Có mối quan hệ nào giữa tinh tấn, chánh niệm, tỉnh giác không?

Nói liên hệ cũng được nhưng thực ra nói chính xác nhất thì đó là một sự thật mà hai cách nói khác nhau thôi. Tinh tấn chánh niệm tỉnh giác chính là không bước tới, không dừng lại. Thí dụ như khi thở vô trọn vẹn tỉnh thức với sự thở vô, khi thở ra trọn vẹn tỉnh thức với sự thở ra. Nếu dừng lại là nín thở hoặc tắt thở, nếu bước tới thì chưa thở vô đã thở ra, chưa thở ra đã thở vô làm sao đủ oxy mà sống?

Trọn vẹn tỉnh thức trong thực tại đang là có nghĩa là không dừng lại để khỏi bị chìm ngay vào quá khứ, và không bước tới để khỏi bị cuốn trôi vào tương lai. Nên đức Phật dạy: "Quá khứ không truy tìm, tương lai không ước vọng..., chỉ có pháp hiện tại TUỆ QUÁN chính là đây". Tuệ quán chính là tinh tấn chánh niệm tỉnh giác. Vậy đó rõ ràng là sự đồng nhất giữa hai cách nói khác nhau về cùng một sự thật.

Theo: Trung tâm Hộ tông