu của Phật pháp, làm cho mọi người dễ dàng kính tin và tiếp nhận. Ngài Hàn Sơn có làm bài thơ như sau:

“Hiểu biết không sống lâu

Hiểu biết không hết nghèo

Tại sao thích hiểu biết

Hiểu biết sẽ hơn người

Trượng phu chữ không thông

Chẳng chốn nào an thân”.

Cái học làm cho trí sáng hay nói cách khác, tu học làm cho thân được an, tâm hạnh tuệ. Đây là kết quả cần phải có với người nhiệt tâm hành trì theo lời Phật dạy. Có hiểu biết tức có được tri thức nhưng cần phải được dụng công tu tập thì mới phát sinh ra trí tuệ. Có trí tuệ là có giải thoát. Nơi nào có giải thoát thì nơi ấy có trí tuệ.

Trên lộ trình tu học, muốn có được sự thành công mỹ mãn (chứng ngộ Niết-bàn) thì không thể nào mà không nhẫn nại, chịu đựng, kiên trì vượt qua chướng ngại khó khăn.

“Nhẫn! Nhẫn! Nhẫn! Từ từ nhẫn

Nại! Nại! Chầm chậm nại

Không nhẫn không nại họa tai sanh

Hay nhẫn hay nại họa thư thái.

Nhẫn nhục lớn nhanh nguồn phước đức

Sân hận trí tuệ luôn ngăn ngại

Phước đức mong cầu không khiếm khuyết

Nhẫn nhục phép mầu bậc nhất hay”.

Nếu không kiên trì nhẫn nại với biết bao ngọn sóng thăng trầm thì sự nghiệp tu học Phật pháp dễ bị đổ vỡ. Như đức Phật Thích-ca là một tấm gương tiêu biểu về đức tính nhẫn nại. Nếu không chịu đựng được sự khổ hạnh của đời tu sĩ và nhiều cám dỗ của ác ma thì Ngài sẽ không thành đạo, là bậc Chánh Đẳng Chánh Giác được cả nhân thiên tôn kính và noi theo gương hạnh Ngài để tu tập.

Hướng đến giác ngộ giải thoát là mục tiêu của người con Phật. Đường đi tuy khó, đòi hỏi phải lâu dài, nhưng nếu ta không đi thì làm sao mà tới nơi, khó hay không là bởi tại lòng người. Người không có ý chí và lý tưởng thì việc dễ trở thành khó, ngược lại, người có ý chí, đích đến rõ ràng thì việc khó hóa ra dễ, sớm muộn gì cũng đạt được bổn nguyện thành công. Như Đại sư Ấn Thuận có dạy:

“Núi cao ta trông

Đường rộng ta đi

Tuy chưa đến nơi

Lòng đã hướng về”.

Một khi đã chọn con đường lý tưởng thì phải đeo đuổi cho tới cùng, dù phải gặp phải muôn ngàn thuận nghịch chướng duyên, trăm đắng ngàn cay cũng không thay lòng, thối chí. Đó là nhất trí kiên trì một lòng son sắt, dù chết không lui.

“Đãi cát để tìm vàng

Cứa cây để lấy lửa

Cố rèn lòng kiên nhẫn

Có chí sẽ thành công”.

Nhờ học mà có sự nhận thức, cái thấy, hiểu biết đúng đắn, sáng suốt. Nếu không chịu tu thì sẽ không thể nào đi tới đích mong muốn. Muốn được như thế, đòi hỏi phải nỗ lực cố gắng liên tục, “tự mình thắp đuốc lên mà đi” với nghị lực và sự quyết tâm không việc gì mà không thành tựu.

“Một đường ta gắng bước đi

Dù cho gian khổ việc gì cũng cam

Đông Tây quyết chí mà làm

Bể Đông cũng cạn, sơn Nam cũng mòn”.

(Diệu Lý Phương Đông, HT. Thích Giác Nhiên)