Hình tượng trâu trong Thiền

>>Những giáo lý Phật giáo nên đọc

Sơ cơ, muốn tiếp cận chút xíu thiền học có khi cao xa. Tranh thủ cơ hội gần gũi bậc xuất gia hữu duyên, đều mạo muội hỏi về thiền, khi thì ở trên cao Ngọa Vân Am, lúc ở Trúc Lâm Yên Tử... Và ráng đọc những con chữ. Song rõ ràng thiền không phải tri thức kỹ năng phàm tình, con đường tham muốn đạt ngộ sự vi diệu của thiền y như học chữ học nghề quả có hài hước.

Cho đến một ngày đẹp trời ở chính điện Thiền viện Thường Chiếu (Long Thành - Đồng Nai), đông đảo Tu sĩ Phật tử được lắng nghe giảng về thiền bởi thượng tọa Thích Thông Phương - một vị đệ tử cận kề Sư ông Thích Thanh Từ. Những lời giảng đó khiến tôi không thể nào quên...

Thời pháp ấy của Thượng tọa Thích Thông Phương không chỉ có thiền, song nội dung "thiền" là căn bản, tập trung.

Ngài lấy phương pháp kinh điển, dùng đàn trâu dẫn giải quá trình công phu thiền từ a đến ngộ. Đương nhiên, con đường giảng thiền ấy khá phổ biến song Thượng tọa bằng sự dẫn dắt chậm rãi, nhẫn nại, chất giọng Nam Bộ đặc trưng, đã khá thành công - qua sự chăm chú của thính chúng dù ngồi gần nhìn nghe trực tiếp hay qua màn hình, cá nhân tôi bị cuốn hút...

Với tôi, đàn trâu khá thân quen, từ bé. Từng cưỡi trâu cồng cộc trên ruộng trơ rạ, ngắm những đàn trâu trong ráng chiều thôn quê, trâu lội qua kênh hay ở hầm bùn, hoặc chậm rãi nhai cỏ... Sự thích thú khiến có khi đang dong xe trên đường nhác thấy trâu liền dừng chụp ngay mấy bức hình. Loài vật ấy hiền, giúp nông phu chinh phục cánh đồng tạo ra hay lúa vàng, gắn với lũy tre, đàn cò... Từ cày ải, kéo mạ, thu hoạch mang lúa về và đạp thành hạt thóc! Ít có con vật nào gần gũi thiết thực nông dân như loài trâu.

Thời pháp dẫn vào hình ảnh đàn trâu dữ bất kham lúc đầu, gắn với sự câu thúc kiểm soát thân tâm. Sự gắn kết diễn giảng nội tâm xoa động với đàn trâu rất hay, lo gic, hữu cơ, biện chứng. Tâm lao xao lộn xộn khác chi đàn trâu hoang dại không khiển được? Hành giả có một hành trình cam go huấn dụ, khuất phục, đàn trâu trong tâm thức mình, từng con một, từng chút một, đến khi đàn trâu hoàn toàn  hiền ngoan nghe theo người chủ chăn, tâm không còn lao xao lộn xộn bấn loạn, được điều khiển tốt, theo con đường thiện lành minh triết giải thoát của Phật - thành công. Đấy cũng là quá trình hành thiền và đạt thiền.

Cũng không ít vị xuất gia dùng hình ảnh nước để diễn giảng về thiền rất ấn tượng và ý nghĩ: nước tạo sóng dữ, quấy đục, nguy hiểm cũng như tâm chưa bình, chua ngộ; cũng nước ấy bị sự nhẫn nại, ý chí, bản lĩnh của hành giả khuất phục, bình lặng trong suốt lắng lặng - đạt thiền.

Nhưng với tôi hình tượng trâu và đàn trâu là thú vị, hiệu quả, để dẫn dắt vào thiền hay "nói" về sự vi diệu khó nói, thiền.

Tri ân thời pháp hiền hòa khó quên của Thượng tọa Thích Thông Phương trong không gian Thường Chiếu, mới đấy mà đã mấy năm rồi, vô thường nhanh chân...

Kính chúc Ngài thân tâm thường lạc.