Điều phục vọng tưởng khi niệm Phật

Hỏi: Tôi là Phật tử tu theo pháp môn Tịnh độ, niệm Phật A Di Đà. Nay tôi có vài điều mong được hướng dẫn: Niệm Phật lúc đã nằm trên giường trước khi đi ngủ có nên lần tràng hạt hay không? Lúc ngồi niệm Phật, vọng tưởng nhiều, suy nghĩ lung tung... đoạn trừ và điều phục nó bằng cách nào? Lúc ngồi kiết-già niệm Phật chân mau tê nhức nên khó ngồi lâu là do ma quấy nhiễu hay do thể trạng và sức khỏe, có cách nào khắc phục không?

(Phương Thảo, nguyenthiphuongthao...@yahoo.com)

Đáp:

Bạn Phương Thảo thân mến!

Lần tràng hạt trong khi ngồi niệm Phật (mỗi câu Phật hiệu lần một hạt) là phương tiện để nhiếp tâm chánh niệm nhằm hướng đến thành tựu nhất tâm. Lần tràng hạt cũng là cách để hành giả nhận biết rõ về số lượng (cũng như thời lượng) niệm Phật mà vị ấy đã phát nguyện trì niệm như 10 chuỗi, 20 chuỗi… chẳng hạn. Do đó, trong các thời niệm Phật nói chung, lần tràng hạt hay không đều được, tùy mỗi người. Riêng lúc chuẩn bị đi ngủ thì có thể niệm Phật mà không cần lần chuỗi hạt, niệm được chừng nào thì niệm, cốt duy trì tâm an tịnh và nhẹ nhàng để đi vào giấc ngủ an lành.

Đối với những hành giả sơ cơ, sức huân tu còn yếu thì “vọng tưởng nhiều, suy nghĩ lung tung” trong khi niệm Phật là việc rất bình thường. Đoạn trừ và điều phục vọng tưởng chỉ là cách nói, thực tế thì hành giả không phải đoạn trừ hay điều phục gì cả mà chỉ cần ghi nhận thật rõ tâm mình, tâm có vọng tưởng hay không đều biết rõ, rồi chú tâm vào trì niệm Phật hiệu (Nam mô A Di Đà Phật). Điều cần lưu ý là không ngại vọng tưởng nhiều (vì nó nhiều như vậy từ rất lâu rồi), chỉ ngại không kiên trì chú tâm vào Phật hiệu mà thôi. Nếu trong thời khóa niệm Phật lỡ có thất niệm (vọng tưởng hay hôn trầm) một thời gian, khi phát hiện ra liền đưa tâm trở về an trú nơi Phật hiệu. Căn bản của công phu niệm Phật là cứ liên tục đưa tâm trở về với Phật hiệu, trú tâm với đề mục Phật hiệu cho đến khi đạt được nhất tâm. Chính sự tinh tấn, bền bỉ niệm Phật như thế, lâu ngày chánh niệm sẽ mạnh dần lên và vọng tưởng yếu dần đi cho đến lúc an tịnh hoàn toàn.

Lúc đầu tập ngồi kiết-già thì hầu như ai cũng bị tê nhức, nhất là ở hai chân. Nếu ngồi đúng cách cùng với ý chí mạnh mẽ, kiên trì chịu đựng thì sau một thời gian cơ thể sẽ thích nghi dần, khi ấy hành giả có thể ngồi tịnh niệm lâu đến hàng giờ hoặc lâu hơn nữa. Không nên nghĩ rằng, việc đau nhức khi ngồi tu là do ma mị quấy nhiễu, có chăng là do nội ma (tâm giải đãi, thiếu ý chí của mình) phá hoại làm chướng ngại sự tu tập của chính mình.

Đối với những người có bệnh phong thấp, tê nhức, máu huyết lưu thông không đều sẽ nhanh đau, khó ngồi lâu, nói chung là trở ngại hơn người bình thường. Để khắc phục tê nhức trong khi ngồi kiết-già, hành giả cần: Ngồi thẳng, ngay ngắn với bồ đoàn và tọa cụ đúng chuẩn; quần áo phải rộng, mềm và thoáng; không ăn uống quá no hay dùng nhiều chất kích thích; ngồi thẳng mà không căng, thả lỏng toàn thân; không gian nơi ngồi yên tĩnh và thoáng mát; khi ngồi đến lúc đau nhức thì không nên xả sớm mà cần chịu đựng thêm một thời gian (nếu không kham nhẫn để vượt qua giai đoạn này thì sẽ không ngồi lâu được); sau khi hết thời gian ngồi thiền niệm Phật, cần xả-xoa nắn toàn thân đúng cách… cho đến khi thư giản hoàn toàn.

Nhiên Như – Quảng Tánh

(Gạn Đục Khơi Trong, tập I)