Thứ ba, 02/12/2025, 10:51 AM

Ý nghĩa của đời không nằm ở độ dài mà nằm ở độ tỉnh thức

Pháp Nhật

Chúng ta vẫn thường tự trấn an rằng mai còn đó, rằng ngày mai ta sẽ khỏe hơn, sẽ vui hơn, sẽ làm những điều còn dang dở. Nhưng ngày mai có thật không? Không ai trong chúng ta dám chắc. Tất cả chỉ là một hơi thở, một nhịp tim, một sát-na mong manh.

Sáng bước ra cửa, tối đã không thể trở về; sáng còn cười nói, tối đã hóa thành một di ảnh; sáng còn thấy rõ mặt nhau, tối đã chỉ còn nghe tiếng gió thổi qua bức tường vô thường.

Cái chết không cần chuẩn bị, không phải vì nó tàn nhẫn mà vì nó là bản chất của đời sống. Mỗi sát-na hiện hữu là một lần chết đi của sát-na trước đó. Mỗi hơi thở vào là một đời mới, hơi thở ra là một đời vừa chấm dứt.

Ta sống từng khoảnh khắc như thể một dòng suối trôi qua vô số ngã rẽ, mỗi nhịp chuyển động đều đưa ta đến một điều chưa từng lặp lại. Vậy mà ta cứ nghĩ đời là dài, cứ nghĩ mình còn vô số ngày để buồn, để giận, để tranh hơn thua, để giữ mãi những điều nhỏ nhoi làm mình khổ sở.

Chỉ cần một mạch máu tắc lại, một tế bào lỗi đi, một hơi thở nghẽn giữa ngực là cảnh giới đã thay đổi. Không cần phải bệnh nặng, không cần tuổi cao, không cần báo trước; chỉ một sát-na đủ cho người ta từ cõi trần bước qua cõi khác, như một người đang đi dưới mặt đất bỗng rơi vào khe đá không hẹn ngày trở lại. Trong phút ấy, mọi điều ta từng tích cóp, từng ôm giữ, từng xem là quan trọng đều trở nên nhẹ như một mảnh giấy rơi xuống giữa cơn gió lạnh.

Sống tỉnh thức để hiểu và thương

Ý nghĩa của đời không nằm ở độ dài mà nằm ở độ tỉnh thức 1 — Ảnh minh họa.

Nhưng chính sự mong manh ấy lại là lời nhắc quý hơn vàng. Nó dạy ta sống tỉnh thức hơn, biết trân quý từng hơi thở, biết yêu thương mà không đợi chờ, biết tha thứ mà không cần lý do, biết mỉm cười ngay cả khi đời chưa hết sóng gió.

Khi hiểu rằng khoảnh khắc này chưa chắc kéo dài tới khoảnh khắc sau ta sẽ thấy mọi nỗi buồn đều nhỏ, mọi giận hờn đều nhẹ đi, mọi nỗi sợ đều vô nghĩa. Ta sẽ không còn lãng phí đời mình vào những cuộc hơn thua vô ích, vào những mong cầu làm thân tâm nặng trĩu.

Nếu sáng còn tối mất, thì ý nghĩa của đời không nằm ở độ dài mà nằm ở độ tỉnh thức. Không nằm ở bao nhiêu năm ta sống, mà ở bao nhiêu phút giây ta thật sự biết mình đang sống. Không nằm ở những điều ta gom góp, mà ở những điều ta buông xuống để tâm được thong dong.

Cái chết không đến để dọa nạt, mà đến để soi sáng; không đến để chia lìa, mà để nhắc ta quay về với sự thật sâu nhất: tất cả những gì ta nghĩ là “có” đều như đám mây giữa trời, đến rồi đi. Chỉ có tánh biết đang lặng lẽ nhận diện mọi biến chuyển ấy là chưa từng rời bỏ ta dù một sát-na.

Kẻ mê gặp cái chết thì sợ, người tỉnh gặp cái chết thì thấy ra. Sợ vì nghĩ mình mất tất cả, thấy ra vì thấy mình chẳng từng có gì để mất. Sợ vì bám lấy thân thể này như cứu cánh, thấy ra vì biết thân chỉ là quán trọ tạm nơi trần gian. Sợ vì chấp vào những gì sắp tuột khỏi tay, thấy vì biết mọi thứ vốn không nằm trong tay từ đầu.

Và khi hiểu rồi, ta không còn lo ngày nào sẽ chết mà chỉ quan tâm xem hôm nay mình có đang sống thật hay không. Ta nhìn buổi sáng như món quà mới, nhìn buổi tối như cơ hội nghỉ ngơi, nhìn từng sát-na như một ngọn lửa sáng nhẹ nhàng chiếu lên con đường trở về.

Ta biết một ngày nào đó, hơi thở cuối cùng sẽ đến, nhưng ta không cần sợ. Bởi sự sợ hãi chỉ đến với người chưa từng nhìn thẳng vào sự thật. Còn người đã thấy vô thường là bản chất, thì không còn gì để mất, không còn gì để nắm, và không còn gì để sợ.

Sáng còn tối mất nhưng nếu ta sống trọn vẹn từng khoảnh khắc, thì đời này dù ngắn hay dài, cũng đã đủ viên mãn. Bởi sự viên mãn không đo bằng năm tháng, mà đo bằng sự thảnh thơi của tâm ngay trong từng sát-na mong manh đang trôi qua.

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Gia đình tôi đã quy y Tam bảo từ lâu. Ban đầu, nhà cửa chật hẹp nên thờ tự đơn giản. Sau khi làm nhà mới, gia đình tôi lập một phòng thờ riêng gồm bàn thờ Phật (chính diện) và bàn thờ gia tiên (một bên hông, phía trước, dựa vào tường nhà). Việc bài trí bàn thờ như thế đa phần đều cho rằng đã trang nghiêm, tuy nhiên một số người bảo rằng phải thiết lập bàn thờ Phật và gia tiên ở hai phòng khác nhau, không được thờ chung một phòng.