450
Bát kỉnh pháp - tinh thần tôn trọng và hài hòa trong Tăng đoàn
Trong lịch sử Phật giáo, “Bát kỉnh pháp” (tám điều cung kính) là một phần quan trọng trong giới luật dành cho Ni giới, được Đức Phật chế định khi cho phép nữ giới xuất gia.
Dù trải qua hơn 25 thế kỷ, nội dung của Bát kỉnh pháp vẫn luôn được nhắc đến và bàn luận - không chỉ như những điều luật, mà còn như một bài học sâu sắc về sự hài hòa, tôn trọng và cân bằng trong đời sống tu học.
Bát kỉnh pháp được Đức Phật đưa ra khi Tôn giả A-nan nhiều lần xin thay mặt hoàng hậu Ma-ha-ba-xà-ba-đề cầu Đức Thế Tôn cho nữ giới được xuất gia. Đức Phật chấp thuận, nhưng với điều kiện Tỳ-kheo-ni phải thực hành tám điều cung kính này suốt đời. Mục đích không phải để hạ thấp hay phân biệt, mà nhằm duy trì trật tự, hòa hợp trong Tăng đoàn - một tổ chức vừa mới hình thành, cần sự ổn định, tránh mâu thuẫn giữa hai giới Tăng và Ni.
Tám điều cung kính ấy, xét trong bối cảnh xã hội Ấn Độ cổ đại - nơi nữ giới không được quyền học hành, không được tự do tín ngưỡng - là một bước tiến mang tính cách mạng. Đức Phật không phủ nhận sự khác biệt về sinh học và vai trò xã hội, nhưng đã mở ra cánh cửa lớn cho phụ nữ được tu hành, chứng ngộ và giải thoát ngang hàng với nam giới. Ngài chỉ yêu cầu, trong giai đoạn đầu, Ni chúng nên giữ tâm khiêm cung, tôn trọng hàng Tăng để Tăng đoàn không bị chia rẽ bởi thành kiến thời đại.
Nhìn từ góc độ nhân văn, Bát kỉnh pháp thể hiện rõ tinh thần “lấy hòa hợp làm trọng” - một nguyên tắc căn bản trong mọi sinh hoạt của Phật giáo. Trong đó, “kỉnh” (cung kính) không chỉ là lễ nghi mà còn là thái độ của tâm. Cung kính không phải cúi đầu, mà là sự hiểu biết, tôn trọng người khác, biết nhìn thấy công đức và vai trò của nhau. Bởi khi tâm còn ngã mạn, còn so sánh hơn thua, dù ở trong Tăng hay Ni cũng đều dễ sinh bất hòa.
Ngày nay, nhiều người hiểu lầm rằng Bát kỉnh pháp là biểu hiện của sự bất bình đẳng giới trong đạo Phật. Nhưng nếu nhìn bằng con mắt lịch sử và trí tuệ, ta sẽ thấy đó là một biện pháp phương tiện - phù hợp với hoàn cảnh, văn hóa và nhận thức xã hội thời ấy. Đức Phật không hề xem nữ giới thấp kém. Trong kinh điển, Ngài nhiều lần khẳng định rằng phụ nữ cũng có thể chứng quả A-la-hán, Bồ-tát, hay thành Phật như nam giới. Trong Tăng đoàn, các vị Tỳ-kheo-ni như Kiều-đàm-di, Liên Hoa Sắc, Bhadra… đều được Đức Phật tán thán về trí tuệ, định lực và lòng từ bi.
Điều đáng quý là tinh thần cốt lõi của Bát kỉnh pháp vẫn còn nguyên giá trị hôm nay. Trong bất kỳ tổ chức nào, nếu biết “kỉnh” - tức là tôn trọng, lắng nghe, khiêm nhường - thì nơi đó có hòa hợp. Trong gia đình, nếu vợ chồng biết kính trọng nhau, con cái biết kính cha mẹ, anh em biết nhường nhịn, thì hạnh phúc sẽ được duy trì. Trong xã hội, nếu người có quyền biết kính dân, người học cao biết kính người lao động, thì trật tự và đạo đức sẽ được bảo vệ.
Với người tu, “kỉnh” chính là cách giữ tâm trong sáng. Khi ta kính người, tức là đang gột rửa tâm ngã mạn trong chính mình. Khi ta biết hạ mình, ta đang nâng cao phẩm hạnh. Do đó, Bát kỉnh pháp không chỉ dành cho Ni giới, mà còn là bài học cho tất cả - nam hay nữ, xuất gia hay tại gia - về cách hành xử trong đời sống tu tập và ứng xử xã hội.
Như vậy, hiểu đúng về Bát kỉnh pháp là hiểu rằng Đức Phật không tạo ra sự phân biệt, mà là thiết lập trật tự cho hòa hợp. Từ “kỉnh” trong giáo pháp ấy, nếu được nuôi dưỡng bằng trí tuệ và từ bi, sẽ trở thành chiếc cầu nối đưa con người đến chỗ an lạc, tôn trọng lẫn nhau và cùng tiến trên con đường giải thoát.
Bởi trong đạo, cũng như trong đời, nơi nào có tâm cung kính, nơi đó có an bình.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Thiền tông Việt Nam qua Thiền sư Cứu Chỉ
Nghiên cứu
14:37 19/11/2025
Sư họ Đàm, làng Phù Đàm, phủ Châu Minh (tỉnh Bắc Ninh). Thuở nhỏ hiếu học, sách Nho sách Phật đều đọc. Một hôm cầm sách tự than: ‘Khổng Mặc chấp có, Trang Lão chấp không, sách vở thế tục chẳng phải là pháp giải thoát. Chỉ có Phật giáo chẳng kể có không, có thể dứt sanh tử; nhưng phải siêng tu giữ giới, cầu thiện tri thức ấn chứng mới được’.
Pháp môn Tịnh độ ở Nam bộ Việt Nam
Nghiên cứu
15:00 13/11/2025
Do bối cảnh địa-lịch sử và địa-văn hóa đặc thù ở Nam bộ Việt Nam, đã xuất hiện khá nhiều hội đoàn, đạo giáo có thực hành pháp môn Tịnh độ so với các vùng miền khác trong cả nước; tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có một tông phái Tịnh độ riêng biệt.
Tâm giải thoát là tiêu chuẩn duy nhất xác chứng một vị A-la-hán
Nghiên cứu
08:30 13/11/2025
Trong suốt lịch sử Phật giáo, hình ảnh bậc A-la-hán luôn là biểu tượng tối thượng của con đường giải thoát, là đích đến của Giới Định Tuệ, là cánh cửa mở ra Niết-bàn không còn tái sinh. Nhưng để hiểu đúng về A-la-hán, người học Phật phải vượt qua mọi lớp khái niệm vay mượn, mọi tưởng tri thần thoại, để trở về với chân nghĩa mà Đức Thế Tôn từng dạy trong các kinh tạng nguyên thủy.
Sự ra đời và hoạt động của Giáo hội Lục hòa tăng
Nghiên cứu
13:56 08/11/2025
Sự ra đời của Giáo hội lục hoà tăng nhằm “duy trì nền tảng cổ truyền và thực hiện nền giáo dục Phật lý mà nghìn xưa đức Phật đã dạy.
Xem thêm
