Hãy tạo phước trước khi quá muộn

Nền tảng: Phước (Puñña) là gì trong Nam Tông?

Phước (Puñña) hay Công đức là những hành động thiện lành tạo ra nghiệp tốt (kusala kamma). Nó là năng lực tinh thần thanh tịnh, mang lại quả báo an vui, hạnh phúc trong hiện tại và tương lai.

Ba căn bản của việc tạo phước (Puññakiriyavatthu) được Đức Phật dạy:

1. Bố thí (Dāna): Sẻ chia vật chất, thời gian, kiến thức hay sự không sợ hãi (vô úy thí).

2. Trì giới (Sīla): Giữ gìn giới hạnh, sống đạo đức, tránh làm hại mình và người.

3. Tu tập tâm (Bhāvanā): Phát triển tâm trí qua thiền định (Samatha) và thiền tuệ (Vipassanā).

Phước đức chính là "hành trang" quý giá nhất cho đời này và những kiếp sau.

Mười cách tạo phước lành

Tại sao phải "Trước khi quá muộn"? - Lý do căn bản

- Vô thường (Anicca) và Tử vong bất định:

Đức Phật dạy, mạng sống mong manh, cái chết là điều không thể tránh và thời điểm chết là bất định. Chúng ta không biết mình sẽ chết lúc nào, già hay trẻ, khỏe mạnh hay bệnh tật. Do vậy, cơ hội để tạo phước, tích lũy nghiệp lành chỉ có ngay trong giây phút hiện tại còn sống và tỉnh táo. Chờ đợi "ngày mai" hay "lúc thuận tiện" là một sự mạo hiểm lớn, vì khi cận tử, thân thể đau đớn, tâm trí hoảng loạn, rất khó để khởi lên tâm thiện và tạo phước.

- Nghiệp (Kamma) là chủ sở hữu duy nhất theo ta:

Một trong những bài kệ nổi tiếng trongKinh Pháp Cú (Dhammapada) dạy:

"Tự mình làm điều ác, tự mình làm nhiễm ô. Tự mình không làm ác, tự mình làm thanh tịnh. Tịnh hay không tịnh là do mình. Không ai có thể làm cho ai thanh tịnh." (Pháp Cú 165)

Khi chết đi, ta không mang theo được của cải, danh vọng, gia đình... Chỉ có nghiệp (kamma) – tốt hay xấu – là sẽ đi theo và quyết định cảnh giới tái sinh tiếp theo. Nếu không kịp tích lũy phước lành, ta sẽ bước vào đời sau với "đôi bàn tay trắng" nghiệp bất thiện, dễ dàng rơi vào các cảnh giới bất hạnh.

- Hỗ trợ cho sự Giải thoát (Nibbāna):

Phước báu không trực tiếp đưa đến giải thoát(vì giải thoát là do trí tuệ thấy rõ Tứ Diệu Đế), nhưng nó là nền tảng thiết yếu. Một người có nhiều phước đức sẽ:

· Được tái sinh vào cảnh giới thuận lợi (như cõi người, cõi trời), có đầy đủ điều kiện (gặp Phật pháp, có thân thể khỏe mạnh, trí tuệ) để tiếp tục tu tập.

· Có cuộc sống hiện tại an vui, ít chướng ngại, tâm dễ định tĩnh để phát triển tuệ quán.

· Có duyên lành gặp được Chánh pháp và thiện tri thức.

Ngược lại, người thiếu phước dễ sinh vào nơi khổ đau, khó nghe Pháp, tâm trí đầy phiền não, rất khó tiến tu.

Bài học từ Kinh điển và các câu chuyện

· Chuyện Ngài Mahā Moggallāna (Mục Kiền Liên): Dù là đệ tử thần thông bậc nhất, Ngài vẫn bị bọn cướp giết hại một cách tàn bạo. Đức Phật giảng rằng đó là nghiệp ác đời trước của Ngài đã đến thời cho quả. Điều này nhấn mạnh: nghiệp cũ có thể trổ quả bất ngờ. Vì vậy, ngay bây giờ phải gấp rút tạo nghiệp mới tốt hơn để cải thiện và chuyển hóa.

· Kinh "Hãy Làm Điều Lành" (Kusalasutta): Đức Phật khuyên: "Này các Tỷ-kheo, hãy từ bỏ các pháp bất thiện. Có thể từ bỏ các pháp bất thiện. Nếu không thể từ bỏ các pháp bất thiện, thời ta đã không nói: 'Hãy từ bỏ các pháp bất thiện.'... Hãy tu tập các pháp thiện. Có thể tu tập các pháp thiện. Nếu không thể tu tập các pháp thiện, thời ta đã không nói: 'Hãy tu tập các pháp thiện.'" Đây là lời thúc giục hành động ngay, vì ta hoàn toàn có khả năng làm điều đó.

· Tích chuyện Cúng Dường Muỗng Cháo: Ngay cả một hành động nhỏ như dâng một muỗng cháo với tâm tịnh tín, cũng có thể tạo ra phước báo to lớn nếu được thực hiện với tâm trong sạch. Điều quan trọng là tâm ý tốt ngay trong hiện tại.

• Nguồn gốc: Câu chuyện này thuộc về Chú giải của câu kệ số 124 trong Kinh Pháp Cú (Dhammapada), kể về tiền thân (vòng đời trước) của Đức Phật.

Ứng dụng thực hành

Lời dạy này khuyến khích chúng ta:

· Đừng trì hoãn: Ngay bây giờ, hãy thực hành bố thí (dù nhỏ), giữ giới (ít nhất là Ngũ giới), và bắt đầu tập ngồi thiền mỗi ngày vài phút.

· Tận dụng cơ hội hiện tại: Khi còn khỏe mạnh, tỉnh táo, có duyên gặp Phật pháp, hãy nỗ lực tạo phước. Đừng đợi đến khi già yếu, bệnh tật.

· Chuyển hóa tâm: Mỗi khi có tâm thiện (muốn giúp đỡ, muốn nhịn nhục, muốn chia sẻ) hãy thực hiện ngay. Đó chính là đang "đầu tư" vào tương lai an lạc của chính mình.

· Hồi hướng phước: Sau khi làm phước, nên hồi hướng đến tất cả chúng sinh, đặc biệt là thân bằng quyến thuộc. Cách này mở rộng tâm và nhân rộng thiện nghiệp.

Kết luận:

"Hãy tạo phước trước khi quá muộn" là lời nhắc nhở đầy từ bi và trí tuệ của Đức Phật. Nó dựa trên sự thấu hiểu quy luật nhân quả nghiêm túc và bản chất vô thường của đời sống. Lời dạy này không nhằm gây sợ hãi, mà là đánh thức chúng ta về trách nhiệm với chính hạnh phúc và tương lai của mình. Trong dòng chảy vô thường của sinh tử, hành động thiện lành trong hiện tại chính là bến đỗ an toàn nhất, là bảo hiểm vững chắc nhất cho đời này và mãi về sau.

"Chính ta là nơi nương tựa của ta, không ai khác có thể là nơi nương tựa." (Pháp Cú 160). Và cách nương tựa vững chắc nhất chính là gấp rút tích lũy phước đức và trí tuệ ngay trong giờ phút này.