Trong Nikāya thuật rằng có một đạo sĩ hỏi Đức Phật: “Bạch Thế Tôn, có phải mục đích đời sống phạm hạnh dưới sự hướng dẫn của Thế Tôn là để thoát khổ không?”

Đức Phật trả lời: “không” khiến đạo sĩ rất ngạc nhiên. Theo ông, Đức Phật dạy Tứ Diệu Đế là để diệt khổ sao bây giờ Phật lại nói không?

Ông ta hỏi tiếp: “Vậy mục đích đời sống phạm hạnh là gì?” Đức Phật trả lời: “là để thấy khổ, biết khổ, hiện quán khổ và thực chứng khổ”.

Quả thật đúng như vậy! Chỉ cần thấy khổ, biết khổ, soi sáng khổ, chứng nghiệm khổ thì mới thấy ra nguyên nhân của khổ là do nhận thức sai lầm và hành vi bất thiện (tà kiến và tham ái).

Đoạn trừ tâm ái dục – duy trì phạm hạnh

Khi nhận thức và hành vi đúng tốt thì khổ cũng tự chấm dứt mà không cần phải cố thoát khổ.

Trái lại, nôn nóng thoát khổ chính là "phi hữu ái" xuất phát từ tà kiến và tham ái của bản ngã làm sao thoát khổ được.

Nếu thoát khổ để được lạc thì còn tệ hơn nữa, vì muốn lạc vẫn rơi vào cái tham của "hữu ái". Cần lưu ý rằng muốn thoát khổ để an trú trong trạng thái lạc thì vẫn tạo ra Khổ đế vì đó là an trú của bản ngã.

Cho nên Đức Phật xem hiện tại lạc trú luận - chủ trương mục đích vui sống trong hiện tại - là một trong 62 tà kiến. Ở đây, chỉ cần thấy khổ là pháp đang vận hành theo nhân quả duyên báo, không có bản ngã trong đó mới là sự thật...

Cho nên không cần phải loại bỏ khổ đau để tìm cầu an lạc. Thích lạc ghét khổ nên cố gắng ngồi thiền, tập định suốt ngày này qua tháng khác để được toại nguyện chính là thái độ tham sân si của bản ngã, là nguyên nhân tạo ra luân hồi sinh tử.

Trong khi đó, rất đơn giản, Đức Phật dạy chỉ cần trở về thực tại thân-thọ-tâm-pháp đang là mà thấy thì mỗi người đều có thể tự chứng ngộ sự thật.

Khổ chỉ là pháp cần thực chứng chứ không phải loại bỏ để tìm LẠC. Do đó càng muốn thoát "khổ " để tìm "an lạc" thì càng chuốc thêm đau khổ...