450
Gốc rễ của phú quý
Trong kinh Tăng nhất A-hàm, Đức Phật đã dạy rất rõ: có hai pháp khiến người sinh vào nhà bần tiện - bất hiếu với cha mẹ, thầy tổ và không biết kính nhường người hơn mình; cũng có hai pháp khiến người sinh vào nhà hào tộc - cung kính cha mẹ, anh em, dòng họ và biết đem những gì mình có ra bố thí.
Lời dạy này chứa đựng cả một triết lý nhân sinh sâu sắc, chỉ bày mối liên hệ mật thiết giữa đạo đức, hành xử trong đời này với phước báu và hoàn cảnh ở đời sau.
Nếu nhìn từ góc độ nhân quả, thì bất hiếu và kiêu mạn chính là hạt giống nghèo hèn. Người không biết ơn sinh thành, coi thường thầy tổ, khinh rẻ người trên mình, cũng chính là người đã tự đóng lại cánh cửa phước báu. Họ có thể giàu có tạm thời do nghiệp khác, nhưng gốc rễ đã thiếu dưỡng chất. Đến khi quả báo trổ, dễ rơi vào cảnh bần cùng, thiếu thốn cả vật chất lẫn tình thương.
Ngược lại, người biết hiếu kính với cha mẹ, biết ơn sư trưởng, sống hòa thuận với thân tộc, lại thêm hạnh bố thí, thì phước đức ấy sẽ kết thành duyên lành. Họ sinh ra trong gia đình đủ đầy, không chỉ về của cải, mà còn trong môi trường có đạo lý, được nuôi dưỡng bởi tình thương.
Ở đây, Đức Phật không nói đến phú quý theo nghĩa tiền bạc đơn thuần, mà là sự “hào tộc” - tức nền nếp gia phong, gia đình có đạo đức, có uy tín trong xã hội. Phú quý ấy không chỉ thể hiện ở căn nhà lớn, của cải nhiều, mà trước hết là sự giàu sang về đạo đức, sự bền chặt về nhân tâm. Một người con hiếu kính, biết chia sẻ, dù sinh trong gia cảnh bình thường, cũng sẽ được kính trọng và dễ gây dựng cuộc sống an lạc, sung túc.
Trong thực tế, ta có thể thấy không ít những gia đình nhiều đời sống lương thiện, hiếu thuận, luôn giữ chữ tín, chăm làm phước thiện, con cháu của họ thường học hành thành đạt, làm ăn thịnh vượng, được xã hội nể trọng. Ngược lại, có những người giàu lên bằng thủ đoạn, bất hiếu với cha mẹ, keo kiệt với bà con, thì sự giàu ấy thường không bền, con cháu khó tiếp nối. Đó chính là minh chứng cho nhân quả vận hành như lời Phật dạy.
Bố thí trong kinh được nhắc đến không nhất thiết là đem tiền bạc lớn ra cho đi. Đó có thể là sự chia sẻ vừa sức: một bát cơm, một lời an ủi, một sự giúp đỡ kịp thời. Cốt yếu ở tâm chân thành, biết nghĩ cho người khác. Người hay chia sẻ thì tâm mở rộng, lòng nhẹ nhõm, nhân duyên rộng khắp. Chính từ tâm ấy mà phước báu tích lũy, tạo nên sự đầy đủ lâu dài.
Kính hiếu và bố thí cũng là hai đức tính nền tảng để nuôi dưỡng một xã hội an lành. Bởi một người biết hiếu kính sẽ không làm điều ác với người thân; một người biết chia sẻ sẽ không ích kỷ chỉ lo lợi mình. Gia đình nào vun bồi hai gốc này, gia đình ấy bền vững. Xã hội nào nuôi dưỡng hai gốc này, xã hội ấy an hòa.
Lời dạy trong kinh Tăng nhất A-hàm không chỉ dành cho người xuất gia, mà cho tất cả chúng ta - những người đang sống giữa đời thường. Bởi “bần tiện” hay “hào tộc” không phải chuyện xa xôi ở đời sau, mà ngay trong hiện tại, ta cũng có thể cảm nhận. Một người bất hiếu, keo kiệt, sẽ thấy cuộc sống mình nghèo nàn, cô độc, thiếu sự nâng đỡ. Ngược lại, người biết hiếu kính và sẻ chia, cuộc sống của họ luôn phong phú bởi tình thương, sự tin cậy và lòng kính trọng từ mọi người.
Trong thời đại hôm nay, khi kinh tế phát triển nhanh, đôi khi chúng ta dễ nghĩ giàu nghèo là do năng lực, do thị trường. Nhưng sâu xa, theo lời Phật dạy, mọi sự thành đạt bền lâu vẫn phải dựa trên gốc hiếu kính và bố thí. Đó là “tài sản vô hình” mà mỗi người cần tích lũy, để rồi phước báu ấy sẽ hóa thành “tài sản hữu hình” trong đời sống, đi cùng ta không chỉ một kiếp mà nhiều kiếp.
Kinh kết thúc bằng hình ảnh: các Tỳ-kheo nghe xong lời dạy của Thế Tôn, hoan hỷ phụng hành. Bài học ấy vẫn còn nguyên giá trị hôm nay. Chúng ta có thể hoan hỷ mà thực hành ngay: quay về hiếu kính cha mẹ, biết ơn thầy tổ, giữ gìn hòa thuận trong gia đình, và tập thói quen sẻ chia, dù nhỏ. Bởi chính từ những điều giản dị ấy, ta gieo hạt giống phú quý, gieo hạt giống an vui cho cả hiện tại và tương lai.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Trong bão lũ, nhớ lời Phật dạy về tài sản thuộc về 5 nhà
Lời Phật dạy
07:17 22/11/2025
Mỗi mùa mưa lũ tràn qua miền Trung, người Việt lại chứng kiến cảnh nhà cửa chìm trong nước, ruộng đồng tan hoang, lúa thóc trôi theo dòng xiết. Những gia đình vừa gượng dậy sau trận lụt trước lại tiếp tục đối mặt với mất mát mới.
Nhìn thấy tánh Phật Dược Sư trong mỗi người
Lời Phật dạy
19:00 19/11/2025
Mỗi lần 30 tháng 9 âm lịch về, khi tiếng chuông chùa ngân vang trong không khí se lạnh cuối thu, tôi lại nhớ đến hình ảnh Đức Phật Dược Sư Lưu Ly Quang Như Lai - bậc Tối Thắng Y Vương với nguyện lực chữa lành không chỉ bệnh tật của thân, mà còn những đớn đau âm thầm của tâm.
Tâm đáng sợ hơn rắn độc
Lời Phật dạy
14:25 18/11/2025
Hình ảnh “kẻ bưng bát mật, chân chạy nhảy, mắt chỉ chăm chăm nhìn mật” là ẩn dụ sâu sắc về sự mê đắm.
Pháp như giếng nước giữa đời
Lời Phật dạy
10:56 18/11/2025
Giáo pháp Đức Phật là con đường trung đạo, không thuộc về riêng ai, không có đặc quyền cho bất kỳ thầy hay cá nhân nào.
Xem thêm
