Vậy tập tục này bắt nguồn từ đâu và sự thật đằng sau những hình nhân này là gì? Hãy cùng tìm hiểu bài viết dưới đây qua lời giảng của Thầy Thích Trúc Thái Minh.

Nguồn gốc của hình nhân thế mạng

Việc đốt hình nhân thế mạng xuất phát từ một tập tục rất cổ xưa, đó là tục “tuẫn táng” - tức là người sống chôn theo người chết. Tục lệ này phát xuất từ thời vua chúa phong kiến, bởi họ quan niệm rằng khi vua chết, sẽ sinh sang thế giới bên kia, vẫn làm vua như đời sống như ở trần gian. Vì vậy khi vua chết thì hoàng hậu, cung phi mỹ nữ cùng ngọc vàng châu báu cũng được chôn theo. Đây là một phong tục cổ xưa rất dã man.

Sau này khi xã hội tiến bộ hơn, con người đã nghĩ ra cách làm người giả, gọi là hình nhân thế mạng được làm từ giấy, đất sét, các chất họ bồi lên; vàng bạc châu báu cũng được làm giả rồi dán giấy vàng. Sau đó, họ chôn cả người nộm, vàng bạc giả theo người chết. Tuy nhiên việc làm này không phù hợp, có nhiều bất cập nên họ chuyển sang đốt, hóa những hình nhân, đồ đạc. Từ đó tập tục đốt vàng mã xuất hiện.

Đốt hình nhân thế mạng có thế được mạng không?

Theo quy luật của cuộc sống, con người sinh ra rồi cũng sẽ chết đi, đó là vô thường không ai tránh khỏi. Vậy nên, nếu đốt hình nhân có thể thế được mạng sống cho chúng ta thì các chiến sĩ khi ra trận sẽ không hy sinh, bệnh nhân sẽ không phải chết hoặc khi sắp chết, chúng ta đốt hình nhân thế mạng. Tuy nhiên những điều đó hoàn toàn không thể xảy ra. Từ đó, chúng ta thấy rằng việc đốt hình nhân là phi lý, không có căn cứ và không đúng với tinh thần đạo Phật. Hình nhân không thể thế mạng cho con người chúng ta.

Thọ mạng của ta được ví như ngọn lửa của chiếc đèn dầu. Để đèn được cháy tốt thì phụ thuộc vào bấc ngắn hay dài, bình dầu đầy hay hết, bóng đèn còn hay vỡ. Cũng vậy, bấc đèn là phúc báu về thọ mệnh trong tiền kiếp của chúng ta, còn dầu đèn cũng là phúc báu. Nếu chúng ta chăm chỉ tích lũy phước báu, làm cho bình dầu của mình luôn đầy thì đèn của mình dù bấc ngắn vẫn cháy được lâu. 

Thứ nữa, chúng ta biết rằng tiền nghiệp của mình là có sẵn và khó thay đổi. Mà bấc lại được ví là tiền nghiệp cho nên bấc cũng được xem khó thay đổi. Nhưng dầu và bóng đèn thì lại có thể thay đổi được. Giống việc đổ đầy dầu, bấc ngắn thì ngọn lửa vẫn cháy. Cũng vậy, nếu kiếp này chăm chỉ tu tập, làm phước, sám hối thì thọ mạng của chúng ta có thể cũng được kéo dài.

Làm cách nào để kéo dài thọ mạng?

Thọ mạng chúng ta ngắn hay dài là do nghiệp quyết định và nghiệp có thể chuyển được ít hay nhiều là nhờ sự thực hành tu tập để tích lũy các thiện nghiệp của chính chúng ta. Bằng các việc làm hành động thiết thực như đi từ thiện giúp đỡ người bệnh, chăm sóc những người già cô đơn, những người gặp hoàn cảnh khó khăn. Đặc biệt chúng ta nên chăm sóc cha mẹ lúc ốm đau, cúng dường cho cha mẹ. Trong kinh Phật dạy đó đều là những phước báu để mình được thêm tuổi thọ.

Giúp đỡ người khó khăn sẽ sinh nhiều phúc báu về sức khỏe, trí tuệKhông những với loài người mà cả với muôn loài, chúng ta nên thực tập phóng sinh cứu mạng, khi chúng ta tu tâm từ bi, không sát sinh thì chúng ta sẽ được phúc báu; đó là sẽ có sức khỏe, ít bệnh tật, có tuổi thọ được lâu dài và thường được an ổn,...  Bên cạnh đó chúng ta nên có một lối sống điều độ, hàng ngày rèn luyện sức khỏe, không cẩu thả và  môi trường sống lành mạnh từ đó góp phần xây dựng xã hội giàu đẹp.

Trong bài kinh “Nghiệp báo sai biệt”, Đức Phật có dạy 10 điều lành để sống khỏe và được thọ mạng dài lâu:

Tự mình không sát sinh

Khuyên người không sát sinh

Khen ngợi việc không sát sinh

Thấy người khác không sát sinh thì tâm vui mừng

Thấy người bị giết hại thì tìm cách cứu thoát

Thấy người sợ chết thì an ủi tâm họ 

Thấy người sợ hãi thì bố thí cho họ sự không sợ hãi

Thấy người bị các thứ khổ khởi tâm thương xót

Thấy người đang được cấp cứu khởi tâm đại bi

Dùng các đồ ăn thức uống bố thí cho chúng sinh.

Trong kinh “Tiểu nghiệp phân biệt” thuộc Trung Bộ kinh 3, Đức Phật dạy: “...Này thanh niên, có người đàn bà hay đàn ông từ bỏ sát sanh, tránh xa sát sanh, bỏ trượng, bỏ kiếm, biết tàm quý, có lòng từ, sống thương xót đến hạnh phúc tất cả chúng sanh và loài hữu tình. Do nghiệp ấy, thành đạt như vậy, thành tựu như vậy, sau khi thân hoại mạng chung, người ấy được sanh vào thiện thú, Thiên giới, cõi đời này. Nếu sau khi thân hoại mạng chung, người ấy không sanh vào thiện thú, Thiên giới, cõi đời này, nếu người ấy đi đến loài Người, chỗ nào người ấy sanh ra, người ấy được trường thọ”.

Vậy nên chúng ta thấy rằng do nghiệp sát sinh, hại mạng nên chúng ta có mạng sống ngắn ngủi. Còn người nào có tâm từ bi, thương yêu, biết bảo vệ mạng sống cho người, cho mọi loài thì người đó sẽ có thọ mạng lâu dài. Vậy nên việc đốt hình nhân thế mạng, chắc chắn không thể cứu được mạng sống cho chúng ta mà phải do chúng ta tu tập, tích lũy thiện nghiệp thì sẽ được thọ mạng lâu dài.

Hy vọng qua lời giảng trên Thầy Thích Trúc Thái Minh quý Phật tử đã có cái nhìn đúng về việc đốt hình nhân thế mạng. Từ đó, có đủ chính tín, chính kiến, tin sâu nhân quả để không bị tới vào các tà kiến, mê tín mà rước họa vào thân, tránh được lo âu, sợ hãi.