450
Một cái liếc mắt khiến người ta đau đã là bất thiện!
Thiện, đôi khi, không phải là những hành động lớn lao hay những nghĩa cử được tán dương.
Thiện bắt đầu từ một điểm rất nhỏ: không làm hại ai, dù là con người hay loài vật, dù là hữu hình hay vô hình. Rất nhiều người nghĩ rằng chỉ khi giúp đỡ được ai đó mới gọi là làm điều thiện. Nhưng cuộc đời phức tạp hơn thế. Có những lúc ta không đủ điều kiện để giúp, không đủ thời gian, không đủ khả năng hay hoàn cảnh không cho phép. Khi đó, việc không gây tổn hại đã là một thiện hạnh rồi.
Trong giáo lý nhà Phật, “không làm các điều ác” được đặt trước cả “làm các việc lành”. Bởi nếu tâm chưa trong sạch, hành thiện dễ thành thiện giả; nếu ý còn hơn thua, giúp người đôi khi lại mang theo sự kiêu ngạo hay mong cầu báo đáp. Nhưng nếu một người chỉ đơn giản giữ tâm không hại ai, không nói lời làm tổn thương, không tạo nghiệp xấu bằng thân - khẩu - ý, thì người ấy đã gieo một hạt giống thiện lành lớn cho chính mình.
Trong đời sống, có biết bao lần ta vô tình làm người khác khổ mà chẳng nhận ra. Một lời so sánh khiến ai đó tự ti. Một câu phán xét làm lòng người nặng trĩu. Một hành động vội vàng khiến người khác tổn thương. Một sự vô tâm làm ai đó nhớ mãi. Đừng nghĩ rằng chỉ có đánh, mắng, hay gây hại vật chất mới là ác. Có khi một cái chau mày, một cái liếc mắt, một sự lạnh lùng cũng đủ làm ai đó đau. Và khi ta biết dừng lại, không làm vậy nữa, đó chính là thiện từ gốc.
Đối với muôn loài cũng vậy. Một con côn trùng bò lạc trong nhà, phản xạ tự nhiên của nhiều người là đập chết. Nhưng nếu ta nhẹ tay bắt nó mang ra ngoài, ta đã cứu một sinh mạng nhỏ bé. Một chú chó đi lạc cần chút nước, một con chim non rơi khỏi tổ cần chút che chở - những điều ấy không nhất thiết biến ta thành người hùng, nhưng nó nuôi lớn lòng nhân trong ta. Thiện không phải là chuyện “to tát”; thiện nhiều khi là chọn nhẹ nhàng thay vì bạo lực, chọn kiên nhẫn thay vì nóng giận, chọn thương thay vì ghét.
Người có trí tuệ hiểu rằng nghiệp không chỉ đến từ những việc lớn. Một niệm bất thiện cũng đủ gieo hạt giống cho khổ đau mai sau. Thế nên, không tạo thêm nghiệp đã là bước đầu của thiện nghiệp. Nhiều người nói rằng họ không có điều kiện để làm việc thiện: không giàu để bố thí, không giỏi để giúp người, không có thời gian để thiện nguyện. Nhưng đâu cần chờ có đầy đủ mới bắt đầu? Chỉ cần đi đứng cẩn thận để không làm ai tổn thương, nói lời ôn hòa để không gây hiềm khích, sống tử tế để không làm khổ mình khổ người - đó đã là thiện.
Nhiều khi, chính việc “không làm hại ai” còn khó hơn cả việc “giúp ai đó”. Bởi giúp người ta có thể làm theo cảm xúc nhất thời, nhưng không hại ai lại đòi hỏi sự tỉnh thức liên tục. Ta phải quan sát từng lời nói, từng ý nghĩ, từng hành động để không vô tình gây tổn thương. Đó là một công phu tu tập - âm thầm nhưng bền bỉ.
Và rồi, khi tích lũy đủ những điều nhỏ bé ấy, lòng mình tự nhiên mềm lại. Ta trở nên dễ cảm thông hơn, bớt nóng giận hơn, bớt tranh đúng - sai hơn. Ta không cần làm điều thiện để được ai khen ngợi; ta làm vì ta muốn sống một đời nhẹ nhàng. Thiện khi ấy không còn là hành động - mà là bản tính.
Cuộc đời vốn đã nhiều khổ đau. Nếu ta chưa giúp được gì, thì ít nhất đừng làm nỗi khổ ấy nặng hơn. Đó là thiện từ gốc - thứ thiện không phô trương, không cầu báo đáp, nhưng làm nên sự bình an cho chính ta và cho cả thế giới quanh mình.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Một cái liếc mắt khiến người ta đau đã là bất thiện!
Sống an vui
17:11 25/11/2025
Thiện, đôi khi, không phải là những hành động lớn lao hay những nghĩa cử được tán dương.
Mỗi ngày mình chết dần vì điều gì?
Sống an vui
10:36 25/11/2025
Bước tới mỗi ngày là bước lùi sinh mệnh, đừng đợi đến bước cuối cùng, mới thấy mình đã hoang phí cả trăm năm.
5 loại rau củ mùa đông tốt cho sức khoẻ
Sống an vui
05:02 25/11/2025
Nghiên cứu cho thấy, betalain và nitrat trong củ cải đường có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim...
Hãy cứ rủ nhau "đánh bóng" để cuộc đời bớt khổ
Sống an vui
09:22 24/11/2025
Ở đời, có những người thật lạ! Thấy người khác làm việc thiện họ không những không vui mà còn buông ra những lời dèm pha, mai mỉa. Nếu là một người đời thì thái độ này còn có thể châm chước được, nhưng đây là người tu, là Phật tử mà có thái độ như thế thì thật khó mà chấp nhận.
Xem thêm
