450
Không được nói sai sự thật
Nói sai sự thật có bốn cách: Nói dối, nói thêu dệt, nói lưỡi hai chiều, nói lời hung ác.
1. Nói dối hay nói láo, là không nói thật, chuyện có nói không, chuyện không nói có, việc phải nói trái, việc trái nói phải; điều nghe nói không nghe, điều không nghe nói nghe; hoặc giả trước mặt khen dồi, sau lưng chê mạc; hay là khi ưa thì nói dịu ngọt
thơm tho, khi ghét lại đắng cay chua chát.
Tóm lại, ý nghĩ lời nói việc làm trước sau mâu thuẫn, trên dưới khác nhau, trong ngoài bất nhứt, đều thuộc về nói dối cả.
2. Nói thêu dệt, là việc ít xít cho nhiều, làm cho người nghe nổi sân hận; là trau tria lời nói, chuốt ngót giọng hay, lên hơi xuống giọng cho êm tai mát dạ để cám dỗ người nghe, làm cho người say mê đắm nhiễm; cũng có khi là nói biếm, nói bâm, nói châm, nói chích làm cho người nghe phải khổ sở.
Tóm lại, bao nhiêu lời nói không đúng nghĩa chân thật, thêm bớt cho đến văn chương phù phiếm, bóng bẩy làm cho kẻ nghe phải loạn tâm, sanh phiền não, đều gọi là nói thêu dệt cả.
3. Nói lưỡi hai chiều, hay nôm na hơn, là nói “đòn xóc nhọn hai đầu”, nghĩa là đến chỗ này thì nói hùa với bên này để nói xấu bên kia, đến bên kia thì nói hùa bên ấy để nói xấu bên này, làm cho bạn bè đang thân nhau trở lại chống nhau, kẻ ân, người nghĩa chống đối, oán thù nhau.
4. Nói lời hung ác, là nói những tiếng thô tục cộc cằn chửi rủa, làm cho người nghe phải đau khổ, buồn rầu, sợ hãi.
Sức mạnh của lời nói: Ái ngữ và ác ngữ
Vì sao Phật cấm nói sai sự thật?
Phật cấm nói sai sự thật vì những lý do sau đây:
- Tôn trọng sự thật.
Ðạo Phật là Ðạo như thật; người tu theo Ðạo Phật phải tôn trọng sự thật.
Người quen với dối trá, không thiết tìm sự thật thì khó có thể chứng quả được.
Chúng ta đang sống trong vọng tưởng, công việc chính của người tu hành là cố gắng phá tan vọng tưởng ấy để thấy được bản nguyện; nếu không làm được như thế mà trái lại còn chồng chất thêm cái vọng tưởng ấy với những sự dối trá lừa phỉnh nữa, thì thật là trái đạo.
- Nuôi dưỡng lòng từ bi.
Cái động lực chính của sự dối trá là lòng ích kỷ, ác độc, muốn hại người để thỏa lòng dục vọng đen tối của mình.
Người bị lừa dối, phỉnh gạc phải đau khổ vì mình, có khi phải mắt thù vươn oán, có khi phải tan gia bại sản.
Người tu hành mà làm như thế là đã tán tận lương tâm, đã bóp chết tình thương trong lòng họ rồi.
Một khi lòng từ bi không có nữa, nghĩa là cái động lực chính đã mất, thì sự tu hành chỉ còn là giả dối, lừa bịp người, và tất nhiên không bao giờ có kết quả tốt.
- Bảo tồn sự trung tín trong xã hội.
Trong một gia đình, một đoàn thể, một xã hội mà không ai tin ai, thì mọi công cuộc từ nhỏ đến lớn đều thất bại.
Trong đạo Nho, một trong 5 đức tính căn bản là lòng tin.
“Nhơn vô tín bất lập”, đó là lời dạy của Khổng Tử.
Hạnh phúc gia đình và xã hội không thể có được trong sự dối trá. nghi ngờ, đố kỵ.
- Tránh nghiệp báo khổ đau.
Lời nói tuy không phải là lưỡi kiếm, nhưng nó nguy hiểm hơn lưỡi kiếm, vì nó có hai mũi ngọn, một mũi đâm vào người khác, một mũi đâm vào chính người xử dụng nó.
Ai ai cũng chắc chưa quên câu chuyện thằng bé chăn cừu muốn đánh lừa hàng xóm, bằng cách la “Lửa! Lửa!”, nhưng nó chỉ phỉnh người được một lần, lần sau nhà nó cháy thật, mặc dù nó kêu la thảm thiết cũng không ai thèm đến chữa nữa.
Ðấy, người dối trá chỉ gây họa cho mình.
Do đó, Phật dạy: “Phàm kẻ ở đời, lưỡi búa bén nằm sẵn trong miệng, sở dĩ chém mình là do lời nói ác”.
Ðã đành nói ly gián, nói xuyên tạc là để hại người, nhưng khi đã làm hại người thì thế nào người cũng hại lại mình.
“Ác lai ác báo” là thế. Ðể tránh sự thù hằn, tránh nghiệp dữ, chúng ta không nên dối trá, điêu ngoa.
Lợi ích của sự không dối trá:
- Về phương diện cá nhân.
Ðược người trọng nể, tin cậy, không ai oán hận thù hiềm; đi đâu cũng được người chung quanh dành cho một địa vị thân tín, niềm nỡ tiếp đón.
Trong nghề nghiệp làm ăn, người chân thật được nhiều thân chủ, và được giao phó cho nhiều trọng trách quý báu.
- Về phương diện đoàn thể.
Gia đình và xã hội được đoàn kết trong sự tin cậy.
Mọi công cuộc chung, được xúc tiến có kết qủa tốt.
Ðồng bào thương yêu, thông cảm nhau hơn.
Hạn chế:
Nói dối là một tai họa lớn lao, cho mình và xã hội.
Tuy nhiên, cũng có vài trường hợp nên nói dối.
Ðó là khi nào vì lòng từ bi mà phải nói dối để cứu người hay vật.
Nói dối phạm tội là trong trường hợp do lòng tham, sân làm động cơ thúc đẩy.
Ngược lại, nếu do lòng từ bi thúc đẩy mà phải nói dối, thì không phạm tội.
Trích trong: Phật Học Phổ Thông.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Không được nói sai sự thật
Phật giáo thường thức
11:48 05/12/2025
Nói sai sự thật có bốn cách: Nói dối, nói thêu dệt, nói lưỡi hai chiều, nói lời hung ác.
Phiền não và ái dục: khác tên nhưng cùng một gốc
Phật giáo thường thức
10:52 05/12/2025
Câu hỏi: Bạch Thầy, xin cho con được hỏi: Phiền não (kilesa) và ái dục (tanhā) khác nhau như thế nào ạ?
Phương pháp phóng sanh đơn giản
Phật giáo thường thức
10:23 05/12/2025
Lão cư sĩ Lý Bỉnh Nam nói về việc giới sát phóng sinh như sau: “Chúng sinh từ xưa nay không dứt nổi nghiệp giết hại, ai ai cũng phạm vào việc sát sinh. Sát sinh có thể chia làm hai loại: Một là trực tiếp, hai là gián tiếp. Trực tiếp là tự mình giết hại chúng sinh, cắt xẻo lấy da thịt mà làm thức ăn. Gián tiếp là vì mình ăn thịt chúng sinh nên khiến cho người khác phải làm việc giết hại để phục vụ mình.
Thân sinh từ duyên, sống bằng duyên, và rời đi cũng theo duyên
Phật giáo thường thức
10:20 05/12/2025
Nghiệp không phải kẻ trừng phạt, càng không phải bản án treo trên đầu mỗi sinh mệnh. Nghiệp chỉ là tấm gương phản chiếu những gì ta đã từng nghĩ, từng nói, từng làm, từng buông hoặc từng nắm.
Xem thêm
