Tương tự như vậy cũng chẳng thể tiếp xúc với “chân đế” mà không tiếp xúc sâu sắc với “tục đế” được. Như người chưa giác ngộ như con thì chỉ thấy tục đế mà chưa thấy chân đế, vậy nếu mỗi giây phút trôi qua mà mình không để ý kỹ bằng chánh niệm tỉnh giác vậy thì mỗi giây phút trôi qua ấy mình đã bỏ lỡ cơ hội giác ngộ rồi đúng không Thầy? 

Xin Thầy từ bi chỉ dạy. Vì con tin chắc chẳng thể tìm chân đế đâu ngoài tục đế được. 

Kính mong Thầy luôn mạnh khỏe để đem pháp hạnh phúc tới mọi người!

Trả lời:

Con có nghe nhầm không? 

Trong pháp chân đế nghĩa là pháp tánh tự nhiên thì mới luôn tồn tại 2 mặt không thể lấy bỏ. 

Còn tục đế là pháp quy ước chế định do khái niệm không thực tạo ra thì nó có tồn tại thực đâu mà lấy hay bỏ. 

Còn:

Vô Minh là chấp tục đế có thực nên không thấy chân đế và tự chuốc lấy phiền não khổ đau.

Minh là thấy ra tục đế không thực có, nó chỉ là ảo tưởng, do đó chân đế hiển bày chứ đâu cần lấy hay bỏ. 

Ví dụ như Trang Chu chiêm bao thấy mình là bướm, vì vậy không biết mình là bướm hay Trang, bởi vì Trang Tử muốn nói rằng cả bướm và Trang đều cũng chỉ là cái ảo của tục đế. Khi vô minh thì chấp có bướm có Trang, khi minh thì thấy cả bướm lẫn Trang đều là ảo, và ngay đó cũng đồng thời thấy ra chân đế tự nhiên. 

Nếu con chưa thấy chân đế thì những lý luận của con chỉ mất thì giờ vô ích mà thôi! Còn nếu con thật sự tinh tấn chánh niệm tỉnh giác thì đã thấy ra chân đế rồi còn lý luận làm gì nữa? 

Vậy con hãy xem lại con đang chánh niệm tỉnh giác hay đang tìm ảo tưởng trong ảo tưởng "vì con tin chắc chẳng thể tìm chân đế ngoài tục đế được". 

Con đừng nhầm quan niệm đó của con với lời Lục Tổ Huệ Năng "Phật pháp bất ly thế gian giác" chứ? 

Câu nói nổi tiếng này có nghĩa là giác ngộ được tục đế là ảo tức thấy chân để hoặc đã thấy chân đế rồi thì không còn cho tục đế là thực nữa, chứ không phải chân đế nằm trong tục đế hay ngược lại...