Chủ nhật, 26/10/2025, 11:29 AM

Không từ bỏ gánh nặng thiện pháp

Pháp Niệm

Trong Kinh Tăng chi bộ, Đức Phật dạy: “Vị Thánh đệ tử sống tinh cần và tinh tấn, từ bỏ các pháp bất thiện, thành tựu các thiện pháp, không từ bỏ gánh nặng đối với thiện pháp”. Lời dạy nhấn mạnh ý nghĩa, sống thiện là một hành trình không nghỉ, là trách nhiệm không thể buông.

Chúng ta thường hiểu “gánh nặng” như điều khiến con người mệt mỏi, muốn trút bỏ để nhẹ lòng. Nhưng trong lời Phật dạy, có một loại gánh nặng đáng để mang - đó là gánh nặng của thiện pháp. Bởi chỉ khi ta còn giữ gánh nặng ấy, con đường tu tập và làm người mới không rơi vào buông lung, hời hợt hay thoái lui. Người bỏ gánh thiện, tuy có thể nhẹ thân, nhưng lại nặng tâm; còn người mang gánh thiện, tuy đôi khi vất vả, nhưng lòng an và sáng.

Từ bỏ pháp bất thiện là nền tảng đầu tiên. Pháp bất thiện không chỉ là hành động xấu ác mà còn là những tâm niệm âm thầm: tham, sân, si, ganh ghét, kiêu mạn, ích kỷ... Những thứ ấy như những hòn đá buộc vào chân, khiến con người đi mãi mà không tiến. Đức Phật dạy, không ai có thể dập tắt lửa bằng lửa, cũng như không thể dùng sân để thắng sân, hay ganh ghét để hóa giải ganh ghét. Người có trí, khi thấy pháp bất thiện khởi lên, không đàn áp, không chạy trốn, mà nhận diện, hiểu rõ và buông xả.

Nhưng dừng ở đó vẫn chưa đủ. Đức Phật dạy tiếp: “Thành tựu các thiện pháp”. Đó là bước thứ hai, là con đường chủ động gieo trồng những hạt giống lành trong tâm và trong đời: lòng từ, sự nhẫn nại, niềm tin, trí tuệ, tinh tấn. Giống như người làm vườn không chỉ nhổ cỏ dại mà còn phải vun trồng hoa trái. Chỉ khi thiện pháp được nuôi dưỡng thường xuyên, con người mới có thể đứng vững trước vô minh và cám dỗ.

Thế nhưng, điểm tinh tế nhất trong lời kinh lại nằm ở câu cuối: “Không từ bỏ gánh nặng đối với thiện pháp”. Vì sao Đức Phật dùng hai chữ “gánh nặng”? Bởi hành thiện không phải là việc dễ. Làm điều ác thường thuận dòng, làm điều thiện thường nghịch dòng. Giữa một xã hội đầy cám dỗ, khi lòng người dễ bị cuốn theo danh lợi và tiện nghi, giữ được tâm thiện, duy trì được hành thiện - ấy là một cuộc tu từng ngày, từng giờ.

Người làm thiện dễ mệt khi không thấy kết quả tức thì. Người nói lời chân thật đôi khi bị thiệt thòi. Người giữ lòng trong sạch đôi khi bị hiểu lầm. Nhưng nếu chỉ vì vậy mà buông bỏ gánh thiện, thì con đường tâm linh và đạo đức sẽ bị đứt đoạn. Đức Phật nhắc rằng, vị Thánh đệ tử không từ bỏ gánh nặng ấy - bởi gánh nặng này chính là phương tiện để đi đến giải thoát, là thuyền đưa ta qua bờ sinh tử.

Trong đời sống hôm nay, “gánh nặng thiện pháp” có thể hiểu giản dị là bổn phận làm người: sống tử tế, nói lời lành, làm điều đúng, giữ tâm trong sáng giữa vô số lựa chọn. Người thầy giữ đạo đức nghề nghiệp dù phải chịu thiệt, người bác sĩ không bỏ bệnh nhân dù đêm khuya, người tu sĩ miệt mài giáo hóa dù thân thể yếu mỏi - tất cả đều đang mang gánh nặng ấy trên vai.

Khi nhìn lại, ta thấy mọi giá trị bền vững trong nhân gian - lòng tin, tình thương, sự bao dung - đều do những con người ấy âm thầm gánh giữ. Chính họ giữ cho thế gian này khỏi nghiêng về phía bóng tối. Và cũng chính họ, nhờ không bỏ gánh nặng thiện pháp, mà được tự do trong tâm, bình an trong đời.

Tinh tấn, theo nghĩa nhà Phật, không chỉ là siêng năng làm việc, mà là siêng năng làm điều đúng và không thối chí trên con đường đúng. Người tinh tấn không phải không mệt, mà là biết mệt mà không ngã. Không ai có thể gánh giúp ta gánh nặng ấy, bởi mỗi người phải tự bước đi bằng đôi chân của mình, tự soi đường bằng ngọn đèn chánh niệm.

Trong Kinh Pháp cú, Đức Phật dạy: “Tự mình làm điều ác, tự mình nhiễm ô; tự mình tránh điều ác, tự mình thanh tịnh. Tịnh hay không tịnh là do nơi mình, không ai có thể thanh tịnh cho ai.” Cũng vậy, gánh nặng thiện pháp - dù khó - là con đường duy nhất giúp con người tự giải thoát khỏi khổ đau do chính mình tạo ra.

Có thể hôm nay ta chưa thành Thánh đệ tử, nhưng ta có thể bắt đầu bằng một tâm hướng thiện, bằng một việc tốt nhỏ bé nhưng bền bỉ. Mỗi ngày, chỉ cần nhắc mình: “Ta sẽ không từ bỏ gánh nặng thiện pháp”. Bởi khi còn mang gánh ấy, là khi ta còn sống với mục đích, còn tin vào điều thiện, còn giữ được ánh sáng trong tâm.

Và như vậy, gánh nặng ấy không còn là gánh nặng nữa - mà là niềm hạnh phúc, là con đường dẫn ta đến an lạc, tĩnh tại và tự do.

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.

STK: 117 002 777 568

Ngân hàng Công thương Việt Nam

(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)

Đức Phật dạy khi một người bị trúng tên, người ấy không nên thắc mắc tìm hiểu về nguồn gốc mũi tên, ai bắn mũi tên...Việc cần phải làm ngay tức khắc là tìm cách nhổ mũi tên ra khỏi thân để thoát chết trước đã.