450
Tương tức của Thiền sư Nhất Hạnh
Bài thơ “Tương tức” của Thiền sư Thích Nhất Hạnh (Sư Ông Làng Mai) hàm chứa một triết lý thâm sâu về tình yêu, sự sống và mối liên hệ giữa con người với nhau.
Anh nuôi dưỡng đóa hoa trong tim anh
Để cho em xinh đẹp
Em chuyển hóa rác phiền não trong em
Để cho anh không phải nhọc nhằn
Anh nâng đỡ em
Em yểm trợ anh
Em có mặt trên đời để hiến cho anh an lạc
Anh có mặt đó để cho em niềm vui.
(Bài thơ Tương tức - Sư ông Làng Mai)
Trong từng dòng thơ giản dị, Sư Ông đã mở ra một cánh cửa để người đọc chiêm nghiệm về hạnh phúc đích thực: hạnh phúc ấy không nằm nơi một cá nhân tách biệt, mà nảy sinh từ sự có mặt và chăm sóc lẫn nhau.
“Anh nuôi dưỡng đóa hoa trong tim anh / Để cho em xinh đẹp”
Hình ảnh đóa hoa ở đây không chỉ là biểu tượng cho vẻ đẹp, mà còn cho tâm hồn, cho năng lượng tích cực được nuôi dưỡng bên trong. Khi một người biết chăm sóc nội tâm, biết tưới tẩm những hạt giống hiểu biết, từ bi và bình an trong mình, thì hoa trong tim sẽ nở. Và khi đóa hoa ấy nở, không chỉ chính họ được thừa hưởng, mà người thương bên cạnh cũng trở nên “xinh đẹp” hơn.
Đây là điểm khác biệt căn bản trong cách Sư Ông nhìn tình yêu: thay vì trông chờ người khác làm mình hạnh phúc, mỗi người trước hết phải tự tu tập, tự nuôi dưỡng. Yêu thương không phải là sự đòi hỏi, mà là món quà được trao đi từ trái tim đã được chăm sóc.
“Em chuyển hóa rác phiền não trong em / Để cho anh không phải nhọc nhằn”
Ở đây, Sư Ông dùng hình ảnh rất gần gũi với giáo lý Làng Mai: rác và hoa. Rác là phiền não, khổ đau, giận hờn, lo âu; hoa là niềm vui, tình thương, hiểu biết. Trong đời sống, không ai không có rác. Nhưng điều quan trọng là biết cách chuyển hóa rác thành hoa.
Người thương của mình không thể gánh thay mãi những khổ đau ấy. Nếu ta không biết chăm sóc cơn giận, nỗi buồn trong ta, thì ta sẽ vô tình làm khổ người kia. Khi em biết chuyển hóa phiền não trong chính mình, thì không chỉ bản thân được an lạc, mà anh - người chung sống - cũng không còn phải “nhọc nhằn” với những khổ đau đó. Đây là một lời nhắc đầy trách nhiệm trong tình yêu: hạnh phúc chung được xây dựng từ sự tu tập riêng của mỗi người.
Em nâng đỡ anh/ Anh yểm trợ em.
Hai câu này như một lời cam kết. Tình yêu không phải là một người ban phát, một người nhận lãnh, mà là sự trao và nhận, nâng đỡ lẫn nhau. Khi anh yếu đuối, em nâng đỡ; khi em chùng xuống, anh yểm trợ. Sự tương tức thể hiện rõ trong mối quan hệ này: không ai tồn tại một mình, không ai hạnh phúc riêng rẽ.
Sư Ông từng dạy: “Hạnh phúc của anh là hạnh phúc của em. Khổ đau của em cũng là khổ đau của anh”. Câu thơ này chính là sự cụ thể hóa cho tinh thần đó: cùng nâng đỡ, cùng bước đi.
“Em có mặt trên đời để hiến cho anh an lạc / Anh có mặt đó để cho em niềm vui”.
Ở đây, “có mặt” không chỉ là sự hiện diện vật lý, mà là sự hiện diện sâu sắc của tâm. Trong thời đại nhiều lo toan, con người dễ rơi vào tình trạng “có mặt mà không thật sự có mặt”: thân ở bên nhưng tâm vướng bận điện thoại, công việc, lo nghĩ.
Sư Ông nhấn mạnh: món quà lớn nhất ta có thể trao cho người thương chính là sự có mặt trọn vẹn. Khi em có mặt trong chánh niệm, với an lạc, em đã trao cho anh bình an. Khi anh có mặt với niềm vui và năng lượng tươi mát, anh trao lại cho em hạnh phúc. Đây là sự tương tác đẹp đẽ nhất trong tình yêu: không phải những vật chất xa hoa, mà là sự hiện diện chân thành, ý thức và đầy thương yêu.
Cả bài thơ thấm đẫm tinh thần interbeing (tương tức) - một khái niệm quan trọng mà Sư Ông đã cống hiến cho triết học và đời sống. Tương tức nghĩa là: cái này có vì cái kia có, cái này không thì cái kia không. Anh và em không phải hai thực thể riêng lẻ, mà có mặt trong nhau, ảnh hưởng lẫn nhau.
Trong tình yêu, điều đó càng hiển hiện. Khi một người khổ đau, hạnh phúc chung bị tổn hại. Khi một người biết nuôi dưỡng an lạc, cả hai cùng được thừa hưởng. Bài thơ là một minh chứng sống động cho triết lý ấy: yêu thương không chỉ là cảm xúc, mà là thực tập hàng ngày, là tuệ giác nhìn sâu vào tính tương tức của đời sống.
Bài thơ “Tương tức” không chỉ là những câu chữ tình cảm dành cho đôi lứa, mà còn là một lời thực tập cho mọi mối quan hệ: vợ chồng, cha mẹ - con cái, thầy trò, bạn bè. Thông điệp giản dị mà sâu sắc: hãy nuôi dưỡng hoa trong tim mình, hãy chuyển hóa rác của chính mình, hãy có mặt thật sự cho người thương.
Nếu làm được như vậy, tình yêu sẽ không còn là gánh nặng, mà trở thành dòng suối mát, nuôi dưỡng cả hai bên. Đó chính là tinh thần tình yêu trong đạo Bụt: không chiếm hữu, không đòi hỏi, mà là nâng đỡ, yểm trợ, và cùng nhau đi trên con đường an lạc.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Người ta khổ hơn mình…
Phật pháp và cuộc sống
23:18 21/11/2025
Mấy hôm nay, xem tin lũ ở Phú Yên, Nha Trang, Quy Nhơn, lòng tôi cứ chùng xuống.
Niềm vui từ một chén trà
Phật pháp và cuộc sống
16:22 21/11/2025
Anh bạn tôi nhỏ hơn tôi vài tuổi, còn là sinh viên, nhưng lại có sở thích thưởng thức trà hàng ngày. Mỗi buổi sáng thức dậy, anh bạn tự pha cho mình một ấm trà thơm nóng rồi ngồi nhâm nhi đọc sách. Những khi tôi đến chơi, thể nào anh bạn cũng pha một ấm trà thật đậm ngon mời tôi. Biết anh bạn có sở thích này nên nhiều lần đến tôi thường mua theo một gói bánh ngọt, thế là anh em lại có một buổi uống trà, ăn bánh nói chuyện thật hợp ý. Cũng vì sở thích này mà bạn tôi hay bị bạn bè trêu chọc, rằng thanh niên gì mà cứ như ông già, bia rượu cà-phê thì họa hoằn gọi mãi mới chịu đi, còn nhắc đến trà thì khoái cả chí, cứ có bộ ấm là tìm trà pha ngay.
Không thể nghĩ bàn
Phật pháp và cuộc sống
16:02 21/11/2025
Tôi sinh ra và lớn lên trong một gia đình tương đối khá. Cha mẹ chăm lo cho ăn học chu đáo nên tôi phần nào có “bệnh công tử”. Học xong ở lại thành phố và lấy vợ, nhà vợ cũng khá nên cho chúng tôi một căn nhà nhỏ, cuộc sống như thế cũng quá đẹp so với bạn bè.
Đồng niên huynh đệ
Phật pháp và cuộc sống
12:21 21/11/2025
Từ xa xưa, chư Tổ sư đã ngộ Đạo từ tuổi nhỏ. Ngày nay, con thấy mình và chú Tuệ Đạo cũng mang trong lòng khát khao ấy, mong muốn được sống trong ngôi nhà chung của Đức Thế Tôn. Hai huynh đệ mang hai hành trình khác biệt, nhưng cùng chung một chí lớn: Đi trên đường Đạo.
Xem thêm
