Bát chánh đạo là đuốc sáng soi đường

Chánh pháp như ngọn đèn sáng xua tan bóng tối phiền não. Phiền não của chúng sinh thì nhiều vô lượng vô biên, từ cội rễ tham sân si mà khiến cho con người chịu nhiều khổ đau, trôi lăn luân hồi trong sinh tử. Người đệ tử Phật hướng về Tam bảo, nương theo ánh sáng Chánh pháp, trước phải thấy rõ gốc rễ khổ đau tham sân si để tìm cách chuyển hóa và đoạn tận. Ai thành tựu điều này, Thế Tôn gọi đây là đuốc sáng.

Mặt khác, để chuyển hóa toàn bộ phiền não của chúng sinh, con đường tối thắng trong đạo Phật là tu tập Bát Chánh đạo. “Chánh kiến, chánh chí, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh phương tiện, chánh niệm, chánh tam muội” chính là nghiệp đuốc soi đường. Đi theo con đường Bát chánh thì chắc chắn chuyển hóa các nghiệp xấu ác, bất thiện; lần lượt thành tựu giới-định-tuệ, chứng đắc các Thánh quả, giải thoát, Niết-bàn.

Bát chánh đạo là chuẩn mực căn bản của nội dung tu tập

“Một thời Phật ở nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, vườn Cấp Cô Độc.

Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

- Nay Ta sẽ nói về pháp đuốc sáng, cũng sẽ nói nghiệp đuốc soi đường. Hãy lắng nghe, lắng nghe và khéo suy nghĩ.Các Tỳ-kheo đáp:

- Xin vâng, Thế Tôn!Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

- Tại sao gọi đó là đuốc sáng? Nghĩa là đã dứt hẳn tham dâm, sân giận và ngu si.Tại sao gọi đó là nghiệp đuốc soi đường? Nghĩa là chánh kiến, chánh chí, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh phương tiện, chánh niệm, chánh tam muội. Đó là nghiệp đuốc soi đường. Ta vì các Thầy đã nói về đuốc sáng, cũng nói về nghiệp đuốc soi đường. Như Lai điều đáng làm nay đã chu tất. Hãy khéo nhớ tụng đọc, chớ có giải đãi. Nay chẳng hành, về sau hối không kịp.

Bấy giờ các Tỳ-kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.(Kinh Tăng nhất A-hàm, tập I, phẩm Hỏa diệt, VNCPHVN ấn hành, 1997, tr.213)

Theo lời dạy của Thế Tôn: “Tại sao gọi đó là đuốc sáng? Nghĩa là đã dứt hẳn tham dâm, sân giận và ngu si” thì thế gian này những ngọn đuốc sáng thực sự vốn không nhiều. Điều cần lưu ý là tuy không nhiều nhưng không phải là không có. Gọi là sáng mà đôi khi không chói lóa rực rỡ với đủ loại hình thức áo mão xênh xang, càng không phải cây cao bóng cả chức phận bên ngoài. Bởi lẽ đây là sáng đạo, sáng ở bên trong nên đuốc sáng mà không dễ tìm, khó thấy, thiếu duyên cũng chẳng thể gặp.

Đuốc sáng cũng chính là thước đo đạo đức và tâm linh của người tu Phật. Quan trọng là có chuyển hóa và hướng đến “dứt hẳn tham dâm, sân giận và ngu si” hay không? Nếu chưa hoặc không thì chúng ta mãi là ngọn đuốc mờ, thậm chí là ngọn đuốc đã tắt. Các bậc Thánh đã chuyển hóa và đoạn tận căn bản phiền não mới thực sự là đuốc sáng. Thế Tôn, các vị A-la-hán là những ngọn đuốc sáng ở thế gian.

Để trở thành ngọn đuốc sáng, căn bản vẫn không ngoài tu tập Bát Chánh đạo, nghiệp đuốc soi đường. Nội dung tu tập Bát Chánh đạo quy về thành tựu giới-định-tuệ. Cho nên, người tu Phật dù theo truyền thống, tông phái hay hệ phái với các pháp tu khác nhau nhưng đều quy về thành tựu giới-định-tuệ là đúng Chánh pháp. Nếu các pháp môn tu của chúng ta mà thiếu vắng cả ba món vô lậu thì chắc chắn tu sai.

Căn bản của đạo diệt khổ là Bát Chánh đạo và các trợ đạo. Thế Tôn đã thống thiết căn dặn: “Ta vì các Thầy đã nói về đuốc sáng, cũng nói về nghiệp đuốc soi đường. Như Lai điều đáng làm nay đã chu tất. Hãy khéo nhớ tụng đọc, chớ có giải đãi. Nay chẳng hành, về sau hối không kịp”. Vấn đề còn lại là chúng ta, những người con Phật, có theo nghiệp đuốc soi đường để trở thành đuốc sáng hay không?